In het moderne voetbal is de rol van de assistent-trainer aanzienlijk geëvolueerd. De tijd dat een assistent-trainer enkel de pylonen uitzette tijdens de training is voorbij. Tegenwoordig is de functie veelzijdig, boeiend en uitdagend, met een breed scala aan taken en verantwoordelijkheden. De assistent-trainer ondersteunt de hoofdtrainer met het doel het team naar een hoger niveau te tillen.
De Ondersteunende Rol
De assistent-trainer heeft een ondersteunende rol en overlegt dagelijks intensief met de hoofdtrainer. Het is essentieel dat de filosofieën van beiden, bijvoorbeeld over voetbal en conditietraining, goed op elkaar aansluiten. Een goede samenwerking heeft alleen kans van slagen als er overeenstemming is over bepaalde zaken. De hoofdtrainer is in feite een manager die te maken heeft met spelers, staf, media, bestuur en sponsoren, terwijl de assistent-trainer zich meer richt op de ondersteunende taken.
Sommige assistent-trainers zijn onlosmakelijk verbonden met dezelfde hoofdtrainer, zoals Frans Hoek altijd bij Louis van Gaal te zien is. Anderen groeien uit tot clubiconen, zoals Bobby Haarms bij Ajax.
Communicatie en Discussie
Het is belangrijk dat de hoofdtrainer zijn assistent het gevoel geeft dat hij eerlijk en open kan zijn, en dat de assistent van deze mogelijkheid gebruikmaakt. Discussies zijn essentieel voor progressie, maar moeten binnenskamers plaatsvinden. In de trainerskamer moet er ruimte zijn voor een open uitwisseling van ideeën. De manier waarop dit gebeurt, kan verschillen van persoon tot persoon, maar de hoofdtrainer moet luisteren naar wat er wordt gezegd, niet naar hoe het wordt gezegd. Uiteindelijk beslist de hoofdtrainer, ongeacht de mening van de assistent. Het is belangrijk om met één gedachte naar buiten te treden.
Signalerende Functie
De assistent-trainer heeft een belangrijke signalerende functie, zowel in de kleedkamer als op het veld. Hij is vaak aanwezig bij gesprekken tussen de hoofdtrainer en spelers, zodat hij op de hoogte is van wat er is besproken en eventuele misverstanden kunnen worden voorkomen. Als een speler niet het achterste van zijn tong laat zien in aanwezigheid van de staf, kan de assistent individueel met de speler praten en de inhoud van dit gesprek terugkoppelen naar de hoofdtrainer. De assistent kan naar een speler toe gaan, maar het omgekeerde gebeurt ook.
Lees ook: Taken en ontwikkeling van KNVB assistent-scheidsrechters
Het Ontlasten van de Hoofdtrainer
De hoofdtrainer wordt beoordeeld op de prestaties van het eerste elftal en moet zich daar volledig op kunnen focussen. De assistent-trainer ontlast de hoofdtrainer door randzaken op zich te nemen en input te filteren. Een goede assistent denkt en werkt preventief en kan problemen voorkomen. Hij is de spin in het web en signaleert vroegtijdig problemen binnen de groep of bij individuele spelers.
Verstand van Oefenstof
Een assistent-trainer moet verstand hebben van oefenstof. Pierre Denier noteerde als speler al interessante oefenvormen en werkte deze later als trainer verder uit. Hij verdiepte zich vooral in tactische, wedstrijdgerichte vormen, waarbij het gekozen spelsysteem een belangrijke rol speelt. In de loop der jaren is er steeds specifieker getraind, met linietrainingen en specifieke trainingen voor bijvoorbeeld spitsen.
De Assistent-Trainer in de Jeugdopleiding
Ook in de jeugdopleiding is de rol van de assistent-trainer belangrijk. Samen met de hoofdtrainer is hij verantwoordelijk voor de ontwikkeling van spelers op voetbal-, fysiek- en topsportgebied, met als doel om zoveel mogelijk spelers door te laten stromen naar de volgende selectie en uiteindelijk het eerste elftal. De assistent-trainer werkt onder leiding van de hoofdtrainer volgens de filosofie, leerlijnen en het beleidsplan van de club. Belangrijk hierin is het creëren van een omgeving waarin alles op fysiek, technisch, mentaal en tactisch gebied in het teken staat van de ontwikkeling van het individu. Er wordt van de assistent-trainer verwacht dat hij werkt volgens een procesgerichte didactiek, waarbij spelers zelf ontdekkend kunnen leren en worden uitgedaagd om zelf oplossingen te verzinnen voor voetbalproblemen.
De Technische Staf
In het hedendaagse voetbal bestaat de technische staf uit vele mensen met verschillende specialismen. Naast de assistent-trainer zijn er bijvoorbeeld ook keeperstrainers, video-analisten, teammanagers en performance coaches.
De Keeperstrainer
De keeperstrainer is verantwoordelijk voor de training en ontwikkeling van de keepers. Het is belangrijk dat de hoofdtrainer de keeper nadrukkelijk betrekt bij de manier van spelen en daarmee ook de keeperstrainer. De keeper moet evenzeer besproken worden als de andere linies in de nabesprekingen van wedstrijden.
Lees ook: Overzicht salarissen assistent-scheidsrechters
De Video-Analist
De video-analist assisteert de technische staf door trainingen te filmen, wedstrijden te coderen en tactische analyses te maken. Hij bekijkt beelden van de tegenstander, laat zien waar de ruimtes vallen en geeft op basis daarvan een advies aan de trainers. Ook kan hij de trainers voorzien van nuttige videobeelden en statistieken voor de rustbespreking.
De Teammanager
De teammanager regelt de organisatie rondom het team, zoals de kleding, het vervoer en de medische zaken. Hij is het aanspreekpunt voor de spelers en vormt een bindmiddel tussen speler, trainer, bestuur en Technische Commissie.
De Performance Coach
De performance coach is verantwoordelijk voor de fysieke en mentale ontwikkeling van de spelers. Dit kan gaan over kracht, snelheid, uithoudingsvermogen, sprintmeters, cognitieve vaardigheden en data-analyse.
CoachVak
CoachVak is een online archief van artikelen over de wedstrijdbespreking en andere onderwerpen die in vakblad De Voetbaltrainer hebben gestaan.
Taken van de Assistent-Trainer
De taken van een assistent kunnen variëren van het uitzetten van het trainingsveld tot het leiden van de training en het analyseren van tegenstanders. Het is belangrijk dat de assistenten kwaliteiten in huis hebben die de staf versterken. Zoek iets in een assistent wat de hoofdtrainer niet of minder in huis heeft.
Lees ook: Overzicht: Keeper slaat assistent-scheidsrechter
Rolverdeling
De hoofdtrainer bepaalt het systeem en de uiteindelijke keuzes, terwijl de assistent de trainingen in elkaar zet die aansluiten op de gekozen manier van spelen. Afhankelijk van de ontwikkeling en ervaring van de assistent, kunnen hoofdtrainer en assistent samen het traject bepalen. De assistent kan tijdens de samenwerking steeds meer verantwoordelijkheid krijgen.
Toekomst
In de toekomst zal de rol van de assistent-trainer wellicht nog verder evolueren, mogelijk richting een co-hoofdtrainerschap, met meerdere mensen die technisch eindverantwoordelijk zijn.