De Nederlandse basketbalwereld is recentelijk opgeschrikt door meldingen van grensoverschrijdend gedrag. Dit artikel belicht de recente ontwikkelingen rondom een onderzoek naar een medewerker van de Nederlandse Basketball Bond (NBB), de aard van de meldingen, de reactie van de bond en de bredere context van grensoverschrijdend gedrag in de sport.
Onderzoek naar Gertjan van der Linden
Eind 2024 ontving het Centrum Veilige Sport Nederland (CVSN) veertien meldingen over een medewerker van de Nederlandse Basketball Bond (NBB). De meldingen betroffen (seksueel) grensoverschrijdend gedrag, manipulatie en intimidatie gedurende een langere periode. Meerdere bronnen melden dat het om Gertjan van der Linden gaat, ex-bondscoach van de Nederlandse rolstoelbasketbalsters. Van der Linden was bondscoach van de succesvolle Nederlandse rolstoelbasketbalsters en loodste de vrouwen afgelopen zomer nog naar paralympisch goud in Parijs. Eerder coachte hij de rolstoelbasketbalsters al naar goud tijdens de Paralympische Spelen van Tokio in 2021.
Naar aanleiding van de meldingen heeft de NBB een onafhankelijk feitenonderzoek laten uitvoeren door een gespecialiseerd bureau. Parallel aan het feitenonderzoek heeft de NBB een melding gedaan bij het Instituut Sportrechtspraak (ISR). Het ISR is op basis van de melding een tuchtrechtelijk onderzoek gestart naar seksueel grensoverschrijdend gedrag.
Aard van de meldingen
Als bondscoach zou Van der Linden over een langere periode appjes naar speelsters van zijn team hebben gestuurd met een seksueel getinte inhoud. Er wordt gesproken over een patroon van manipulatie en grensoverschrijdend gedrag. Angst voor de gevolgen weerhield speelsters ervan om duidelijk grenzen aan te geven of om anderen in te lichten.
De melders beschrijven de benadering door de medewerker als ongewenst en grensoverschrijdend. Tegelijkertijd weerhield de angst voor consequenties op professioneel terrein een aantal van hen ervan om duidelijk grenzen aan te geven of om anderen in te lichten. Dat leidde tot gevoelens van isolatie en eenzaamheid. Eén van de melders verwoordt het als ‘gevangen in een web’. Melders kwamen - zoals ze zelf zeggen - steeds verder in het nauw en hebben heel lang niet door gehad dat zij niet de enige waren die op een soortgelijke manier werden benaderd.
Lees ook: Basketbal taart versieren
Reactie van de Nederlandse Basketball Bond (NBB)
De NBB heeft direct na de meldingen in december 2024 een ordemaatregel genomen tegen de betreffende medewerker. De maatregel houdt in dat de medewerker niet betrokken zal zijn bij de NBB of op enige wijze namens de NBB naar buiten zal treden. Deze ordemaatregel wordt op basis van de onderzoeksresultaten en gedurende de tuchtrechtelijke procedure van het ISR voortgezet.
De NBB-directeur Maarten Hoffer is geschokt door de getuigenissen van de melders. Hij betreurt het dat er in het verleden te lang onvoldoende zicht is geweest op wat zich afspeelde. De bond spreekt nadrukkelijk haar waardering uit voor de moed en openheid van de melders.
Naar aanleiding van het onderzoek zal de bond het bestaande integriteitsplan om een sociaal veilig sportklimaat te creëren evalueren. Daarnaast neemt de bond in het kader van het integriteitsbeleid extra maatregelen om te voorkomen dat ongewenst en grensoverschrijdend gedrag van welke aard dan ook verborgen kan blijven en kan uitgroeien tot een patroon. Deze maatregelen betreffen onder meer gedragscodes binnen de bond en het nog effectiever inzetten van vertrouwenspersonen en psychologen.
Reactie van NOC*NSF
Ook sportkoepel NOCNSF is op de hoogte van het onderzoek. NOCNSF meldt dat "gezien de ernst van de meldingen extra capaciteit is vrijgemaakt om op zeer korte termijn te komen tot een opvolgingsadvies voor de bond. NOC*NSF is geschokt over de aard en omvang van de meldingen en is onder de indruk van de moed van betrokken melders om naar voren te stappen."
Definitie grensoverschrijdend gedrag
Onder seksuele intimidatie wordt verstaan: enige vorm van overschrijdend verbaal, non-verbaal of fysiek gedrag met een seksuele connotatie (duiding), dat als doel of gevolg heeft dat de waardigheid van de persoon wordt aangetast. Pesten betreft alle vormen van intimiderend gedrag met een structureel of herhalend karakter. Daarbij proberen één of meerdere personen een ander fysiek, verbaal of psychologisch schade toe te brengen. De andere persoon kan zich niet verdedigen tegen dit gedrag. Pestgedrag kan zowel heel duidelijk als heel subtiel zijn. Macht is het vermogen om anderen te sturen in hun gedrag op zo'n manier dat het vooral de misbruiker beter uitkomt. Of: het vermogen om anderen dingen te laten doen die ze eigenlijk niet willen doen. Intimidatie is iemands gedrag beïnvloeden door diegene angst aan te jagen. Intimidatie wordt uitgeoefend door iemand in een machtspositie, richting iemand die minder of geen macht heeft. Discriminatie is het ongelijk behandelen en achterstellen van mensen op basis van kenmerken die er niet toe doen en is in Nederland bij wet verboden en strafbaar volgens artikel 1 van de Grondwet. Vaak is discriminatie of uitsluiting niet expliciet en is het bijna onderdeel geworden van alledaagse omgangsvormen. Dat maakt dat we het niet meer als zodanig herkennen en erkennen in de sport.
Lees ook: Specificaties Wilson Basketbal Maat 6
Preventie van grensoverschrijdend gedrag in de sport
De afgelopen jaren heeft de sport veel aandacht besteed aan het voorkómen van seksuele intimidatie en misbruik. Naar aanleiding van meerdere ernstige meldingen werd uitgebreid onderzoek gedaan naar misstanden in de sport. Mede hierdoor zijn aanpassingen gedaan in het sporttuchtrecht. De NBB zal naar aanleiding van het onderzoek het bestaande integriteitsplan evalueren en extra maatregelen nemen om ongewenst gedrag te voorkomen.
Huidige situatie van Van der Linden
Van der Linden is inmiddels werkzaam voor de Italiaanse rolstoelbasketbalbond als coach van de mannen. Nadat hij op non-actief was gesteld, ontbrak hij bij de huldiging van de rolstoelbasketbalsters als sportploeg van het jaar tijdens het jaarlijkse NOC*NSF sportgala.
Lees ook: Marijkesingel Barendrecht basketbal
tags: #basketbal #grensoverschrijdend #gedrag #onderzoek