Voetbal is een sport voor iedereen, ongeacht leeftijd of geslacht. De Koninklijke Nederlandse Voetbal Bond (KNVB) streeft ernaar om een passend voetbalaanbod te creëren voor elke volwassene, van jong tot oud. Dit artikel belicht de dispensatieregels voor seniorenvoetbal bij de KNVB, met inbegrip van de speelgerechtigdheid van voetballers, competities voor verschillende leeftijden en geslachten, en de groeiende populariteit van 7x7 voetbal.
Speelgerechtigdheid van Voetballers
Er zijn specifieke regels verbonden aan de speelgerechtigdheid van een voetballer, gebaseerd op het aantal gespeelde wedstrijden in een bepaalde klasse.
A. Algemene Regel
Zodra een speler 15 (na)competitiewedstrijden in een bepaalde klasse (bepaalde trede op de ladder) is uitgekomen, mag deze speler niet meer deelnemen aan officiële wedstrijden van een team dat uitkomt in een lagere klasse (lagere trede op de ladder). Onderscheid in speeldag wordt niet gemaakt en voor de telling van wedstrijden worden bekerwedstrijden niet meegeteld.
Voor de Tweede divisie, Derde divisie en Vierde divisie geldt een afwijkende regel: zodra een speler 18 (na) competitiewedstrijden in een bepaalde divisie is uitgekomen, mag deze speler niet meer deelnemen aan officiële wedstrijden van een team dat uitkomt in een lagere klasse. Ook hier wordt geen onderscheid gemaakt in speeldag en tellen bekerwedstrijden niet mee. Onder een lager team wordt in dit verband verstaan een team dat in een lagere divisie of klasse is ingedeeld.
Verenigingen met een 1e elftal op zaterdag en 1e elftal op zondag
Voor verenigingen met zowel een 1e elftal op zaterdag als op zondag, blijft de regel van kracht dat een speler die heeft deelgenomen aan een door de KNVB vastgestelde officiële wedstrijd van het 1e elftal op zaterdag niet meer mag uitkomen in een officiële wedstrijd van het 1e elftal op zondag en omgekeerd.
Lees ook: KNVB Regels Uitgelegd.
Voor die competities waarin sprake is van gemengde competities of weekendvoetbal, dit geldt voor de Tweede t/m de Vierde divisie alsook voor de 1 klassen mannen, geldt dat de door de vereniging gekozen speeldag bepalend is.
Senioren mannen geboren op of na 1 januari 2003
Voor senioren mannen geboren op of na 1 januari 2003 gelden dezelfde regels als hierboven beschreven met betrekking tot speelgerechtigdheid op basis van het aantal gespeelde wedstrijden in een bepaalde klasse of divisie.
Competities voor Teams O23
Deelname aan deze competities is mogelijk voor spelers die geboren zijn op of na 1 januari 2003. Voor hen geldt de beperking dat een speler die 15 (na)competitiewedstrijden in categorie A in een hoger team van de O23-competitie is uitgekomen niet meer aan officiële wedstrijden van een lager team van O23- competitie mag deelnemen ongeacht of dit lagere team in categorie A of B uitkomt. Onder een lager team wordt in dit verband verstaan een team dat in een lagere divisie of klasse is ingedeeld. Als teams in dezelfde divisie of klasse uitkomen, dan geldt deze beperking niet. Bij de categorie A O23 mag je 2 dispensatiespelers hebben, ongeacht de leeftijd.
Uitkomen op zaterdag en zondag in een 1e elftal
De senioren mannen die geboren zijn op of na 1 januari 2003 behouden ook de mogelijkheid om zowel in categorie A op zaterdag als in categorie A op zondag uit te komen. Dit is echter niet onbeperkt. Zodra een speler uit deze leeftijdsklasse vijf (na)competitiewedstrijden is uitgekomen in een 1e elftal dat behoort tot categorie A op zaterdag mag deze speler niet meer uitkomen in een officiële wedstrijd van een 1e elftal dat behoort tot categorie A op zondag en omgekeerd.
Senioren Vrouwen
Ook bij de senioren vrouwen kennen we met ingang van het seizoen 2025/’26 het systeem van een “speelgerechtigdheidsladder”.
Lees ook: Jeugdvoetbal en dispensatie: wat je moet weten
Categorie A senioren vrouwen ladder:
Eredivisie t/m 2e Divisie > Topklasse > Hoofdklasse > Eerste klasse > Tweede klasse > Derde klasse > Categorie B senioren vrouwen
Zodra een speelster 15 (na)competitiewedstrijden in een bepaalde klasse (bepaalde trede op de ladder) is uitgekomen, dan mag deze speelster niet meer aan officiële wedstrijden van een team dat uitkomt in een lagere klasse (lagere trede op de ladder) deelnemen. Onderscheid in speeldag wordt niet gemaakt en voor de telling van wedstrijden worden bekerwedstrijden niet meegeteld. Onder een lager team wordt in dit verband verstaan een team dat in een lagere divisie of klasse is ingedeeld. Als teams in dezelfde divisie of klasse uitkomen, dan geldt deze beperking niet. Een speelster kan niet alleen bij de vrouwen maar ook bij de mannen uitkomen. Het uitkomen bij de mannen heeft geen gevolgen voor deelname aan wedstrijden van de vrouwen.
Verenigingen met een 1e elftal op zaterdag en 1e elftal op zondag
Op dit moment heeft een aantal verenigingen zowel een 1e vrouwenelftal op zaterdag als op zondag.
Senioren vrouwen geboren op of na 1 januari 2006
De vrouwen en meiden die geboren zijn op of na 1 januari 2006 kunnen onbeperkt in seniorenklassen uitkomen zonder dat dit consequenties heeft voor deelname aan wedstrijden van hun eigen leeftijdsklasse.
Verenigingen met een 1e elftal op zaterdag en 1e elftal op zondag
De vrouwen en meiden die die geboren zijn op of na 1 januari 2006 hebben de mogelijkheid om zowel in categorie A op zaterdag als in categorie A op zondag uit te komen. Dit is echter niet onbeperkt. Zodra een speelster uit deze leeftijdsklasse 15 (na)competitiewedstrijden is uitgekomen in een elftal dat behoort tot categorie A op zaterdag mag deze speelster niet meer mag uitkomen in een officiële wedstrijd van een elftal dat behoort tot categorie A op zondag en omgekeerd.
Lees ook: Competitiestructuur Derde Divisie: Een overzicht
Deze beperking geldt niet voor de MO20 competitie.
Jeugdvoetbal (JO13 t/m JO19)
Voor jeugdspelers in de leeftijdscategorieën JO13 tot en met JO19 gelden eveneens specifieke regels.
Zodra een speler 15 (na)competitiewedstrijden in een bepaalde klasse (van zijn eigen leeftijdscategorie) is uitgekomen, mag deze speler niet meer deelnemen aan officiële wedstrijden van een team dat uitkomt in een lagere klasse (jongere leeftijdscategorie). Onder een lager team wordt in dit verband verstaan een team dat in een lagere divisie of klasse is ingedeeld. Als teams in dezelfde divisie of klasse uitkomen, dan geldt deze beperking niet.
Meedoen oudere leeftijdsklassen
Jeugdspelers hebben de mogelijkheid om in oudere leeftijdsklassen uit te komen zonder dat dit consequenties heeft voor deelname aan wedstrijden in de eigen leeftijdsklasse met uitzondering voor elftallen uitkomende in de categorie B. Gezien deze verruiming is het werken met een speelgerechtigdheidsladder in het jeugdvoetbal niet aan de orde. Jeugdspelers krijgen veel meer mogelijkheden om ervaring op te doen in oudere leeftijdsklassen.
Wedstrijdtelling jeugdvoetbal
Wedstrijden behorend tot de reguliere competitiefasen (hoofdklasse fase 1 t/m 3 en divisie najaar/ voorjaarsreeks) worden meegeteld in de wedstrijdtelling.
Uitkomen als dispensatiespeler
Dispensatiespelers in categorie A zijn alleen toegestaan naar aanleiding van een (her)indeling of expliciete toestemming. De competitieleider zal de vereniging erop attenderen als hiervoor een opwaardeerverzoek moet worden gedaan. Zodra een speler gecombineerd 15 (na)competitiewedstrijden in zijn eigen of een oudere leeftijdscategorie in de categorie A heeft gespeeld, mag hij niet meer als dispensatiespeler uitkomen in zijn eigen leeftijd en/of een jongere leeftijdscategorie categorie B.
Uitkomen bij de senioren
De minimale leeftijd van 15 jaar om bij de senioren uit te komen blijft ongewijzigd.
Meidenvoetbal (MO13 t/m MO20)
Ook voor meidenvoetbal in de leeftijdscategorieën MO13 tot en met MO20 gelden vergelijkbare regels.
Zodra een speelster 15 (na)competitiewedstrijden in een bepaalde klasse (van zijn eigen leeftijdscategorie) is uitgekomen, mag deze speelster niet meer deelnemen aan officiële wedstrijden van een team dat uitkomt in een lagere klasse (jongere leeftijdscategorie). Onder een lager team wordt in dit verband verstaan een team dat in een lagere divisie of klasse is ingedeeld. Als teams in dezelfde divisie of klasse uitkomen, dan geldt deze beperking niet. Vastspeelregeling is óók van toepassing op de 4e fase (Final League).
Meedoen oudere leeftijdsklassen
Meiden hebben de mogelijkheid om in oudere leeftijdsklassen uit te komen zonder dat dit consequenties heeft voor deelname aan wedstrijden in de eigen leeftijdsklasse. Gezien deze verruiming is het werken met een speelgerechtigdheidsladder in het meidenvoetbal niet aan de orde. meidenspelers krijgen veel meer mogelijkheden om ervaring op te doen in oudere leeftijdsklassen. Dit geldt ook voor het uitkomen in wedstrijden van een JO-team waarbij geldt dat in dat geval een speelster 1 jaar ouder mag zijn dan wat voor die leeftijdsklasse van toepassing is.
Deelname competitie MO20 geboren op of na 1 januari 2005
Deelname aan de MO20 competities is mogelijk voor speelsters die geboren zijn op of na 1 januari 2005. Voor hen geldt de beperking dat een speler die 15 (na)competitiewedstrijden in categorie A in een hoger team van de MO20-competitie is uitgekomen niet meer aan officiële wedstrijden van een lager team van MO20-competitie mag deelnemen ongeacht of dit lagere team in categorie A of B uitkomt. Onder een lager team wordt in dit verband verstaan een team dat in een lagere divisie of klasse is ingedeeld.
Uitkomen MO17
Een speelster mag uitkomen voor de MO17 divisie 1 vanaf de dag dat zij 14 jaar is geworden
Uitkomen MO20
Een speelster mag uitkomen voor de MO20 vanaf de dag dat zij 15 jaar is geworden. Verder gelden voor deze spelers de bepalingen zoals deze zijn omschreven.
Uitkomen bij senioren
De minimale leeftijd van 15 jaar om bij de senioren uit te komen blijft ongewijzigd.
Dispensatieregelingen
De KNVB hanteert dispensatieregelingen om flexibiliteit te bieden in bepaalde situaties.
Dispensatiespelers in Categorie B
In de gehele categorie B (een aanduiding voor een bepaalde klasse of niveau) is het toegestaan om met dispensatiespelers te spelen. Een dispensatiespeler is een speler die mogelijk niet aan de standaard leeftijdseisen voldoet, maar toch mag deelnemen. De regels hiervoor zijn als volgt:
- Bij 4 tegen 4 of 6 tegen 6 is één dispensatiespeler per team toegestaan.
- Bij 8 tegen 8 is het maximumaantal dispensatiespelers twee.
- Bij 11 tegen 11 mogen maximaal drie dispensatiespelers deelnemen.
- Een dispensatiespeler mag doorgaans één jaar ouder zijn dan de reguliere leeftijdslimiet.
- In gemengde competities, met uitzondering van de JO7, JO8 en JO9 (jeugd onder 7, 8 en 9 jaar), mogen meisjes altijd één jaar ouder zijn (automatische dispensatie).
Controle door mDWF
Leeftijddispensatie in categorie B hoeft niet apart te worden aangevraagd. Het mobiele digitale wedstrijdformulier (mDWF) controleert automatisch of het maximumaantal dispensatiespelers niet wordt overschreden.
Dispensatieregeling voor kleine spelers (Categorie A)
De KNVB biedt vanaf het seizoen 2019/’20 een dispensatieregeling aan voor spelers die relatief klein zijn voor hun leeftijd. De dispensatieregeling geldt voor spelers, jongens en meiden, in de categorie A, in de leeftijdscategorieën Onder 13 tot en met Onder 16 jaar. Hiervoor is een uitgebreide instructie met rekenmodel beschikbaar.
Automatische dispensatie meisjes
Daarnaast is net als in categorie B ook in categorie A de regel van toepassing dat in gemengde competities, uitgezonderd de JO7, JO8 en JO9, meiden één jaar ouder mogen zijn (automatische dispensatie).
Onder 23
Voor de O23 categorie A geldt dat er vanaf seizoen 2023/’24 2 dispensatiespelers per wedstrijd zijn toegestaan. Voor deze dispensatiespelers geldt geen maximumleeftijd. Hiervoor hoeft geen dispensatieverzoek te worden ingediend.
Keepers
Het is mogelijk om voor keepers in de leeftijdscategorie O13 tot en met O17 dispensatie te krijgen op basis van sportieve en/of fysieke redenen. Ook als deze niet voldoet aan de normen die gelden voor de biologische dispensatie in de categorie A. De vereniging moet in de aanvraag beargumenteren waarom er sprake zou moeten zijn van dispensatie. De berekening zoals deze bij de biologische dispensatie noodzakelijk is moet worden meegestuurd. Deze informatie is nodig omdat de keeper niet bij de langste 33 procent van de eigen leeftijdscategorie mag horen. Voor een keeper uitkomend in een O23 competitie categorie A geldt een uitzondering op de dispensatieregeling. Een keeper mag onder 25 zijn in de O23 categorie A. De keeper mag dus maximaal twee geboortejaren ouder zijn.
Dispensatie per spelvorm
Bij de spelvorm waarbij er 4 tegen 4 of 6 tegen 6 gespeeld wordt, is er één dispensatiespeler per team toegestaan. Bij 8 tegen 8 is het maximumaantal dispensatiespelers twee, terwijl er bij 11 tegen 11 maximaal drie dispensatiespelers deel mogen nemen. Een dispensatiespeler mag maar één jaar ouder zijn. In gemengde competities mogen meisjes één jaar ouder zijn (automatische dispensatie). Dispensatie hoeft bij categorie B niet meer te worden aangevraagd bij het steunpunt.
Voor het seizoen 2025/'26 gelden de volgende regels met betrekking tot dispensatiespelers:
| Competitie | Spelvorm | Geboortejaar | Aantal dispensatiespelers |
|---|---|---|---|
| JO7 | 4x4 | 2019 | Maximaal 1 per team in alle klassen |
| JO8 | 6x6 | 2018 | Maximaal 1 per team in alle klassen |
| JO9 | 6x6 | 2017 | Maximaal 1 per team in alle klassen |
| JO10 | 6x6 | 2016 | Maximaal 1 per team in alle klassen |
| JO11 | 8x8 | 2015 | Maximaal 2 per team in alle klassen |
| JO12 | 8x8 | 2014 | Maximaal 2 per team in alle klassen |
| JO13 | 11x11 | 2013 | Maximaal 3 per team in de 1e klasse en lager |
| JO14 | 11x11 | 2012 | Maximaal 3 per team in de 1e klasse en lager |
| JO15 | 11x11 | 2011 | Maximaal 3 per team in de 1e klasse en lager |
| JO16 | 11x11 | 2010 | Maximaal 3 per team in de 1e klasse en lager |
| JO17 | 11x11 | 2009 | Maximaal 3 per team in de 1e klasse en lager |
| JO19 | 11x11 | 2007 | Maximaal 3 per team in de 1e klasse en lager |
| JO23 | 11x11 | 2003 | Maximaal 3 per team in de 1e klasse en lager |
| MO11 | 8x8 | 2015 | Maximaal 2 per team in alle klassen |
| MO13 | 9x9 of 11x11 | 2013 | Maximaal 3 per team in alle klassen |
| MO15 | 9x9 of 11x11 | 2011 | Maximaal 3 per team in alle klassen |
| MO17 | 9x9 of 11x11 | 2009 | Maximaal 3 per team in alle klassen |
| MO20 | 9x9 of 11x11 | 2006 | Maximaal 3 per team in alle klassen |
In de gehele categorie B kan met dispensatiespelers worden gespeeld. Bij de spelvorm waarbij 4 tegen 4 of 6 tegen 6 gespeeld wordt, is er één dispensatiespeler per team toegestaan. Bij 8 tegen 8 is het maximumaantal dispensatiespelers twee, terwijl er bij 11 tegen 11 maximaal drie dispensatiespelers deel mogen nemen. Een dispensatiespeler mag maar één jaar ouder zijn. In gemengde competities vanaf de JO10 (dus niet in de JO7, JO8 en JO9) mogen meiden één jaar ouder zijn (automatische dispensatie).
7x7 Voetbal: Ideaal voor Senioren
7x7 Voetbal wint snel aan populariteit en is een ideale manier om seniorenvoetballers langer bij de sport te betrekken. Deze laagdrempelige vorm van voetbal legt de nadruk op plezier en gezelligheid. Het aanbod van 7x7 voetbal groeit voortdurend, met mogelijkheden op verschillende momenten en voor diverse doelgroepen.
Competitieaanbod
De KNVB biedt verschillende 7x7 voetbalvormen aan voor senioren, georganiseerd op verschillende dagen van de week, afhankelijk van de behoeften van de voetballers. De KNVB streeft ernaar dit aanbod in elke regio te behouden om kwalitatieve competities te garanderen. Het aanbod omvat:
- 7x7 Voetbal 18+: Een competitie voor mannen vanaf 18 jaar.
- 7x7 Voetbal 30+: Speciaal voor vrouwen ouder dan 30 jaar en mannen ouder dan 35 jaar.
Aantal spelers: Er wordt gespeeld op een half veld met 7 spelers per team.
Overige Regels voor 7x7 voetbal:
- Dubbele speelgerechtigdheid: Regels omtrent dubbele speelgerechtigdheid zijn van toepassing.
- Invoeren van standen: Procedures voor het invoeren van standen moeten gevolgd worden.
- Aanmelden: Aanmelding voor competities kan tot een bepaalde datum, bijvoorbeeld tot en met 14 januari 2025.
Overige Regels en Procedures
Visuele Controle van Spelerspassen
Vanaf het seizoen 2013/2014 vindt er naast de controle van de gegevens op de spelerspas ook een verplichte visuele controle plaats.
Procedure
- Voor de wedstrijd, op een door de scheidsrechter en aanvoerders te bepalen tijdstip, melden de aanvoerders zich met de passen bij de scheidsrechter.
- Bij standaardwedstrijden wordt verzocht de controle vroegtijdig te laten plaatsvinden.
- De aanvoerders/leiders tekenen vooraf het (digitale) wedstrijdformulier en verklaren daarmee dat de spelers in het bezit zijn van een geldige spelerspas, gerechtigd zijn deel te nemen en dat er een visuele controle heeft plaatsgevonden.
- De visuele controle wordt uitgevoerd op het veld, direct voorafgaand aan de wedstrijd.
- De aanvoerder/leider is verantwoordelijk voor een goed verloop van de controle en assisteert de scheidsrechter.
- De thuisspelende vereniging biedt de scheidsrechter, via de aanvoerders, de gelegenheid om de spelerspassen tijdens de wedstrijd in een afgesloten plaats op te bergen.
- De aanvoerders regelen dit zodra de visuele controle heeft plaatsgevonden.
- Na de wedstrijd halen de aanvoerders de passen weer op en overhandigen deze aan de scheidsrechter.
- Leiders/aanvoerders paraferen vervolgens het (digitale) wedstrijdformulier, waarmee zij verklaren aanwezig te zijn geweest bij de (visuele) controle van de spelerspassen en geen bezwaar maken tegen de aantekeningen op het formulier.
Tijdstraffen in Categorie B
In de categorie B wordt gewerkt met een tijdstrafregeling. Spelers krijgen een tijdstraf van tien minuten bij de eerste gele kaart, als een soort 'automatische afkoelperiode'. Dit geldt voor zowel junioren als senioren in de B-categorie.
Regels omtrent Tijdstraffen
- Gele kaarten worden niet meer op het wedstrijdformulier genoteerd en leiden niet tot schorsingen.
- Een tweede gele kaart in dezelfde wedstrijd resulteert direct in een rode kaart, waarna de speler het veld moet verlaten.
- Alleen bij directe rode kaarten volgt de gebruikelijke tuchtrechtelijke procedure.
- Tijdstraf kan niet worden opgelegd aan teams in de categorie A van het veldvoetbal.
- De scheidsrechter houdt toezicht op de speler met tijdstraf, houdt de tijd bij en noteert de naam van de speler.
- De tijdstraf gaat in bij het hervatten van het spel.
- Een tijdstraf kan slechts eenmaal per speler per wedstrijd worden opgelegd bij een waarschuwing, waarbij de scheidsrechter de gele kaart toont.
- Indien de aanvoerder een tijdstraf krijgt, moet zijn taak worden overgedragen aan een andere speler.
- Als een doelverdediger een tijdstraf krijgt, moet een andere speler zijn plaats innemen.
- Als een speler zijn tijdstraf niet kan volmaken voor de rust, moet hij het resterende deel in de tweede helft uitzitten.
- Indien een wedstrijd wordt gestaakt, dient de speler het restant van zijn tijdstraf uit te zitten bij de spelhervatting.
- Als het aantal spelers door tijdstraffen onder de 7 daalt, moet de wedstrijd worden gestaakt.
tags: #dispensatie #regels #knvb #senioren