De geschiedenis van cricket in Nijmegen is nauw verbonden met de ontwikkeling van sportverenigingen in de stad en de rol van het Canisius College. Deze sport heeft in verschillende perioden een bloei gekend, en de Rooms Katholieke Cricket Club Union (RKCC Union) is een belangrijk onderdeel van die geschiedenis.
Vroege Jaren van Union en Cricket in Nijmegen
Op 24 februari 1914 besloot een tiental jongens van de 6e klas van de St. Josephschool aan de Hertogstraat tot de oprichting van een voetbalteam met de naam Union (eenheid). In de beginperiode speelde het elftal nog geen competitie. Een half jaar later zaten deze jongens op het Canisius College, waar het team moest concurreren met de voetbalclub Externen Canisius College (ECC). Op 2 juli 1918 werd ECC opgeheven en sloten de leden zich aan bij Union. De club nam deel aan schoolcompetities en het zomeravondvoetbal. Drie jaar later trad Union toe tot de nieuw op te richten afdeling Nijmegen van de Roomsch-Katholieke Voetbalbond.
Union was een omnivereniging, waarbij de nadruk lag op voetbal, maar er ook afdelingen waren voor andere sporten. Sommige van deze afdelingen splitsten zich later af, zoals hockey (vanaf 1932 verder als RKHV Union) en tennis (vanaf 1936 verder als Union Lawn en Tennisvereniging Union).
De Oprichting van RKCC Union
In 1949 werd de cricket afdeling van Union zelfstandig en ging verder als Rooms Katholieke Cricket Club Union. Op 7 april 1949 vond de heroprichting van Union Cricket plaats in de Kolommenzaal van het Nijmeegse Canisius College. Er werd al rond de Eerste Wereldoorlog onder de naam Union cricket gespeeld en aan de landelijke competitie deelgenomen. Het Canisius College speelde lange tijd een prominente rol in de historie van Union, want het was de vereniging waar met name veel externe (niet in het internaat wonende) leerlingen van het Canisius College een plaats vonden en ook de paters Jezuïeten drukten hun stempel op de verschillende sportverenigingen onder de naam Union.
Bloeiperiode in de Jaren 50 en 60
In de jaren 50 en 60 van de 20e eeuw maakte de vereniging een flinke groei door. Soms waren er wel zeven competitieteams actief. Dit toont aan dat cricket in die periode populair was in Nijmegen en dat RKCC Union een belangrijke rol speelde in de lokale sportgemeenschap.
Lees ook: Cricket aansteker bijvullen: stap voor stap instructies
De Structuur van de Vereniging Union
De vereniging bestond uit gewone, buitengewone en ereleden, en donateurs. De algemene vergadering / ledenvergadering was het hoogste bestuursorgaan. De vereniging kende een hoofdbestuur en afdelingsbesturen voor de verschillende takken van sport. Werd een afdeling door een afdelingsbestuur zodanig bestuurd dat de belangen van de afdeling of de vereniging geschaad werden, dan had het hoofdbestuur het recht om een zogenaamd 'wanbestuur' voor een afdeling aan te wijzen. De afdelingen waren financieel zelfstandig, maar financieel verantwoording schuldig aan het hoofdbestuur.
Locaties en Sportpark De Kluis
De afdelingen van Union speelden op diverse terreinen in de stad, waarvan de Wedren, Driehuizerweg en Groenewoudseweg de bekendste zijn. In 1952 werd Sportpark De Kluis aan de Rijksweg in Malden in gebruik genomen. Dit sportpark werd een belangrijke thuisbasis voor de verschillende sporten die onder Union vielen.
Verzelfstandiging van de Afdelingen in 1967
Op 10 maart 1967 besloot de ledenvergadering van de R.K. Sportvereniging Union te Nijmegen om de vijf afdelingen (atletiek, tennis, tafeltennis, voetbal en volleybal) zelfstandigheid te verlenen door deze om te zetten in vijf afzonderlijke verenigingen. Dit betekende een belangrijke verandering in de structuur van Union, waarbij de afdelingen meer autonomie kregen.
De Rol van het Canisius College
Het Canisius College heeft altijd een belangrijke rol gespeeld in de geschiedenis van Union. Veel leerlingen van het college vonden een plek bij de vereniging, en de paters Jezuïeten hadden een grote invloed op de verschillende sportverenigingen onder de naam Union. In 1934 ontnam het Canisius College de club het voorvoegsel 'RK' en richtte een nieuwe voetbalclub op met de naam Voetbal Vereniging Canisius (VVC). Toch bleef de band tussen het college en Union bestaan.
De Heroprichting van Cricket na de Eerste Wereldoorlog
Al rond de Eerste Wereldoorlog werd er onder de naam van Union cricket gespeeld en aan de landelijke competitie deelgenomen. Dit laat zien dat cricket al vroeg een onderdeel was van de sportieve activiteiten binnen Union. De heroprichting in 1949 bevestigde de populariteit van cricket en leidde tot de oprichting van een zelfstandige cricketclub.
Lees ook: Groei en ontwikkeling van cricket in Nederland
Het Archief van RKCC Union
Het archief van de Rooms Katholieke Cricket Club Union (RKCC Union) is te vinden onder archiefnummer 980. Het archief omvat de periode van 1949 tot 2004 en bevindt zich in Nijmegen. Dit archief is een belangrijke bron voor onderzoek naar de geschiedenis van de club en cricket in Nijmegen.
Eerdere Cricketactiviteiten in Nijmegen: Quick 1888
Het is interessant om te vermelden dat er al eerder cricketactiviteiten in Nijmegen waren, namelijk bij Quick 1888. In 1888 richtten een paar jongens uit de gegoede burgerij een cricket- en voetbalvereniging op. In het begin voetbalden de jongens op een veldje aan de Kronenburgersingel. 's Zomers speelden ze cricket of deden ze aan atletiek. Later verhuisde Quick via de St. Annastraat, Wedren en Weurtseweg naar het landgoed van villa Leliëndaal aan de Hazenkampseweg. Daar verrees in 1918 een sportpark met een heuse tribune. Tijdens de openingswedstrijd tegen Sparta kwamen 4000 enthousiaste toeschouwers opdraven.
Op 27 mei 1895 werd op de Algemene Vergadering besloten tot het opheffen van de cricketafdeling. Men probeerde deze sport te verkopen aan een andere vereniging voor 15 gulden. In de zomer van 1915 werd de cricketafdeling opnieuw opgericht.
Cricket in Nederland: Een Historische Context
Om de geschiedenis van cricket in Nijmegen beter te begrijpen, is het nuttig om te kijken naar de bredere context van cricket in Nederland. In het vroeg geïndustrialiseerde Engeland had de bevolking eerder dan waar ook in Europa grote behoefte aan beweging in de buitenlucht. Zowel arbeiders als studenten op public schools en universiteiten stortten zich op allerlei vormen van sport en beweging, waaronder een aantal balsporten. Cricket waaide via het kostschoolonderwijs over naar Nederland.
Al zeker midden jaren veertig van de 19e eeuw werd de sport beoefend op jongensinternaat Noorthey in Veur bij Voorschoten (Zuid-Holland). Daarna volgden ook andere onderwijsinstellingen waaronder de Utrechtse universiteit en de kostschool die Otto Johannes Schreuders (1828-1886), voormalig onderwijzer op Noorthey, in 1861 opende in Noordwijk-Binnen. De op Engelse leest gestoelde kostscholen werden bezocht door jongens uit de Nederlandse elite. Naast uitstekend onderwijs in aanloop naar verdere studies en uiteindelijk een goede maatschappelijke carrière, was er op deze internaten veel aandacht voor lichamelijke beweging. Juist kostschoolleerlingen bleken vervolgens uitstekende promotors van de door hen beoefende sporten buiten de instellingen.
Lees ook: Laatste Nieuws over Bloemendaal Cricket
Arnhemse Invloeden op Cricket in Nederland
Het is interessant om te zien dat ook in Arnhem vroege cricketactiviteiten plaatsvonden. Sergeant en gymnastiekonderwijzer Thomas Johannes Klinkspoor (1856-1925) was betrokken bij de oprichting van de Arnhemsche Cricket-Club in 1883. Deze club werd een jaar later opgenomen in zowel de landelijke Gymnasten almanak als het Nieuw Arnhemsch Adresboek. Klinkspoor was niet alleen president, maar ook 'captain' van de club.
In dezelfde periode waarin hij leiding geeft aan het oprichten van de cricketclub is Klinkspoor directeur van de Arnhemse gymnastiekverenigingen Ajax (opgericht op 9 april 1881), Jahn (van 1 oktober 1873) en de onderofficiers gymnastiekvereniging Milo (12 maart 1882; Klinkspoor is hier tevens president). Al deze verenigingen gebruiken voor hun oefeningen het gymnastieklokaal van de Willemskazerne aan het Willemsplein. Ook is Thomas Klinkspoor directeur van schermvereniging Mars uit Arnhem. In 1890 start hij een eigen “Gymnastiek- en Scherm-Inrichting” naast de Oosterkerk aan de Rietgrachtstraat, die hij vanaf 1907 samen met zijn zoon Jakobus drijft.
tags: #cricket #club #nijmegen #geschiedenis