De hockeysport in Nederland is georganiseerd in verschillende leeftijdscategorieën, met als doel om kinderen en jongeren op een passende manier te laten sporten en zich te ontwikkelen. Echter, er kunnen situaties ontstaan waarin het wenselijk of noodzakelijk is om af te wijken van de standaard leeftijdscategorieën. Dit gebeurt middels dispensatieregelingen. Dit artikel geeft een uitgebreid overzicht van de dispensatieregels die gelden voor de hockeyjeugd, waarbij we ingaan op de verschillende aspecten en voorwaarden.
Leeftijdsgrenzen en Teamindeling
De basis voor de teamindeling is de leeftijd van de speler op 1 oktober van het lopende seizoen. Dit betekent dat een speler in principe in de leeftijdscategorie speelt die overeenkomt met zijn of haar leeftijd op die datum. De KNHB (Koninklijke Nederlandse Hockey Bond) staat echter onder bepaalde voorwaarden dispensatie toe, waardoor een speler in een andere leeftijdscategorie kan spelen. Soms is het volgens de vereniging gewenst dat een speler niet in zijn eigen leeftijdscategorie uitkomt maar in een lagere categorie. Er kan dan dispensatie worden aangevraagd bij de competitieleiding.
De Jeugdteams en Leeftijden
Om een duidelijk beeld te geven van de leeftijdscategorieën in de hockeyjeugd, volgt hier een overzicht:
- Onder 8 (O8): Kinderen die op 1 oktober van het lopende seizoen 7 jaar oud zijn. Hier leren ze vooral samenspelen op een veldje met vier goals, twee per team. Ze maken in de 3-tallen zelfs al kennis met het spelen van wedstrijdjes op 1/8 veld.
- Onder 9 (O9): Kinderen die op 1 oktober van het lopende seizoen 8 jaar oud zijn. Bij de Onder 9 wordt er gespeeld in zestallen op een kwart hockeyveld, 5 veldspelers, 1 keeper en 1 of 2 wissels. Tijdens dit jaar wordt de kinderen vooral geleerd om te hockeyen binnen een team.
- Onder 10 (O10): Kinderen die op 1 oktober van het lopende seizoen 9 jaar oud zijn. In plaats van een kwart veld, wordt er nu op een half hockeyveld gehockeyd. Een groter veld en een groter team, 7 veldspelers, 1 keeper en 1 of 2 wissels.
Vanaf de O12 wordt de categorie officieel opgesplitst in twee jaarlagen. De eerstejaars (O11) gaan 9 tegen 9 spelen op een driekwart veld, de tweedejaars (O12) hockeyen 11 tegen 11 op een heel veld.
Algemene Uitgangspunten van Dispensatie
De KNHB heeft uitgangspunten en reglementen opgesteld voor verenigingen en spelers om te zorgen dat iedereen op een prettige en eerlijke manier met elkaar kan genieten van de mooie hockeysport. De KNHB Reglementen bestaan uit het Bondsreglement, het Evenementenreglement en het Tuchtreglement.
Lees ook: KNVB Regels Uitgelegd.
Wanneer is Dispensatie Mogelijk?
Dispensatie kan in verschillende situaties worden aangevraagd. De meest voorkomende redenen zijn:
- Medische redenen: Er is sprake van een geestelijke of lichamelijke beperking die ook kan worden aangetoond middels een verklaring van een arts of gedragswetenschapper.
- Ontwikkelingsachterstand: Een speler heeft een aantoonbare achterstand in zijn of haar ontwikkeling ten opzichte van leeftijdsgenoten.
- Teamtekort: Een vereniging heeft onvoldoende spelers in een bepaalde leeftijdscategorie om een team te vormen.
- Samenwerkingsverbanden: Twee of meer aangesloten verenigingen kunnen het Bondsbestuur verzoeken als samenwerkingsverband te worden gezien.
Procedure voor het Aanvragen van Dispensatie
Het aanvragen van dispensatie is een formele procedure die zorgvuldig moet worden gevolgd. Hieronder staan de belangrijkste stappen:
- Motivatie: Dispensatie wordt alleen verleend als het verzoek uitgebreid is gemotiveerd. Een eventuele verklaring van een arts of gedragswetenschappen vervangt de motivatie niet, maar dient de motivatie te ondersteunen. Een motivatie als “zie verklaring” is geen motivatie en dus in het algemeen onvoldoende.
- Verklaringen: Indien van toepassing, dient een medische verklaring of een verklaring van een gedragswetenschapper te worden bijgevoegd. Het KNKV gaat zorgvuldig om met deze verklaringen en vernietigd deze na de behandeling.
- Beoordeling: Bij beoordeling van de dispensatieverzoeken wordt gekeken naar de belangen van de betreffende speler, de vereniging en de tegenstanders.
- Teamopgave: De teamopgave van de vereniging in Sportlink Club moet altijd volledig zijn. Zeker in de situatie 2 moeten dan tegenstanders spelen tegen oudere spelers, zonder beperking.
- Competitie: Dispensatie wordt verleend per competitie (veld najaar, zaal, veld voorjaar) en moet dus voor elke competitie apart worden aangevraagd. Dispensaties voor veld najaar en zaal dienen wel via hetzelfde formulier aangevraagd te worden.
- Toestemming: Een speler of speelster mag pas deelnemen aan de betreffende competitie waarvoor een dispensatieverzoek is ingediend als de wedstrijdsecretaris in het bezit is van een schriftelijke toestemming van de afdeling Competitiezaken.
Het is belangrijk om te onthouden dat het niet verlenen van dispensatie en dus indeling van de ploeg in een oudere leeftijdscategorie betekent dat spelers in de ploeg, waarvoor dispensatie werd gevraagd, tegen oudere tegenstanders moeten spelen. Bij een dispensatieverzoek wordt gekeken naar de totale opgave van de vereniging, want alleen dan kunnen we bijvoorbeeld beoordelen of een vereniging in de leeftijden rondom het betreffende team geen team heeft en ook niet kan maken.
Specifieke Dispensatieregels per Categorie
De dispensatieregels kunnen verschillen per leeftijdscategorie en per type competitie. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste regels.
Categorie B
In de gehele categorie B kan met dispensatiespelers worden gespeeld. Bij de spelvorm waarbij 4 tegen 4 of 6 tegen 6 gespeeld wordt, is één dispensatiespeler per team toegestaan. Bij 8 tegen 8 is het maximumaantal dispensatiespelers twee, terwijl er bij 11 tegen 11 maximaal drie dispensatiespelers deel mogen nemen. Een dispensatiespeler mag één jaar ouder zijn. In gemengde competities, uitgezonderd de JO7, JO8 en JO9, mogen meiden altijd één jaar ouder zijn (automatische dispensatie). mDWF voert controle uit. Leeftijddispensatie in categorie B hoeft niet te worden aangevraagd. Het mobiele digitale wedstrijdformulier (mDWF) voert de controle uit, waardoor het maximaal aantal dispensatiespelers niet kan worden overschreden.
Lees ook: Jeugdvoetbal en dispensatie: wat je moet weten
Samenwerkingsverbanden
Twee of meer aangesloten verenigingen kunnen het Bondsbestuur verzoeken als samenwerkingsverband te worden gezien. Er kan een samenwerkingsverband aangegaan worden voor de gehele vereniging maar ook per leeftijdscategorie. Wanneer er een samenwerking is voor de gehele vereniging krijgen alle spelers dispensatie om voor beide verenigingen in alle teams uit te komen conform de reglementen. Wanneer er een samenwerking is voor leeftijdscategorie krijgen alleen de spelers dispensatie die vallen binnen de geselecteerde leeftijdscategorie. Alle spelers die hier buiten vallen zijn dus niet gerechtigd om uit te komen voor de andere vereniging. Er is sprake van een complementaire dispensatie, wanneer er een samenwerking is op teamniveau. Een speler krijgt dispensatie om deel te nemen in een specifiek team van de andere vereniging om zo een team compleet te maken. Een speler met dispensatie kan alleen voor het betreffende team uitkomen.
Een regel waar wel rekening mee moet worden gehouden is te vinden in artikel 4.6 lid c (Reglement van Wedstrijden): Als twee of meer verenigingen een samenwerkingsverband zijn aangegaan en in dezelfde klasse teams uitkomen van de betrokken verenigingen, dan sluit het uitkomen aan de competitie voor één van deze teams het uitkomen voor het andere team op hetzelfde competitieniveau uit.
Dispensatietabel Seizoen 2025/'26
Onderstaande tabel geeft een overzicht van het aantal dispensatiespelers dat is toegestaan per leeftijdscategorie en spelvorm in het seizoen 2025/'26:
| Competitie | Spelvorm | Geboortejaar | Aantal dispensatiespelers |
|---|---|---|---|
| JO7 | 4x4 | 2019 | In alle klassen maximaal 1 per team |
| JO8 | 6x6 | 2018 | In alle klassen maximaal 1 per team |
| JO9 | 6x6 | 2017 | In alle klassen maximaal 1 per team |
| JO10 | 6x6 | 2016 | In alle klassen maximaal 1 per team |
| JO11 | 8x8 | 2015 | In alle klassen maximaal 2 per team |
| JO12 | 8x8 | 2014 | In alle klassen maximaal 2 per team |
| JO13 | 11x11 | 2013 | In de 1e klasse en lager maximaal 3 per team |
| JO14 | 11x11 | 2012 | In de 1e klasse en lager maximaal 3 per team |
| JO15 | 11x11 | 2011 | In de 1e klasse en lager maximaal 3 per team |
| JO16 | 11x11 | 2010 | In de 1e klasse en lager maximaal 3 per team |
| JO17 | 11x11 | 2009 | In de 1e klasse en lager maximaal 3 per team |
| JO19 | 11x11 | 2007 | In de 1e klasse en lager maximaal 3 per team |
| JO23 | 11x11 | 2003 | In de 1e klasse en lager maximaal 3 per team |
| MO11 | 8x8 | 2015 | In alle klassen maximaal 2 per team |
| MO13 | 9x9 of 11x11 | 2013 | In alle klassen maximaal 3 per team |
| MO15 | 9x9 of 11x11 | 2011 | In alle klassen maximaal 3 per team |
| MO17 | 9x9 of 11x11 | 2009 | In alle klassen maximaal 3 per team |
| MO20 | 9x9 of 11x11 | 2006 | In alle klassen maximaal 3 per team |
Meisjes in Gemengde Competities
In gemengde competities vanaf de JO10 (dus niet in de JO7, JO8 en JO9) mogen meiden één jaar ouder zijn (automatische dispensatie). Bovenop de automatische dispensatie van één jaar krijgen meiden in de gemengde competities niet nog een extra (tweede) jaar dispensatie. MO-teams die 9 tegen 9 spelen mogen ook gebruik maken van drie dispensatiespeelsters. Een dispensatiespeelster mag maar één jaar ouder zijn.
Lenen van Spelers
Het lenen van spelers uit andere teams is een ander aspect van de dispensatieregelingen. Hieronder worden de belangrijkste regels met betrekking tot het lenen van spelers besproken.
Lees ook: Competitiestructuur Derde Divisie: Een overzicht
Algemene Regels voor het Lenen van Spelers
Lenen van spelers die te oud zijn voor de betreffende leeftijdscategorie is behoudens verstrekte dispensatie niet toegestaan. Invallers lenen uit een hoger spelend team mag als het eigen team 11 of minder aan de wedstrijd deelnemende spelers over heeft. Bij de competitieleiding kan dispensatie worden gevraagd voor het lenen van invallers uit een hoger spelend team.
Keepers
Een team leent in principe een keeper uit een op gelijk niveau of lager spelend team. Voor teams uitkomend in de 1e klasse en hoger mag geleend worden uit een team dat max. 1 klasse hoger speelt. Voor teams uitkomend in de 2e klasse en lager mag geleend worden uit een team dat max. 2 klassen hoger speelt. Indien er een keeper wordt geleend uit een lagere leeftijdscategorie, mag het verschil maximaal 2 klassen zijn ongeacht de leeftijd van de keeper ( er komt dus niet nog een extra klasse bij). Ook voor keepers in de junioren-, jong senioren- en veteranenteams zijn leeftijdsgrenzen bepalend. Voor keepers is het aantal eigen spelers (zoals vermeld onder uitgangspunten invallen bij een lager spelend team) niet van toepassing!
Competitiemaatregelen en Sancties
Als een vereniging/speler/begeleider zich niet aan de regels houdt, kan de KNHB daarvoor maatregelen opleggen. Een competitiemaatregel kan worden opgelegd op basis van de regels in het bondsreglement. Hieronder valt bijvoorbeeld het in laten vallen van een te sterke speler (niet-speelgerechtigd), het niet op komen dagen bij een wedstrijd of het niet op orde hebben van de administratie (ledenadministratie, maar ook het onjuist of niet volledig invullen van het digitaal wedstrijdformulier). De maatregelen kunnen bestaan uit punten in mindering brengen in de stand van een team en/of een geldelijke boete. Welke maatregelen waarvoor opgelegd kunnen worden is uitgebreid te lezen in het Bondsreglement. Een verkort overzicht is te vinden in het uniforme boete-overzicht veld, zaal en Jongste Jeugd.
Bezwaar Maken tegen een Competitiemaatregel
Als je het niet eens bent met de opgelegde competitiemaatregel (zoals bedoeld in artikel 10.1 van het huishoudelijk reglement), kan de vereniging of kandidaat-vereniging een verzoek om herziening indienen. Dit moet binnen vijf werkdagen na dagtekening van de beslissing waarin de maatregel is opgelegd bij het bondsbestuur ingediend worden inclusief de volledige bijbehorende motivatie. Het is niet mogelijk om een verzoek om herziening in te dienen als de maatregel alleen bestond uit het opleggen van een geldboete van € 50,00 of minder. Indien de competitieleiding het verzoek om herziening afwijst, kun je - wederom binnen vijf werkdagen na dagtekening van de beslissing - op grond van artikel 10.2 van het huishoudelijk reglement beroep instellen bij de commissie van beroep (inclusief de volledige bijbehorende motivatie), tenzij de maatregel alleen bestond uit het opleggen van een geldboete van € 50,00 of minder. Indien de geschorste persoon of diens vereniging een beroep indient tegen een schorsing, dan dient uiterlijk op de laatste dag dat het beroep kan worden aangetekend door de KNHB €250,- te zijn ontvangen.
Nieuwe Ontwikkelingen: Competitie 2.0 en 9 tegen 9
De KNHB is voortdurend bezig met het verbeteren van de competitie en het aanpassen van de regels om de ontwikkeling en het spelplezier van de jeugdspelers te optimaliseren. Twee belangrijke ontwikkelingen zijn de invoering van Competitie 2.0 en het spelen van 9 tegen 9 in de O11-categorie.
Competitie 2.0
Competitie 2.0 wordt met ingang van het seizoen 2025-2026 ingevoerd. Dat betekent dat er dingen veranderen. Plezier, uitdaging en ontwikkeling staan hierbij centraal. De KNHB helpt de verenigingen graag om de veranderingen soepel te laten verlopen, zodat de technische commissies geïnformeerd aan de slag kunnen met de teamindeling voor het nieuwe seizoen.
9 tegen 9
Vanaf komend seizoen 25/26 wordt O12 (voorheen de D-jeugd) officieel opgesplitst in twee jaarlagen. De eerstejaars (O11) gaan 9 tegen 9 spelen op een driekwart veld, de tweedejaars (O12) hockeyen 11 tegen 11 op een heel veld. De KNHB is ervan overtuigd dat de invoering van 9 tegen 9 voor O11 ‘de beste omstandigheden en randvoorwaarden schept voor zowel de ontwikkeling als het spelplezier van kinderen. Dat jonge meisjes en jongens bij 9 tegen 9 op een driekwart veld (een van de doelen staat op de 23-meterlijn) meer balcontacten hebben, is dit seizoen al wekelijks te zien bij diverse clubs door heel Nederland.
Mocht het spelen met 9 tegen 9 leiden tot capaciteitsproblemen bij verenigingen, dan heeft de KNHB besloten dat twaalfjarigen gewoon kunnen meespelen bij negen tegen negen O11.
tags: #dispensatie #regels #hockey #jeugd