Volleybal is een populaire teamsport in Nederland, met een bloeiende jeugdafdeling waar veel kinderen en jongeren met plezier aan deelnemen. Om een goede ontwikkeling te waarborgen en een leuke spelervaring te creëren, zijn er richtlijnen voor leeftijden en teamindelingen. Dit artikel geeft een overzicht van deze richtlijnen, waarbij we kijken naar de verschillende niveaus, competities en de rol van dispensatie.
Jeugdcompetities in Nederland
Alle vier de regio’s in Nederland hebben een eigen jeugdcompetitie voor de niveaus A-, B- en C-jeugd. Hoewel deze competities op veel vlakken overeenkomen, zijn er ook verschillen tussen de regio's. Het is belangrijk om te weten dat de informatie in dit artikel mogelijk afwijkend kan zijn voor jouw regio.
Cool Moves Volley (CMV)
Voor de jongste volleyballers is er Cool Moves Volley (CMV), een speelse manier om de basis van het volleybal te leren. De niveaus en bijbehorende leeftijden zijn als volgt:
- Niveau 1: Leeftijd 6 - 7 jaar
- Niveau 2: Leeftijd 7 - 8 jaar
- Niveau 3: Leeftijd 8 - 9 jaar
- Niveau 4: Leeftijd 9 - 10 jaar
- Niveau 5: Leeftijd 10 - 11 jaar
- Niveau 6: Leeftijd 11 - 12 jaar
Binnen Rayon Zuid-West Friesland en Sneek wordt er bijvoorbeeld ieder seizoen een CMV toernooi georganiseerd, verspreid over meerdere data. Verenigingen kunnen zich per toernooi opgeven. Het is toegestaan dat een speler maximaal 1 niveau lager mag spelen dan het niveau waarin de speler officieel in hoort te spelen (conform de gestelde leeftijden). Het is wel toegestaan om hoger te spelen dan het niveau dat bij de leeftijd past. Mocht het zo zijn dat een speler meer dan 1 niveau lager wil spelen, dan dient hier officieel dispensatie voor worden aangevraagd bij de organisator/competitieleider. Afmeldingen voor de wedstrijden kunnen doorgegeven worden bij de trainer.
Jeugd A, B en C
Wanneer je te oud bent om bij Cool Moves Volley (CMV) te spelen, ga je volleyballen bij Jeugd A, B of C, afhankelijk van je leeftijd.
Lees ook: KNVB Regels Uitgelegd.
- Jeugd C: Bedoeld voor kinderen van 12 tot 14 jaar. Op dit niveau is het belangrijk om samen te leren spelen in een team van zes. Daarnaast wordt er gewerkt aan techniek, snelheid en conditie. Zoals bij jeugd-C is aangegeven, dienen de spelers zich in de passopstelling te houden aan de posities waar zij op dat moment staan. Er mag een dusdanige opstelling gemaakt worden, waarbij de geldende regels met betrekking tot de opstelling in acht worden genomen. Vanwege het specialisme van de spelverdeler is het van belang dat die persoon (aangegeven met een zwart driehoek) elke tweede bal kan verwerken tot een goede set-up. De spelverdeler loopt na de service van de tegenstander naar positie 2/3, om hier de pass te ontvangen. Wanneer de rally gespeeld wordt dan wordt de verdedigingsopstelling belangrijk. De tegenstander kan vanuit drie verschillende posities aanvallen, aangegeven met de zwarte pijl. Elke aanvalspositie vraagt een andere verdedigingsopstelling. 3-1-2 staat voor drie voorspelers, één achterspeler op positie 6 en twee spelers aan de zijkant.
- Jeugd B: Bedoeld voor kinderen van 14 tot 16 jaar. Op dit niveau leer je met name hoe je met je team een systeem speelt, eventueel met een libero. Ook hier wordt er gewerkt aan techniek, snelheid en conditie. Voor de B-jeugd worden de spelregels van de senioren gebruikt.
- Jeugd A: Bedoeld voor de jeugd van 16 tot 18 jaar. Als je per 30 september (aan het begin van het seizoen) 16 of 17 bent, behoor je officieel tot de A-jeugd. Soms spelen deze jongeren al in een heren- of damesteam. Bij jeugd A verbeter je je systeemspel en word je langzamerhand voorbereid op de overstap naar de volwassenencompetitie.
Beachvolleybal
Naast zaalvolleybal is er ook beachvolleybal, dat je de jeugd boven de 12 jaar kunt aanbieden. Er zijn verschillende beachvolleybalverenigingen die trainingen en toernooien aanbieden. Op het Junior Beach Circuit vinden jaarlijks toernooien plaats in de categorieën voor meiden en jongens onder 19, onder 17 en onder 15 jaar. Bij deze toernooien verdien je punten voor de ranking. Wil je jouw jeugd ook graag wedstrijden laten spelen? Wijs ze dan eens op het Junior Beach Circuit! Jaarlijks vinden er in mei tot en met augustus ongeveer 45 toernooien plaats in het hele land. Hier kan de jeugd aan mee doen in de categorieën voor meiden en jongens onder 19 jaar, onder 17 jaar en onder 15 jaar. Bij deze toernooien verdien je punten voor de ranking en kan je zien hoe je het doet ten opzichte van anderen.
Dispensatie: Wanneer Afwijken van de Regels Mogelijk Is
Dispensatie is een term die in de sport wordt gebruikt om aan te geven dat een speler of team toestemming heeft om van bepaalde regels of voorschriften af te wijken. In het geval van volleybal kan dispensatie worden verleend voor bijvoorbeeld de leeftijd.
Dispensatieregels in Categorie B
In de gehele categorie B kan met dispensatiespelers worden gespeeld. Bij de spelvorm waarbij 4 tegen 4 of 6 tegen 6 gespeeld wordt, is één dispensatiespeler per team toegestaan. Bij 8 tegen 8 is het maximumaantal dispensatiespelers twee, terwijl er bij 11 tegen 11 maximaal drie dispensatiespelers deel mogen nemen. Een dispensatiespeler mag één jaar ouder zijn. In gemengde competities, uitgezonderd de JO7, JO8 en JO9, mogen meiden altijd één jaar ouder zijn (automatische dispensatie).
Leeftijddispensatie in categorie B hoeft niet te worden aangevraagd. Het mobiele digitale wedstrijdformulier (mDWF) voert de controle uit, waardoor het maximaal aantal dispensatiespelers niet kan worden overschreden. Iedere deelnemer van een Nederlandse vereniging dient in het bezit te zijn van een Nevobo-relatiecode. Speler/speelster die maximaal 12 maanden de leeftijdsgrens van de bedoelde categorie is gepasseerd. In ieder team is ten hoogste 1 dispensatiespeler/-speelster toegestaan.
Aanvragen van Dispensatie buiten Categorie B
Mocht het zo zijn dat een speler meer dan 1 niveau lager wil spelen in de CMV competitie, dan dient hier officieel dispensatie voor worden aangevraagd bij de organisator/competitieleider.
Lees ook: Jeugdvoetbal en dispensatie: wat je moet weten
Richtlijnen en Regels tijdens het Spel
De spelers proberen de bal bovenhands, onderarms of door middel van een aanvallende actie over het net bij de tegenstander in het veld op de grond te spelen. Het team mag de bal maximaal drie keer spelen, daarna moet de bal over het net naar de tegenstander worden gespeeld. Na het terughalen van de opslag wordt er doorgedraaid. Elke speler draait, met de klok mee, een positie verder. Er worden drie of vier sets gespeeld (dit is afhankelijk van de regio) en het team dat als eerste 25 punten haalt, met een voorsprong van tenminste 2 punten wint de set. Een ploeg mag ten hoogste zes spelerswissels per set uitvoeren. Een volleybalset gaat in principe tot 25 punten, waarbij een team minimaal 2 punten meer moet hebben dan het andere team om de set te winnen. Dit betekent dat een set kan eindigen met een score van 25-23, 26-24, 27-25, enzovoort.
Er wordt uitgegaan van een opstelling met twee spelverdelers en vier aanvallers (2-4).
Bij volleybal heeft de libero een ander shirt aan dan de rest van het team, omdat de scheidsrechter de libero (de speler met het andere shirt) moet kunnen onderscheiden van de andere spelers op het veld. De functie van een libero is uitsluitend passen en verdedigen. De liberospeler mag ook alleen in de achterste 3 posities van het volleybalveld staan. Je zult een libero dus nooit zien aanvallen of serveren.
In volleybal is er geen beperking aan het aantal keren dat een speler kan wisselen in een wedstrijd, wel per set. Het aantal keren dat een team spelers kan wisselen, is afhankelijk van de specifieke regels van de competitie waarin ze spelen.
Het volleybalnet hangt op verschillende hoogten. Dit hangt o.a. van de sekse en de klasse af waar je in speelt.
Lees ook: Competitiestructuur Derde Divisie: Een overzicht
Internationaal wordt er gespeeld volgens de best-of-five regel. Dat betekent dat het team dat als eerste 3 sets heeft gewonnen, de winnaar is. De wedstrijd is dus afgelopen bij een stand van 3-0, 3-1 of 3-2. Een volleybalwedstrijd in de zaal heeft geen exacte tijd. Er wordt gespeeld om een best-of-five. Dat betekent dat bij de standen van 3-0, 3-1 of 3-2 in sets de wedstrijd ten einde is. Op niveaus lager dan de topdivsie wordt er bij een 3-0 stand nog een 4e set gespeeld. Een beachvolleybalwedstrijd heeft geen exacte tijd. Er wordt gespeeld om best of 3 sets. Dat betekent dat de wedstrijd is afgelopen bij 2-0 of bij 2-1 in sets. Een set gaat tot de 21. Wel moet de set met twee punten verschil geëindigd worden.
Sommige spelers in het volleybal dragen lange sokken. Maar waarom dragen volleyballers deze lange sokken eigenlijk? Deze lange sokken worden compressiekousen genoemd. Tijdens het volleyballen worden afvalstoffen door het bloed vervangen door voedingstoffen en bloed dat rijk is aan zuurstof. Door het dragen van lange sokken (zogeheten compressiekousen) wordt dit proces versneld.
Teamindeling bij AMVJ Martinus: Een Voorbeeld
AMVJ Martinus wil verder bouwen aan haar jeugdopleiding, waarbij een gezonde mate van fanatisme van belang is. De teamindeling wordt zorgvuldig bepaald, waarbij er wordt gekeken naar de samenstelling en balans in het team. De maanden maart, april en mei worden hierin meegenomen. Er wordt geprobeerd om verschuivingen in het team zoveel mogelijk te voorkomen, mede in verband met de opzeggingen die pas per 1 juni verwerkt worden.
Nieuwe leden kunnen zich aanmelden voor proeftrainingen om te bekijken. Ze zullen waar mogelijk bij hun juiste niveau ingedeeld worden. Het kan voorkomen dat er een wachtlijst is, met name bij de selectieteams. In dat geval kan de speler op de wachtlijst geplaatst worden in het lagere team, of er kunnen proeftrainingen gevolgd worden. Na de aangegeven periode van 3 weken in maart/april, geven de trainers door in welke categorie de speler in seizoen 2025/2026 uit gaat komen.
Voor de selectieteams worden selectietrainingen georganiseerd voor de C, B en A jeugd. Tijdens deze periode vervallen de gewone trainingen. Na de selectietrainingen geven de trainers door welke spelers in aanmerking komen voor een selectieteam. De betreffende spelers ontvangen een brief en dienen aan te geven of ze lid willen worden. Afhankelijk van de mogelijkheden die er zijn, kan er een wachtlijst gemaakt worden. De trainers zullen de teamindelingen herbekijken en eventuele aanpassingen doen.
Overwegingen en Verbeterpunten voor de Toekomst
Hoewel de huidige richtlijnen hun nut hebben, is er ruimte voor verbetering. Zoals leeftijdsgrenzen en klassenindeling. In een ideale wereld zou de jeugdcompetitie meer draaien om vaardigheid dan om leeftijd. De Nevobo hanteert 1 oktober als peildatum voor de indelingen, maar het zou logischer zijn om 1 januari te hanteren, net als bij de schoolklassen en andere sporten. Dit zou het makkelijker maken voor kinderen om vrienden te maken binnen het team.
Daarnaast is de niveau-inschatting bij veel clubs vaak nattevingerwerk. Het zou helpen als de Nevobo goede richtlijnen, helderheid en eenduidigheid zou bieden aan clubs. Ook de dispensatieregeling kan kritisch bekeken worden.
Hulpmiddelen voor Trainers
VolleybalXL inspireert echt om leuke en afwisselende trainingen te geven. Een echte aanrader voor alle volleybalverenigingen maar zeker ook voor alle andere balsportverenigingen en voor gymleerkrachten, omdat er zoveel verschillende oefeningen te vinden zijn. VolleybalXL maakt training geven zoveel makkelijker en leuker! VolleybalXL biedt mij als trainer de mogelijkheid om een afwisselende en verdiepende training neer te zetten. Sinds het seizoen 2019/2020 maken wij als volleybalvereniging (Mintonette te Holten) gebruik van VolleybalXL. Het is een zeer welkome ondersteuning voor onze trainers. Volleybalvereniging DVC uit Driebruggen gebruikt VolleybalXL met veel plezier. Er staan hele handige filmpjes op waar oefeningen staan uitgelegd. Je kunt vooraf een training samen stellen aan de hand van de video's, maar ook in de sporthal tijdens een training samen een filmpje bekijken hoe deze precies werkt. Binnen onze volleybalvereniging Vios/Kolham maken we gebruik van de diensten van VolleybalXL. Hier zijn we uiterst tevreden over en veel trainers binnen de vereniging maken er gebruik van. Switch Hooglanderveen (t/m 3e divisie) heeft voor al haar jeugd- seniorentrainers een abonnement afgesloten op VolleybalXL. Hiermee kunnen onze trainers eenvoudig ideeën voor oefeningen opdoen, met toelichting en eventuele uitbreidingen, dankzij een slim keuzemenuutje (niveau, aantal spelers, doel training, welke techniek).
tags: #dispensatie #regels #volleybal #jeugd