Introductie
Doping is een veelbesproken onderwerp in de sportwereld. Regelmatig verschijnen er nieuwsberichten over bekende sporters die betrapt zijn op het gebruik van verboden middelen. Dit artikel geeft een overzicht van wat doping precies is, hoe het door de geschiedenis heen is gebruikt, en welke vormen van doping er bestaan.
Wat is Doping?
De wettelijke definitie van doping is: het gebruik van substanties of het aanwenden van middelen met het oog op het kunstmatig opvoeren van het rendement van de atleet die deelneemt aan of zich voorbereidt op een sportcompetitie, wanneer hierdoor schade kan veroorzaakt worden aan zijn fysieke of psychische gaafheid. Simpel gezegd, het is het gebruik van middelen om de sportprestaties op een oneerlijke en potentieel schadelijke manier te verbeteren.
Een Historisch Perspectief
Doping is geen nieuw fenomeen. Al in de tijd van de oude Grieken, lang voor de christelijke jaartelling, kende men speciale diëten en magische kruiden om de lichaamsconditie te stimuleren. De Romeinen gaven hun paarden een mengsel van honing, water en kruiden om hun uithoudingsvermogen te vergroten. In de 15e eeuw kauwden de Inca's cocabladeren, die cafeïne bevatten en vermoeidheid verminderden, waardoor hun arbeidsprestaties verbeterden.
Het woord "doping" is niet afgeleid van het Engelse "dope", maar van het Nederlandse woord "doop," wat onderdompeling betekent. Dit woord vindt zijn oorsprong omstreeks 1666. In dit jaar ging namelijk de eerste antidopingwet van kracht. De Hollandse pioniers die op het eiland Manhattan Nieuw Amsterdam stichtten, verhoogden hun werkkracht en verjoegen hun vermoeidheid door het nuttigen van een soepje dat zij uit hun eigen buskruit trokken. Dit drankje noemden zij doop, maar de doop had een slechte invloed op het menselijk lichaam en daarom vervaardigden de autoriteiten een wet die de doop verbood. De heel eerste soort van doping was een soort van papachtig gerecht, bv. een broodpap, waarbij aan de melk een krachtigere werking werd gegeven door toevoeging van brokstukken brood. Het woord doping kan ook verstaan worden als gewoonweg versterker. Het werd soms toegevoegd aan benzine om de motor van een auto vinniger te maken.
Verschillende Vormen van Doping
Hoewel "doping" vaak geassocieerd wordt met verboden en schadelijke praktijken, bestaan er ook onschuldige vormen van doping, zoals het dieet van een sporter. Het gebruik van suiker in het voedsel van een langeafstandsloper om een te sterke daling van het bloedsuikergehalte tegen te gaan, is hier een voorbeeld van. Kauwgom werd vroeger gebruikt als onderdrukker van roken. Enkele van de bekendste stoffen die gebruikt worden zijn alcohol, tabak, koffie, thee, cacao en aspirine.
Lees ook: Historisch dopinggebruik in Frankrijk Voetbal
De negatieve connotatie van het woord "doping" is ontstaan in de paardensport, waar men paarden pepmiddelen toediende.
Hoe Werkt Doping?
Sportprestaties, die grotendeels afhankelijk zijn van spierprestaties, vereisen een optimaal functionerend spierstelsel. Tijdens inspanningen onttrekken de spieren suikers (druivensuiker) aan het bloed, die na de inspanning worden omgezet in melkzuur. Dit melkzuur, een vermoeidheidsstof, kan via de bloedbaan in het hele lichaam terechtkomen, inclusief de hersenen.
Sporters ervaren vaak een "dood punt" wanneer ze uitgeput raken. Ervaren sporters weten dat dit punt overwonnen kan worden door reserve-energie vrij te maken. Echter, de hersenen stellen uiteindelijk een limiet aan de inspanning om het lichaam te beschermen tegen overbelasting.
Doping grijpt in op dit alarmsysteem van de hersenen, waardoor sporters langer kunnen volhouden zonder de normale signalen van pijn, duizeligheid en vermoeidheid te voelen. Dit kan leiden tot het uitputten van de lichaamsreserves en vergiftigingsverschijnselen.
De Gevolgen van Doping
De eerste gevallen van doping kwamen vooral voor in de wielersport en het beroepsvoetbal. Het gebruik ervan werd ontdekt doordat de wielrenners of voetballers opeens morsdood neervielen, zonder enige doodsoorzaak. Doping heeft ook negatieve psychische effecten, zoals verslaving of depressie, omdat de sporter beseft dat hij zonder de doping niet goed genoeg is.
Lees ook: Wat maakt een voetbalelftal het beste ooit?
Soorten Doping in de Topsport
Er zijn verschillende soorten doping die in de topsport gebruikt worden:
- Wekaminen (o.a. amfetaminen): Deze middelen stimuleren het zenuwstelsel en verminderen vermoeidheid.
- Anabole steroïden (o.a. durabolin): Deze stoffen bevorderen de aanmaak van spiereiwitten en spiergroei.
- Corticosteroïden: Deze ontstekingsremmers kunnen pijn verminderen en de prestaties verbeteren.
Het gebruik van wekaminen is afgenomen, terwijl het gebruik van anabole steroïden is toegenomen. Dit komt doordat wekaminen langer na de wedstrijd aantoonbaar zijn en eerder ingenomen moeten worden. Anabole steroïden kunnen vlak voor de wedstrijd ingenomen worden en laten dan geen sporen meer na.
Andere Vormen van Prestatieverbetering
Naast medicijnen worden ook andere methoden gebruikt om de sportprestaties te verbeteren. In Oost-Europa diende men rode bloedcellen toe, waardoor de sportprestaties beter werden. In het vroegere Rusland en Polen gaf men groeiremmers aan turnsters, waardoor ze een kinderlijke lichaamsbouw kregen, hetgeen heel gunstig is voor een turnster. Amerikaanse zwemmers spoten anaal lucht in hun darmen, waardoor hun bekken hoger in het water kwam te liggen en daardoor soepeler door het wateroppervlak gleden. Bij gewichtheffers zette men de biceps en andere belangrijke spieren een hele tijd onder spanning, waardoor de spieren trilden en hierdoor krachtiger werkten.
Antidopingwetgeving en Controle
Sinds de ontdekking van doping zijn er heel wat wetten vervaardigd i.v.m. het verbieden van dopinggebruik. In België is dopingpraktijk bij sportcompetities verboden in het jaar 1965, wat in vergelijking met andere Westerse landen heel laat is. Bij het aantreffen van doping bij een sportman is er een gevangenisstraf van maximum drie maanden en een geldboete van 40.000 BEF en tenslotte beslist een rechter over hoe lang de atleet geschorst wordt. Meestal is dit drie jaar, de minimumduur, maar het kan ook levenslang worden. Vooral op grote en wereldwijde sportmanifestaties zoals de Olympische spelen, het WK voetbal, Tour de France of Roland Garros wordt er heel streng gecontroleerd op doping. De Wereldgezondheidsorganisatie WHO noemt doping een probleem van de eerste orde. Op de zwarte markt worden er jaarlijks tientallen miljoenen uitgegeven aan doping.
Doping is heel moeilijk op te sporen. Enkel de produkten die effectief aan te tonen, kan men opsporen. Meestal gebeurt dit door het aantonen van sporen van doping in de urine. Er zijn dus ook duizenden vormen van doping die men nu nog altijd niet kan aantonen. Dat zijn dan ook wel de meer zeldzame en minder efficiënte soorten van doping.
Lees ook: Rode Kaarten en Voetbalregels Uitgelegd
De Toekomst van Doping in de Sport
De chemische, medische en farmaceutische voorbereiding maakt integraal deel uit van de sportprestaties. Maar toch begint men de controle te verliezen over al deze medische spitstechnologie. Toch wordt er teveel over gezwegen, want ‘the sports show must go on.’ Omdat de glorie te zoet en de financiële belangen te hoog zijn, blijft doping in de topsport een taboe.
tags: #france #voetbalelftal #doping #kauwgom