Waterpolo is een intense en fysieke sport die, net als elke andere sport, gebonden is aan regels en gedragscodes. Deze regels zijn er niet alleen om het spel eerlijk te laten verlopen, maar ook om de veiligheid en het welzijn van de spelers te waarborgen. Ongeoorloofd gedrag in waterpolo kan variëren van kleine overtredingen tot ernstige incidenten die zowel sportieve als juridische gevolgen kunnen hebben. Dit artikel bespreekt de regels omtrent ongeoorloofd gedrag, de preventieve maatregelen die verenigingen kunnen nemen, en de mogelijke sancties bij overtredingen.
Spelregels en Ongeoorloofd Gedrag
De basis van waterpolo wordt gevormd door een aantal duidelijke spelregels. De speeltijd is bijvoorbeeld 4x6 minuten BRUTO, waarbij de klok na het eerste balcontact start en niet wordt stopgezet. Bij jeugdwedstrijden wordt vaak gespeeld met een kleinere bal (type 3) om de technische ontwikkeling van de spelers te bevorderen.
Binnen deze spelregels zijn er specifieke acties die als ongeoorloofd worden beschouwd. Een zware overtreding, waarbij een speler de intentie heeft om een andere speler in zijn bewegingsvrijheid te belemmeren, valt hieronder. Denk hierbij aan terugtrekken, vasthouden en duwen. In dergelijke gevallen kan een speler een waarschuwingswissel krijgen. De betreffende speler moet dan naar de hoek, waarna een wisselspeler direct terug in het veld mag komen, waardoor het team niet met een man minder hoeft te spelen.
De Rol van Begeleiding en Jury
De spelbegeleider speelt een cruciale rol in het handhaven van de regels en het bevorderen van een veilige speelomgeving. Hij of zij motiveert, helpt en zorgt voor de veiligheid van de spelers. Coaches en ouders hebben eveneens een begeleidende en positief stimulerende rol, waarbij plezier en de ontwikkeling van de kinderen centraal staan.
De jury, bestaande uit minimaal één persoon, is verantwoordelijk voor het starten van de tijd en het turven van de gemaakte doelpunten. De score wordt per periode bijgehouden en is alleen zichtbaar voor de jury. Voor iedere gewonnen periode krijgt het team 1 punt; bij een gelijke score krijgen beide teams 1 punt.
Lees ook: Onderzoek belicht grensoverschrijdend gedrag in basketbal.
Preventie van Ongeoorloofd Gedrag: De 4 V's
De Koninklijke Nederlandse Zwembond (KNZB) benadrukt het belang van een veilige sportomgeving waar grensoverschrijdend gedrag geen plaats heeft. Om dit te bereiken, moedigt de KNZB verenigingen aan om te werken met de "4 V's voor sociale veiligheid":
- Verenigingsbrede gedragscode: Een gedragscode geeft richting aan gewenst gedrag en is een belangrijk onderdeel van het beleid van de vereniging rondom sociaal veilig gedrag - van omgangsnormen tot het gebruik van social media. Mocht de vereniging nog geen gedragscode hebben, dan kun je deze altijd baseren op de gedragscode van NOC*NSF.
- Vertrouwenscontactpersoon op de vereniging: Een vertrouwenscontactpersoon is een neutraal aanspreekpunt binnen de vereniging en kan bijvoorbeeld helpen bij incidenten die gaan over grensoverschrijdend gedrag, zoals pesten, intimidatie, agressie en discriminatie. De vertrouwenscontactpersoon biedt een luisterend oor, geeft advies en verwijst door - mocht dat nodig zijn. Net zoals bij het vinden van vrijwilligers in andere posities, kan het vinden van een goede vertrouwenscontactpersoon een uitdaging zijn. NOC*NSF heeft hier een aantal tips voor opgesteld.
- Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) voor vrijwilligers: Verenigingen kunnen een gratis Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) aanvragen voor vrijwilligers die werken met kwetsbare personen. Dat kan via de regeling gratis VOG. Een VOG is een verklaring waaruit blijkt dat iemand geen strafblad heeft of dat het strafblad geen bezwaar vormt voor het uitvoeren van een bepaalde taak of functie.
- Vakkundig geschoolde trainers, coaches en kaderleden: Trainers, coaches en andere kaderleden spelen een belangrijke rol bij het stimuleren van gewenst gedrag en het voorkomen of bespreekbaar maken van ongepast gedrag. Het is daarom belangrijk dat zij niet alleen oog hebben voor tactiek en techniek, maar ook voor pedagogiek en integriteit. Dat kan via een scholing. Als vereniging kan je ervoor zorgen dat trainers, coaches en kaderleden de scholing Een Beetje Opvoeder of een vergelijkbare scholing (voor meer ervaren trainer-coaches) volgen. Dat helpt niet alleen mee aan een sociaal veilige omgeving voor je leden, maar zorgt óók voor meer plezier en leukere trainingen.
Verenigingen die aan de slag willen gaan met het onderwerp sociale veiligheid en de 4 v’s kunnen dit doen via het High5! Stappenplan. Dit stappenplan van NOCNSF helpt verenigingen op weg met het onderwerp en het bespreekbaar maken van een sociaal veilige omgeving. Ook biedt NOCNSF hiervoor gratis ondersteuning door middel van de expertpoule. De KNZB raadt verenigingen/organisatoren van harte aan om pakketten met eigen promotiematerialen te bestellen. Laat zien dat jouw brigade de 4 v’s belangrijk vindt!
Gedragscodes binnen Verenigingen
Om als vereniging goed te kunnen functioneren, is het essentieel dat er duidelijke regels en omgangsnormen zijn vastgelegd. Dit zorgt ervoor dat iedereen weet hoe er binnen de vereniging met elkaar omgegaan wordt. Het allerbelangrijkste is dat iedereen elkaar met respect behandelt, want zonder respect zijn alle regels slechts papieren afspraken. Ouders van jeugdleden blijven volledig verantwoordelijk voor het gedrag van hun kinderen.
Een voorbeeld van een gedragscode binnen een zwemvereniging kan de volgende elementen bevatten:
- Zorgvuldig omgaan met materialen.
- Niet roken en geen alcoholgebruik.
- Verwachting van deelname aan competitiewedstrijden (voor wedstrijdzwemmers).
- Tijdig afmelden voor wedstrijden en trainingen.
Sancties bij Ongeoorloofd Gedrag
Wanneer een lid zich niet aan de afspraken houdt of storend gedrag vertoont, volgt eerst een waarschuwing van de trainer. Bij herhaling van dit gedrag of ernstig storend gedrag is de trainer bevoegd het lid voor maximaal een week te schorsen. Het bestuur beslist vervolgens of de schorsing terecht is en of deze een eventueel vervolg moet krijgen, zoals een langere schorsing. Als een trainer storend gedrag vertoont, beslist het bestuur of er een schorsing moet plaatsvinden.
Lees ook: De impact van de KNVB cursus
Sancties kunnen ook worden opgelegd bij pesten, verbaal geweld (schelden, schreeuwen, beledigen) of lichamelijk geweld. Het gebruik van lichamelijk geweld is vaak ook een overtreding van de wet. Alle aanleidingen tot sancties zijn uiteindelijk ter beoordeling van de Algemene Leden Vergadering (ALV).
Juridische Gevolgen: Het Waterpolozusjes-arrest
Een spraakmakend voorbeeld van ongeoorloofd gedrag in waterpolo met juridische gevolgen is de zaak van de "waterpolozusjes". In deze zaak vond een waterpolowedstrijd plaats waarbij een worsteling ontstond tussen een speelster van het thuisteam en de jongste zus van het uitspelende team. De oudste zus hielp vervolgens met het onder water duwen/houden van het slachtoffer.
De Almelose rechtbank oordeelde dat de bewuste overtreding van de waterpolospelregels ongeoorloofd was. Dit leidde echter niet per definitie tot strafrechtelijke aansprakelijkheid, zelfs niet als hier letsel door ontstaat. Er is geen strafrechtelijke aansprakelijkheid, ‘indien de overtreding als het ware nog door het spel wordt bepaald, of in zekere zin in dienst te staan van het nagestreefde resultaat en niet buiten de lijnen vallen van wat in sport en spel over en weer nog te verwachten is. De spelregels in de waterpolosport laten het onder water duwen slechts toe als in een specifiek duel de actie gericht is op de bal en deze actie niet doelbewust gericht is op de speler. Er moet dus sprake zijn van een directe spelsituatie, daar was in deze zaak geen sprake meer van. Daardoor hebben de zusjes een duidelijke overtreding van de waterpolospelregels begaan. Hierbij heeft de rechtbank de getuigenverklaringen van de scheidsrechters en de overige waterpolospeelsters meegewogen. Deze getuigen verklaarden een dergelijke buitenproportionele overtreding nog nooit meegemaakt te hebben.
Het jongste zusje (15) is veroordeeld tot een werkstraf van 60 uur en twee maanden voorwaardelijke jeugddetentie. De oudste zus (21) is veroordeeld tot een werkstraf van 120 uur en 2 maanden voorwaardelijke gevangenisstraf. De zaak illustreert dat het lastig is om precies aan te geven wanneer iemand in een sport- of spelsituatie de strafrechtelijke grenzen overschrijdt, zeker als er zwaar lichamelijk letsel ontstaat.
Vertrouwenscontactpersonen: Een Veilige Haven
Zowel de KNZB als individuele verenigingen benadrukken het belang van vertrouwenscontactpersonen (VCP's). De VCP's zijn binnen een vereniging het eerste aanspreekpunt voor iedereen die een vraag heeft over of te maken heeft met grensoverschrijdend gedrag. De VCP fungeert als eerste opvang voor leden (sporters, ouders van sporters, toeschouwers, kaderleden, vrijwilligers, bestuur) met een klacht of een vraag. Ze bieden een luisterend oor, geven raad en verwijzen door voor geschikte hulp. Daarnaast adviseren en stimuleren ze de vereniging om preventieve maatregelen te nemen.
Lees ook: Respectloos Gedrag: Wat zijn de regels?
Naast de VCP's bij de sportbonden en verenigingen is er bij Centrum Veilige Sport een landelijke poule van professionele vertrouwenspersonen. Casemanagers doen de eerste opvang en bespreken samen met de melder de inzet van een vertrouwenspersoon voor persoonlijke begeleiding. De vertrouwenspersonen zijn bedoeld voor slachtoffers, beschuldigden en andere melders die te maken krijgen met grensoverschrijdend gedrag in de sport. Ze behandelen informatie vertrouwelijk en doen niets zonder medeweten van de betrokkene.
Melden Buiten de Sport
Naast de interne meldpunten binnen de sport zijn er ook externe instanties waar men terecht kan. Melden buiten de sport kan bij de politie en het Openbaar Ministerie. Daarnaast kun je verschillende hulpverleners vertrouwelijk benaderen, zoals het Centrum Seksueel Geweld, de huisarts, de GGD, Slachtofferhulp Nederland, Veilig Thuis en Fier.
tags: #ongeoorloofd #gedrag #waterpolo #regels