Voetbal is een wereldwijd fenomeen, diep geworteld in de culturen van vele landen. Maar waar komt dit populaire spel eigenlijk vandaan? Hoewel de moderne vorm van voetbal in Engeland is ontstaan, gaat de geschiedenis van balspelen die op voetbal lijken veel verder terug in de tijd.
Vroege Vormen van Balspelen
Balspelen zijn al duizenden jaren oud. Er zijn aanwijzingen dat al in 3400 v.Chr. in Meso-Amerika balspelen werden gespeeld die op voetbal leken. Dit spel werd later overgenomen door de Inca's en had een sterke religieuze betekenis. Zo werd de aanvoerder van het verliezende team soms geofferd aan de goden. Ook in Aziatische landen bestonden soortgelijke spellen, zoals het Chinese tsu-chu en het Japanse kemari. Bij kemari moest de bal in de lucht worden gehouden en gescoord worden door de bal door een gat op 9 meter hoogte te schieten.
Zelfs in de derde eeuw voor Christus waren de Chinezen al bezig met een spel om een bal in een net te krijgen. In militaire geschriften uit die tijd wordt gesproken over een spel waarin men probeerde een leren bal, gevuld met haar en veren, in het bamboenet van de tegenstander te krijgen. Ook zijn er versies van het voetbal bekend uit de tijd van de Oude Romeinen en Grieken. De Grieken speelden Episkiros, een spel met een bal dat de Romeinen overnamen en omdoopten tot Harpastum.
Voetbal in Engeland: Van Folkball naar Georganiseerde Sport
Hoewel er over de hele wereld vroege vormen van voetbal bestonden, wordt Engeland algemeen beschouwd als het land waar het moderne voetbal zijn huidige vorm heeft gekregen. Hier werden de regels gestandaardiseerd en werd het spel georganiseerd zoals wij het nu kennen.
In Engeland werd al in de 9e eeuw gevoetbald met een varkensblaas. Deze vorm van voetbal, ook wel 'folkball' genoemd, werd gespeeld tussen dorpen en steden, vaak met veel rivaliteit. Er waren nog geen standaard regels en het spel was ruw en chaotisch. Het doel was om de bal in een bepaald gebied te krijgen, waarbij de bal getrapt, gegooid en gedragen mocht worden. De wedstrijden werden gespeeld op grote velden met soms honderden spelers.
Lees ook: Internationale ambities van korfbal
In de Middeleeuwen was voetbal in Engeland een populair, maar gewelddadig tijdverdrijf. Er waren weinig regels en de wedstrijden stonden bekend om hun ruwe karakter. De Engelse koningin Elizabeth verbood voetbal omdat ze zich schaamde voor de bloedende mensen die achter een bal aanrenden. Het voetbalspel is in Engeland lange tijd verboden geweest omdat het zou uitnodigen tot relletjes en ruzie.
Ondanks het verbod groeide de populariteit van het spel in Engeland, vooral bij de arbeidersklasse. Het spel bracht afleiding, sociale contacten en plezier. Echter, het gebrek aan regels en arbitrage zorgde ervoor dat het voetbalveld geregeld in een boksring veranderde waarin ruzies hardhandig werden uitgevochten. Mede omdat er geen vast aantal spelers bestond en sommige wedstrijden dus wel honderden spelers op het veld hadden, escaleerden wedstrijden snel.
De Rol van de Public Schools
In de achttiende en negentiende eeuw wekte de sport steeds meer de interesse van de Engelse elite. Vooraanstaande Britse privéscholen speelden al langere tijd voetbal, maar de moderne vorm liet nog even op zich wachten. Op de Britse privéscholen werd het spel steeds meer gespeeld en zo ontstond de behoefte aan regelgeving tijdens wedstrijden. De eerste vaste regels werden in 1815 in Eton en in 1825 in Aldenham bedacht, zoals de buitenspelregel. In 1848 werden in Cambridge regels over uittrappen, rechten van de keeper en ingooien vastgelegd. Deze regels zijn tot op de dag van vandaag hetzelfde. De scholen zagen de sport als een manier om hun studenten fit en competitief te houden.
Door de technologische vooruitgang in het transport werd het in de jaren veertig van de negentiende eeuw mogelijk om wedstrijden te spelen tegen andere scholen, maar de verschillende regels maakten de competities lastig. De oplossing voor dit probleem werd aanvankelijk gevonden in het aanhouden van de regels van het thuisspelende team.
De Football Association en de Standaardisering van de Regels
De officiële voetbalgeschiedenis begint in 1863 toen de Football Association (FA) werd opgericht in Engeland. Die maakte gebruik van de in 1848 vastgelegde Cambridge regels. De grote privéscholen sloten zich bij de organisatie aan. Met de komst van de Football Association begon de professionalisering van het voetbal toe te nemen. Clubs werden opgericht en vaste spelers werden in dienst genomen. Betaald voetbal werd in 1885 door de Football Association geaccepteerd. Met de komst van de eerste echte competitie voor de Football Association Challenge Cup in 1871 en de vorming van een Football League waarin de topclubs tegen elkaar streden in 1888 maakte de voetballerij compleet.
Lees ook: Softbalhandschoen materiaal: Welke moet je kiezen?
De FA legde de basis voor het moderne voetbal door een uniforme set regels op te stellen. Deze regels omvatten onder andere de afmetingen van het veld, de duur van de wedstrijd en de manier waarop gescoord moest worden. Ook werden er regels opgesteld over overtredingen en straffen.
Enkele belangrijke mijlpalen in de ontwikkeling van de spelregels zijn:
- 1871: Introductie van scheidsrechters.
- 1872: Corners werden geïntroduceerd, maar je mocht er niet direct uit scoren.
- 1891: Ontstaan penalty’s.
- 1909: De ‘doelman’ werd nu pas een échte positie. Hij kreeg een ander kleur shirt en een gebied waar hij de bal met de handen mocht aanraken.
- 1966: Uitvinding van gele en rode kaarten.
De Verspreiding van Voetbal over de Wereld
Vanuit Engeland verspreidde het voetbal zich snel over de hele wereld, mede dankzij de Britse koloniale invloed en de groeiende internationalisering. Britse arbeiders, studenten en soldaten introduceerden het spel in andere landen, waar het al snel populair werd. De eerste internationale wedstrijden werden gespeeld en het voetbal werd een wereldwijd fenomeen.
In 1904 werd de FIFA (Fédération Internationale de Football Association) opgericht om het internationale voetbal te besturen. De FIFA organiseert onder andere het wereldkampioenschap voetbal, dat voor het eerst in 1930 werd gehouden in Uruguay.
Voetbal in Nederland
Ook in Nederland werd voetbal steeds populairder. Britse arbeiders die in Nederland werkten hadden het spel meegenomen. De eerste voetbalclub in Nederland was een studentenclub: Haarlemsche Football Club (HFC), opgericht in 1879. In 1889 werd de Nederlandse Voetbal en Atletiekbond opgericht, de voorloper van de huidige KNVB.
Lees ook: De grammatica van leenwoorden: hockey
De eerste niet-officiële competitie in Nederland werd in 1889/1890 gespeeld. Officieel werd het in 1897/1898. RAP uit Amsterdam is de eerste Nederlandse landskampioen ooit. De club bestaat inmiddels niet meer.
In 1954 werd het betaald voetbal in Nederland ingevoerd. Tot die tijd was voetbal in Nederland een amateursport.
De Populariteit van Voetbal
Voetbal is uitgegroeid tot de populairste sport ter wereld. Er zijn meer dan 265 miljoen geregistreerde spelers. De sport is toegankelijk, omdat je er niet veel voor nodig hebt: een bal en een veld of straat is vaak al genoeg. Bovendien is voetbal een teamsport die mensen samenbrengt en een gevoel van gemeenschap creëert.
De enorme focus op grote toernooien en wedstrijden, evenals de wedstrijden tussen landen, zorgt ervoor dat de populariteit van voetbal blijft groeien.