Iedere hockeyclub in Nederland beschikt tegenwoordig over een of meer kunstgrasvelden. Deze velden vereisen onderhoud en soms zelfs vervanging. In dit artikel wordt dieper ingegaan op de kosten en overwegingen bij de aanleg van een semi-waterveld voor hockey, waarbij gebruik wordt gemaakt van de beschikbare informatie.
Inleiding tot kunstgras hockeyvelden
Kunstgrasvelden werden in de jaren 70 in Nederland geïntroduceerd en sinds 2014 beschikken alle ruim 300 hockeyclubs in Nederland over minstens één kunstgrasveld. Er zijn verschillende soorten kunstgrasvelden, elk met hun eigen kenmerken en kostenplaatje. De meest voorkomende typen zijn zandgevulde velden, semi-watervelden en watervelden.
Verschillende soorten kunstgrasvelden en hun kosten
De kosten van een kunstgras hockeyveld variëren aanzienlijk, afhankelijk van het type veld dat wordt gekozen:
- Zandgevulde velden: Dit zijn de goedkoopste optie, met kosten die tussen de € 55.000 en € 65.000 liggen.
- Semi-watervelden: Deze velden kosten tussen de € 95.000 en € 105.000.
- Watervelden: Dit zijn de duurste velden, met kosten die variëren van € 105.000 tot € 125.000.
De keuze voor een semi-waterveld
Hockey Heeze is een voorbeeld van een club die de voorkeur geeft aan een semi-waterveld. De gemeente Heeze-Leende heeft gesproken over de vervanging van het hockeyveld en de bijbehorende financiering. Een van de huidige velden van Hockey Heeze is aan vervanging toe en de club wil graag een semi-waterveld, omdat dit speltechnische voordelen biedt.
De aanleg van een semi-waterveld kost zo'n 100.000 euro meer dan de aanleg van een zandingestrooid veld. Hockey Heeze is zelf verantwoordelijk voor de extra kosten. De club probeert dit bedrag bijeen te brengen door middel van acties, zoals een benefietdiner.
Lees ook: Financiering blaashal hockeyveld
Watergebruik bij watervelden en semi-watervelden
Het watergebruik is afhankelijk van het type waterveld, de afstelling, het type sproeiers, de afstelling en het beheer. Gemiddeld gebruikt een waterveld 6 tot 10 m3 per sproeibeurt per veld, wat neerkomt op 6000 tot 10.000 liter per keer sproeien. Per waterveld kan het watergebruik per jaar oplopen tot 6000 m3 water (6.000.000 liter). Deze hoeveelheid is een inschatting en is afhankelijk van de situatie.
Vaak wordt er bij elke training, bij elke wedstrijd en tijdens de rust gesproeid. Het is belangrijk om na te denken over minder en efficiënt waterbeheer en om te bepalen of het nodig is om bij alle trainingen te sproeien. De beheerder van de beregening bepaalt uiteindelijk het watergebruik.
Volgens het KNHB-bondreglement dienen de waterkunstgrasvelden en semiwaterkunstgrasvelden bespeeld te worden onder natte omstandigheden. Nat betekent in deze context "handvochtig". Deze velden moeten dan ook voorzien zijn van kunstmatige beregening om bij droog weer het veld te bevochtigen.
Een goed beleid van de hockeyvereniging en aansturing tot een duurzaam beheer, kosten watergebruik en doel minder watergebruik is belangrijk. Het komt vaak voor dat de sportvereniging de beregening zonder nadenken of te snel aanzet. Voor de eerste keer het waterveld nat krijgen vergt meer water dan elke keer kort beregenen.
Belangrijk is ook of het type waterveld lang het water tussen de vezel kan vasthouden, dit kan per waterveld en type kunstgrasmat verschillen. De modernste watervelden zijn zo ontworpen dat ze water langer vasthouden. Watergebruik en waterverbruik per hockey waterveld is maatwerk per veld en gebruik.
Lees ook: Een diepgaande blik op de historische prestaties van het Duitse Dames Hockeyteam.
Per wedstrijd wordt er één of twee keer gesproeid: voorafgaand gebruik en tijdens de rust. Een hockeyveld is 99,4 x 59 (incl. uitloop) dit komt neer op 5864,6 m2. Insteek is tussen de 1 mm en 2,6 mm water per sproeibeurt komt neer op 5,8 en 13 m3 per sproeibeurt. In ca. 12-14 minuten per sproeibeurt. Vaak ligt vlakbij het hockeyveld een bufferput van minimaal de inhoud van 1 sproeibeurt en bij voorkeur meer sproeibeurten.
Toekomstige ontwikkelingen: Waterloze hockeyvelden
Er is een verandering op komst in het internationale tophockey. Het doel van de FIH was, dat op de Olympische Spelen van 2024 in Parijs het laatste grote hockeyevenement was waarbij op een waterveld wordt gespeeld. Dit doel is door vele technische omstandigheden niet gehaald. De volgende grens voor overstappen op een waterloos veld of dry hockeyveld is dan het WK van 2026 in Nederland en België. Mogelijk wordt dit dan het eerste mondiale hockeytoernooi is zónder watervelden. Maar daar zijn nu ook al signalen dan dit evenement op een water besproeid (hockey) waterveld gespeeld gaat worden.
In Nederland liggen nu 10 st Dry hockey watervelden als pilot. 5 pilot locaties in 2023 en 5 pilot locaties in 2024. Dit is maximaal toegestaand aantal velden. Op basis van deze 10 velden zal worden vastgesteld of de velden geschikt zijn voor doel (ervaringen gebruikers) en voldoen aan alle KNHB voorschriften. Daarna zal via sportinfrastructuur.nl vastgesteld worden of dit een erkende scope gaat worden.
De aangekondigde wijzigingen qua ondergrond zijn voorlopig alleen van toepassing op de grote toernooien en internationale landenwedstrijden. Op clubniveau zullen de duurzame ambities van de wereldhockeybond niet direct merkbaar zijn.
Tips voor efficiënt waterbeheer
Beregenen van een hockey waterveld en semi waterveld is een combinatie van club doelstelling, kennis van het veld en het toepassen van het KNBH-bondreglement. Door bewuster een hockey waterveld te beregenen of te sproeien verbruik je uiteindelijk minder water. Dit kost hierdoor ook minder energie, is de overlast van waternevel voor toeschouwers, gebouwen en omwonenden minimaal.
Lees ook: De evolutie van hockey: een gedetailleerde analyse
Het is belangrijk om binnen de hockeyvereniging te bespreken en te bepalen hoe met watergebruik en verbruik bij een waterveld of semi waterveld om te gaan. Maak een stukje beleid en stuur op dit interne beleid. Beperk het aantal beregeningsbeurten. Kijk per keer of het ook echt nodig is om te sproeien. Spreek binnen de hockeyclub af hoe er minder water op de velden gebruikt kan worden. Stel de frequentie van de beregening niet automatisch in. Immers, het is niet noodzakelijk om bij elke training of wedstrijd te beregenen. Dit ligt aan de plaatselijke omstandigheden, de weersomstandigheden en het doel van het sproeien. Is er bijvoorbeeld veel schaduw op het veld, dan zal het veld minder opdrogen en is minder beregening nodig. Beregen niet te veel in één keer. Beperk de hoeveelheid per beregeningsbeurt tot 5 á 6 m3 per keer. Schakel bij de zomer- en winterstop de beregening uit. In de winter is het belangrijk om de installatie droog te blazen. De installatie kan dan bij vorst niet beschadigen en algenvorming wordt voorkomen. Het is slim om vanuit de club iemand verantwoordelijk te stellen voor de beregeninginstallatie. Alleen hij/zij heeft de sleutel tot de beregeningsinstallatie.
Aanleg van een hockeyveld in de tuin
Allereerst wordt het perceel leeg gehaald en het wordt afgegraven (meestal betreft dit een natuurlijk grasveld en wordt er afgegraven op een niveau van minus 32 cm). De graszoden / overtollige grond worden afgevoerd of elders in de tuin verwerkt. Nu hebben we een afgegraven perceel (meestal 32 cm diep).
Nu wordt de opsluiting geplaatst. Meestal zijn dit 10 x 35 x 100 betonbanden of 10 x 20 x 100 cm betonbanden (afhankelijk van de gewenste hoogte van de opstaande rand). Deze banden worden gedeeltelijk ingegraven en 100% waterpas gesteld met een lazer. Nadat de banden zijn geplaatst, wordt de onderbouw gemaakt (meestal met lava icm grindplaten). Dit is een precisie werkje! De onderbouw wordt meerdere malen aangetrild en 100% waterpas uitgevlakt. Daarna worden de shockpads en de kunstgras mat geplaatst.
Het is van groot belang dat de onderbouw van een hockeyveld / speelveld hard en vlak is en dat de afwatering goed verzorgt is. Meestal wordt gekozen voor een lava onderbouw van circa 10-12 cm dik. Het grote voordeel van een lava onderbouw is dat deze hard gemaakt kan worden en toch een zeer goede afwatering heeft (lava is een poreus gesteente en neemt namelijk water op en laat het goed door). Een standaard zandbed (met bijvoorbeeld ophoogzand) kan ook een optie zijn (en is ook een goedkopere optie) maar de afwatering is dan minder goed en tevens zal de hardheid van een zandbed, t.o.v. een lavabed, minder zijn waardoor de kans op verzakkingen en deukvorming (op langere termijn) groter wordt. Het zandbed stabiliseren met cement is dan een betere optie. Dit wordt een zogenaamd zand-cement bed genoemd. Het nadeel is wel dat de afwatering minder goed is dan bij een lavabed en dat er een "laagje beton" in uw tuin ligt waar nooit meer iets groeit. Mocht u ervoor kiezen om het veld bv na 15 jaar te verwijderen en weer "echt gras" te laten groeien, dan dient deze betonnen laag verwijderd te worden.
Tegenwoordig is het de trend om de onderbouw verder te professionaliseren door deze extra stabiel te maken en optimaal te laten draineren. Dit doen we door zogenaamde grindplaten toe te voegen aan de onderbouw. Deze grindplaten zijn vervaardigd uit hard kunststof en worden in elkaar gepuzzeld waardoor en feitelijk een harde plaat ontstaat. We vullen vervolgens de grindplaten af met lava waardoor de stabiliteit van de onderbouw extra toeneemt.
Omdat de onderbouw erg hard is en weinig speelcomfort biedt, adviseren wij om een shockpad / valdemping te laten plaatsen op de onderbouw.
Kunstgras voor privé hockeyvelden
Er zijn grofweg 3 soorten hockey kunstgras velden te onderscheiden:
- Volledig ingezande kunstgras hockey velden
- Semi zand semi water kunstgras hockey velden
- Volledige watervelden
Voor toepassingen in de particulieren sector, wordt aangeraden om een volledig waterveld te nemen of een semi zand semi water kunstgras hockey veld. De reden is dat dit soort kunstgras velden relatief weinig onderhoud nodig hebben. Het onderhoud van een hockeyveld houdt in dat het veld met regelmaat moet worden opgeborsteld (bij voorkeur met een borstelmachine) en in geval van een semi- of zandveld, moet worden bijgezand. Een waterveld heeft dit onderhoud minder nodig. Een waterveld is wel duurder dan een zandingestrooid veld.
Kosten van een privé kunstgras hockeyveld
De m2 prijs van een prive kunstgras hockeyveld ligt tussen de 80-130 euro per m2 (uitgaande van een hockeyveld vanaf 30 m2). De exacte kosten zijn afhankelijk van het type kunstgras dat gekozen wordt, de grootte van het kunstgras veld en de bereikbaarheid van het veld i.v.m. het grondwerk (kunnen er machines bijkomen of moet alles met de hand worden verzet). Deze prijs gaat uit van een totaalprijs inclusief grondwerk met een lava onderbouw, levering en installatie kunstgras (waterveld type Nobel Grass Hockey). Er zijn uiteraard ook mogelijkheden om de prijs te drukken door bijvoorbeeld een gedeelte van het grondwerk zelf te doen (zoals uitgraven graszoden / zwarte grond en afvoeren van graszoden / zwarte grond) of een goedkopere kunstgras te nemen.
Extra opties en toebehoren
Er zijn diverse extra opties en toebehoren mogelijk bij de aanleg van een hockeyveldje thuis:
- Doeltjes en doelen: Er zijn diverse soorten doeltjes ontwikkeld. Zo heeft een relatief klein speelveld een ander type doeltje nodig dat een relatief groot veld. Nobel Grass heeft inmiddels ook een geluiddempende kantplank ontwikkeld voor in de doeltjes.
- Maatwerk ballenvangers: Een ballenvanger bestaat uit een (meestal) zwart stalen frame met staanders, bovenbuis en onderbuis en in het frame wordt een industrieel fijnmazig net gespannen.
- Rubberen strips voor op de betonbanden: Door een dikke rubberen strip te fixeren op deze betonbanden en tevens aan de binnenzijde van de betonbanden, wordt de veiligheid van uw spelende kinderen bevordert.
- Verlichting: Er is een betaalbaar alternatief ontwikkeld dat toch professioneel is.
- Maatwerk belijning: Nobel Grass kan elke gewenste belijning aanbrengen op uw veld.
Voordelen van een hockeyveld in de tuin
De kinderen kunnen ten alle tijde hun favoriete hobby thuis uitoefenen. Niet alleen is dit goed voor de ontwikkeling van hun hockey vaardigheden, maar het draagt natuurlijk ook bij aan een toename van de dagelijkse beweging én sociale leven. Samen met vriendjes en vriendinnetjes kan er naar hartelust geoefend worden binnen de beschermde thuisomgeving. Natuurlijk geldt dit niet alleen voor jongeren, ook de volwassenen kunnen zijn of haar vaardigheden thuis verbeteren.
Wanneer u kiest voor een hockeyveld thuis, zijn er enorm veel opties en mogelijkheden. Wil men een verzonken speelveld dat beneden grondniveau ligt of wil men juist een opstaande speelrand. Bij de realisatie van een speelveld wordt nagenoeg altijd gekozen voor een hockeyveld met betonnen speelrand om het spelgenot te bevorderen. Er kan op deze manier maximaal gebruik gemaakt worden van de volledige oppervlakte van het speelveld wat vooral bij beperkte ruimte natuurlijk ideaal is. De hockeybal kan via namelijk via de rand gespeeld worden, hierdoor is er tevens minder kans dat de bal buiten het speelveld terecht komt.
Verschillende typen hockeyvelden en hun gebruik
- Vol bezand veld: Dit veld hoeft niet bewaterd te worden alvorens er gebruik van gemaakt wordt. Het onderhoud is minimaal bij een dergelijk veld. Er dient enkel soms wat extra kwartszand gestrooid en ingeveegd te worden.
- Semi-waterveld: Een semi-waterveld zal altijd vooraf besproeid moeten worden met water, alvorens men van het veld gebruik gaat maken. Doet u dit niet, dan zal het kunstgras sneller slijten. Ook bevordert het vocht de balsnelheid. Het veld hoeft overigens niet zo nat gemaakt te worden als een waterveld.
- Waterveld: De installatie van een hockey waterveld is in vergelijking tot de 2 andere opties veruit het duurste. Er moeten meer werkzaamheden uitgevoerd worden en er zijn meer materialen nodig. Onder de werkzaamheden vallen onder andere het aanleggen van een sproei installatie, klemgoten waar het kunstgras in wordt geklemd, foamlagen met drainerende onderbouw en drainagesysteem.
Overwegingen bij de grootte van het hockeyveld
De grootte van het hockeyveld hangt allereerst natuurlijk af van de ruimte die u beschikbaar heeft. Het is raadzaam de doeleinden van het hockeyveld af te stemmen op de vorm en grootte ervan. Wilt u enkel hockey tricks oefenen dan heeft u vaak niet een al te groot oppervlak hiervoor nodig. Ook de vorm van het veld is dan minder belangrijk. Wilt u in partijvorm met doeltjes spelen, dan dient het veld al groter te zijn. Ook de vorm is dan erg belangrijk, omdat dit het spel beïnvloedt. Raadzaam is dus om het veld dan rechthoekig te maken. Als u kinderen heeft die op het veld spelen, dan dient u er ook rekening mee te houden dat deze kinderen ook groeien.
Valdemping en belijning
Valdemping onder het hockeyveld is niet noodzakelijk. Het heeft echter wel wat voordelen. Een valdempende onderlaag onder het hockeyveld vermindert de kans op blessures, doordat elke klap gedempt wordt. Ook oudere spelers zullen minder snel gewrichtsproblemen krijgen door de hoge mate van intensieve belasting. Valdemping heeft ook een goede drainerende werking, doordat het een open foam structuur heeft. De valdempende onderlagen zijn in verschillende diktes te leveren.
Een andere optie om het spelgenot en uiterlijk naar een hoger niveau te brengen is met behulp van hockeybelijning. Met name doellijnen, middellijn en doelgebieden zijn zaken die een hockeyveld haar professionele uiterlijk geven. Belijning kan altijd naar wens gerealiseerd worden. Onze klanten kunnen dus de exacte plaatsing en afmetingen van de belijning aangeven. Wij verwerken wit kunstgras als belijning in het hockeyveld en verlijmen dit netjes, zodat het één geheel vormt. Dit wordt er bij Kunstgrashuis dus niet achteraf op gespoten met verf.
Drainage
Een drainagesysteem onder het hockeyveld is veelal niet vereist bij particulieren in de tuin. Dit wordt echter vaak per geval bekeken. Wanneer er sprake is van overtollig water adviseren we altijd drainage onder het hockeyveld aan te leggen. Er worden eerst sleuven gegraven van minimaal 60 cm en maximaal 80 cm diep. Deze worden deels gevuld met grind of ander drainerend materiaal zoals bijvoorbeeld grof zand of schelpen. De drainagebuis komt hier in te liggen. We zorgen er altijd voor dat de drainagebuizen maximaal 5 meter van elkaar liggen en altijd op afschot geïnstalleerd worden. Een drainagebuis is opgebouwd uit een flexibele kunststof buis met gaatjes, daaromheen zit een omhulsel dat kan bestaan uit diverse materialen. Kokosvezel en polypropyleen omhulsels komen het meeste voor. We houden bij het kiezen van het type drainagebuis altijd rekening met de grondsoort. De buis mag namelijk niet dicht slibben. Het uiteinde van de drainagebuis waar het water heen loopt kan op het riool aangesloten worden. Aansluiten op het riool is echter veelal wettelijk niet toegestaan. De drainage buis kan ook uitmonden in sloten of andere zogeheten bufferzones. Infiltratiekratten worden ook vaak ingegraven om een bufferzone te creeëren.