Honkbal, hoewel minder populair in Europa dan in de Verenigde Staten, Mexico, de Caraïben en delen van Azië, heeft een rijke geschiedenis op het Europese continent, met Nederland als een van de toonaangevende landen. Dit artikel duikt in de geschiedenis van het Europees kampioenschap honkbal, de ontwikkeling van de sport in Europa, en de rol van Nederland in deze evolutie.
De Vroege Jaren van Honkbal in Nederland
Al vroeg in de twintigste eeuw werd honkbal in Nederland gespeeld. De sport werd geïntroduceerd door J.C.G. Grasé, een Amsterdamse gymnastiekleraar, die tijdens een vakantie in de Verenigde Staten onder de indruk raakte van het spel. In 1911 werden de eerste Nederlandse wedstrijden georganiseerd en op 12 maart 1912 richtte Grasé de Nederlandse Honkbal Bond op. Een jaar later speelde de honkbaltak van de sportclub Excelsior onder de naam AHC Quick. De eerste officiële competitie begon in 1922, met Ajax, Blauw Wit, Hercules en Quick als de deelnemende teams in de hoogste divisie. Lange tijd was de Amsterdamse voetbalclub 'Ajax' ook actief op het gebied van honkbal en behaalde vier keer het landskampioenschap van Nederland.
De Opkomst van Honkbal in Europa
De ontwikkeling van honkbal in Europa kreeg een impuls door de oprichting van de Koninklijke Nederlandsche Honkbalbond (KNHB) op 12 maart 1912 in Amsterdam. In 1934 werd de eerste officiële internationale wedstrijd gespeeld, in Haarlem tegen België.
Eind jaren dertig pakten donkere wolken zich samen boven Europa met de Tweede Wereldoorlog als gevolg. In deze moeilijke jaren wist de NHB jaarlijks toch een competitie af te werken. In 1945 was het echter niet mogelijk om te reizen en was er alleen een kleine lokale competitie in Amsterdam en Haarlem.
Na de Tweede Wereldoorlog verkreeg men zelfs speciale marshallhulp van de Amerikanen om de competities weer mogelijk te maken. Er werden kratten verscheept met honkbalmateriaal. Dankzij een grote inzamelingsactie in de Verenigde Staten kwam het Nederlandse honkbal na afloop van de Tweede Wereldoorlog weer op gang. Joe DiMaggio schonk zijn pet aan Neptunus in Rotterdam. Op 11 mei 1948 stuurde de Amerikaanse honkbalwereld een enorme lading materiaal voor het gehavende Nederland. Deze actie groeide uit tot het symbool van de naoorlogse vriendschap tussen Nederland en de Verenigde Staten.
Lees ook: Turkije wint EK Volleybal
De Amsterdamse Familie Urbanus: Een Synoniem voor Honkbal
De Amsterdamse familie Urbanus staat synoniem voor honkbal: drie generaties werden in totaal twaalf keer Europees kampioen. Pater familias Han Urbanus zeven keer, zoon Charles drie keer en kleinzoon Nick twee keer. Tijdens een reis in 1952 naar de New York Giants ontdekte hij dat de Nederlandse honkballers al een jaartje of vijftig de verkeerde spelregels gebruikten.
Het Europees Kampioenschap Honkbal
In 1956 nam het Nederlands honkbalteam voor het eerst deel aan het Europees Kampioenschap en in de Italiaanse hoofdstad Rome werd gelijk de titel gepakt. Het is de eerste van zeven opeenvolgende Europese titels.
Het EK honkbal is een belangrijk toernooi in Europa. Indien het Nederlandse team met succes zijn titel verdedigt, moet het wel goed opletten of het de goede trofee ontvangt. In 1966 werden de Haarlem Nicols namelijk nog opgelicht door de Italianen na het winnen van de Europa Cup.
Nederland als Toonaangevend Honkballand
In Europa maken Nederland en Italië al geruime tijd de dienst uit op honkbalgebied. De laatste tien jaar kan Nederland zich mondiaal meten met de sterkere honkballanden uit Noord- en Midden-Amerika en Azië, zoals Cuba, VS, Zuid-Korea, Japan. Hoogtepunt in de nationale honkbalhistorie was de overwinning op Cuba bij de Olympische Spelen in 2000 (de eerste Olympische nederlaag ooit van veelvoudig Olympisch en wereldkampioen Cuba). Bij het WK 2005, dat werd gespeeld in Nederland, behaalde Nederland een historisch hoogste vierde plaats. Bij het WK 2011 in Panama schreef Nederland historie door als eerste Europese land in 73 jaar (Groot-Brittannië was wereldkampioen in 1938) wereldkampioen te worden. In de finale werd met 2-1 gewonnen van Cuba.
Nederlandse Honkbal Hoofdstad: Haarlem
Toch is Haarlem onbetwist Nederlands' honkbalhoofdstad geworden. Er schijnt al een foto uit 1912 te zijn, waarop al een aardige klap wordt geslagen. In 1923 is er een honkbaldemonstratie waar ene Kuling als ongeveer enige toeschouwer een kijkje gaat nemen. Enige maanden later richt hij de HC Haarlem op. Haarlem volgde in 1959 het voorbeeld van Eindhoven, met de aanleg van een permanent honkbalveld. In 1959 werd in Eindhoven het eerste permanente honkbalveld in Nederland aangelegd, met 10.000 gulden sponsorgeld van Philips. Een jaar later kon de eerste Amerikaanse coach worden aangetrokken: Ron Fraser.
Lees ook: EK Voetbal: Een Overzicht
Toernooien in Nederland
Toernooien hebben door de jaren heen altijd een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van de spelkwaliteit van het Nederlandse honkbal en softbal. Zo wordt in 1961 de eerste Haarlemse Honkbalweek georganiseerd en maakt het Nederlandse publiek voor het eerst kennis met internationaal honkbal. De eerste deelnemers aan de Honkbalweken zijn namelijk teams die zijn samengesteld uit Amerikaanse militairen die zijn gelegerd in het toenmalige West-Duitsland, Frankrijk en Engeland. Vanaf 1963 worden de wedstrijden van de Honkbalweek gespeeld in het Haarlemse Pim Mulier Stadion, het eerste honkbalstadion in Europa. In 1985 volgt een tweede toernooi, het World Port Tournament in Rotterdam op het complex van Neptunus. Het WPT wordt net zo succesvol en krijgt internationaal eveneens veel aanzien. Vanaf dat moment kan de honkballiefhebber jaarlijks genieten van tophonkbal op eigen bodem. In 1980 wordt voor het eerst de Haarlemse Softbalweek georganiseerd. Dit evenement is eveneens zeer succesvol, maar na tien edities valt helaas het doek. Nog altijd wordt geprobeerd om tot een vervolg van de Softbalweek te komen. Wie weet in de toekomst. Naast de Haarlemse Honkbalweek, de Haarlemse Softbalweek en het World Port Tournament worden in Nederland ook vele andere toernooien georganiseerd. Zoals het Europees Kampioenschap voor zowel honkbal, softbal vrouwen en softbal mannen en vele Europa Cup-toernooien in de drie sporten. Maar Nederland krijgt ook de organisatie toegewezen voor het Wereldkampioenschap.
Bekende Nederlandse Honkballers
Beroemde historische Nederlandse honkballers zijn onder anderen Bert Blijleven, Herman Beidschat, Robert Eenhoorn, Joop Geurts, Henk Keulemans, André Kraan, Roel de Mon, Win Remmerswaal, Simon Arrindell, Hudson John, Hamilton Richardson, Han Urbanus, Charles Urbanus sr., Charles Urbanus jr. en Cor Wilders.
Halverwege de jaren zeventig staat werper Win Remmerswaal van het Haagse Storks in de belangstelling van Amerikaanse scouts. In 1979 wordt hij de eerste in Nederland geboren en opgegroeide honkballer die in de Major League debuteert als hij de heuvel beklimt bij Boston Red Sox. Rikkert Faneyte (1993) en Robert Eenhoorn (1994) worden daarna respectievelijk de tweede en derde Nederlander in de hoogst haalbare profcompetitie. Er zouden nog vele Nederlandse honkballers volgen die de mogelijkheid krijgen professioneel te spelen. Een aantal van hen bereikte de Major League, zoals Ralph Milliard, Rick van den Hurk, Roger Bernadina en Greg Halman. Ook op Curaçao en Aruba worden spelers gescout. Dat resulteert eveneens in een groot aantal profspelers onder aanvoering van ondermeer Hensley Meulens, Andruw Jones, Didi Gregorius, Xander Bogaerts, Kenley Jansen, Andrelton Simmons, Jurickson Profar en Ozzie Albies, die allemaal de Major League bereiken. Meulens is in 1989 de eerste Antilliaanse honkballer die in de Major League speelt als hij uitkomt voor New York Yankees.
Het Honkbal en Softbal Museum
Het Honkbal en Softbal Museum werd het eerste bondsmuseum in Nederland. Binnen de hekken van het honkbalstadion in Haarlem. Deze gedachte heeft een belangrijke rol gespeeld bij het besluit in mei 1983 bij de oprichting van de Stichting Honkbal en Softbal Museum. Met andere woorden: na zo’n 75 jaar honk- en softbalgeschiedenis werd het wel eens tijd om te proberen het verleden te bewaren. Er was al te veel historisch materiaal zoals bekers, medailles, knipsels, programmaboekjes, posters, speelmateriaal en kleding, verloren gegaan voor het nageslacht.
Lees ook: Europees voetbal via de play-offs
tags: #europees #kampioen #honkbal #geschiedenis