Volleybal is een dynamische sport waarbij de posities van de spelers en de spelregels cruciaal zijn voor een succesvolle wedstrijd. Inzicht in de verschillende posities binnen een volleybalteam is essentieel voor spelers, coaches en fans om het spel volledig te begrijpen en waarderen. Dit artikel biedt een uitgebreide uitleg van de verschillende volleybal posities, hun rollen, verantwoordelijkheden en de basisregels van het spel.
Wat Betekent "Positie" in Volleybal?
In het volleybal kan de term "positie" twee verschillende dingen betekenen:
- De plek waar je in het veld staat: Het volleybalveld is opgedeeld in zes vakken, genummerd van 1 tot en met 6.
- De rol die je als speler vervult: Naast de veldposities worden aan spelers ook specifieke posities toegewezen, die elk hun eigen taken en verantwoordelijkheden hebben.
Veldposities: De Indeling van het Volleybalveld
Het volleybalveld is opgedeeld in zes vakken, genummerd van 1 tot en met 6. Deze vakken zijn onderverdeeld in twee ‘grote’ vakken: het voorveld en het achterveld. De posities 1, 5 en 6 bevinden zich in het achterveld, terwijl de posities 2, 3 en 4 in het voorveld zijn.
- Achterveld: Posities 1 (rechtsachter), 5 (linksachter) en 6 (midachter).
- Voorveld: Posities 2 (rechtsvoor), 3 (midvoor) en 4 (linksvoor).
Naast de nummers hebben de posities ook eigen benamingen, afhankelijk van de rol die de speler op die positie vervult.
Spelersposities: Specialismen in het Volleybal
Waar ‘in den beginne’ iedere speler binnen het volleybal nog iedere positie innam, is er in de loop der jaren steeds meer gespecialiseerd. Naast dat je benamingen hebt voor de plekken hebt in het veld zoals hieroven uitgelegd, krijgen spelers een positie toegewezen. Deze posities hebben verschillende namen. De belangrijkste spelersposities zijn:
Lees ook: Volleybal: Alles over winnen
- Spelverdeler
- Passer/loper
- Middenaanvaller
- Libero
- Diagonaalspeler
1. Spelverdeler: De Regisseur van de Aanval
De spelverdeler is de speler die vrijwel altijd de tweede aanraking verricht. Hij of zij speelt (bijna altijd) de tweede bal in een aanvalsopzet, vaak door middel van een set-up. De spelverdeler is de spil van het systeem, met de taak om nauwkeurige ballen aan de aanvallers te geven.
Taken en verantwoordelijkheden:
- Verdelen van het spel
- Nauwkeurig plaatsen van de bal voor de aanvallers (set-up)
- Tactische leider op het veld
- Bepalen van het tempo en de strategie van het spel
Positie:
Na de service mag iedere speler zich vrij door het veld verplaatsen. Het is gebruikelijk dat de spelverdeler zich opstelt aan de rechterkant van het veld (rechtsachter of rechtsvoor). Is hij links- of midvoor op het moment dat er geserveerd wordt, dan verplaatst hij na de service naar rechtsvoor. De spelverdeler staat altijd diagonaal ten opzichte van de diagonaalspeler.
2. Passer/Loper: De Veelzijdige Kracht
De passer/lopers (ook wel buitenaanvallers of hoekspelers genoemd) zijn over het algemeen veelzijdige spelers. De voornaamste taak van de passer/loper is het passen en aanvallen. Deze speler speelt vaak de eerste en/of de derde bal in een aanvalsopzet.
Taken en verantwoordelijkheden:
- Passen (ontvangen van de service)
- Aanvallen
- Verdedigen
- Blokkeren
Positie:
Er staan twee passer/lopers in het veld, tegenover elkaar. De ene begint vaak op rechtsvoor, de andere op linksachter.
3. Middenaanvaller: De Koning van het Midden
De middenaanvallers, ook wel midblokkeerders of hoofdblokkeerders genoemd, vallen altijd in het midden van het net aan en krijgen vaak de derde bal aangespeeld. Een andere belangrijke taak voor deze spelers is de blokkering.
Lees ook: Alles over zand sokken en volleybal
Taken en verantwoordelijkheden:
- Aanvallen in het midden van het net
- Blokkeren van de middenaanvaller van de tegenstander
- Aansluiten aan de twee buitenkanten voor blokkering
Positie:
Na de service verplaatsen de twee middenaanvallers zich naar het midden van het veld (midvoor en midachter).
4. Libero: De Verdedigende Specialist
De libero is de speler in het veld met ‘het andere shirtje’. Deze speler mag alleen in de achterste drie posities van het volleybalveld komen (en dus niet aan het net). De voornaamste taak van de libero is de passing en de verdediging. Libero’s zijn vaak de beste passende en verdedigende spelers van een team en komen erin voor spelers die minder goed kunnen passen of verdedigen.
Taken en verantwoordelijkheden:
- Passen
- Verdedigen
- Ontvangen van de service
Positie:
De libero mag onbeperkt voor iedere speler ingebracht worden zonder dat dit als wissel geldt, maar wel alleen maar in het achterveld! Het komt het vaakst voor dat de libero in het veld komt voor de middenblokkeerders, omdat dat meestal de mindere verdedigers zijn. Dit is echter niet verplicht. Een libero mag net zo goed voor een diagonaal, passer/loper of spelverdeler in het veld komen.
5. Diagonaalspeler: De Puntenmachine
De diagonaalspeler is over het algemeen de "puinruimer" en puntenmachine van een ploeg. Veel aanvallen worden over deze speler uitgespeeld. Vaak is dit de sterke aanvaller van het team, die minder goed kan passen en verdedigen.
Taken en verantwoordelijkheden:
- Aanvallen (vaak de belangrijkste aanvaller van het team)
- Blokkeren (vooral de buitenaanvaller van de tegenpartij)
Positie:
De term ‘Diagonaal’ is gebaseerd op zijn of haar positie in het veld. De diagonaalspeler staat altijd in de diagonaal t.o.v. van de spelverdeler. De diagonaal staat altijd tegenovergesteld aan de spelverdeler in het veld. Wanneer de spelverdeler rechtsachter staat, is de diagonaal dus linksvoor. Staat de spelverdeler midvoor, dan is de diagonaal midachter. Na de service verplaatst de diagonaal zich, net als de spelverdeler, naar de rechterkant van het veld.
Lees ook: Alles over Vrije Ruimte Volleybal
Rotatie: De Dynamiek van het Spel
Rotatie is een fundamenteel principe in volleybal dat de volleybal posities voortdurend in beweging houdt. Na elk gewonnen punt bij service roteren de spelers met de klok mee naar de volgende positie. Echter, zodra de bal in het spel is, mogen spelers zich vrij over het veld bewegen om hun specialistische rollen te vervullen. De spelverdeler beweegt bijvoorbeeld vaak snel naar de netpositie, ongeacht waar hij start.
De oplossing: nadat de bal is geserveerd, gaat iedereen vlug terug naar hun normale positie. Het is lastiger in de verdediging, want het team moet de opslag proberen te blokkeren en weer in positie komen. Nog een lastig deel: de driemeterlijn. Als spelers naar de achterste rij rouleren, mogen ze bij het net niet springen en slaan. Dus de diagonaalspeler, die rechtsachter is gerouleerd, mag niet bij het net slaan tot diens positie weer op de voorste rij komt.
Spelsystemen: Strategieën voor Succes
Volleybal, een spel van strategieën en coördinatie, kent verschillende speelsystemen. Een van de meest populaire is het 5-1 systeem, waarbij vijf aanvallers en één setter op het veld staan. Het 5-1 systeem is gestructureerd rond één spelverdeler en vijf aanvallers. De ‘1’ staat voor de enkele spelverdeler, terwijl de ‘5’ verwijst naar de vijf aanvallers.
Andere systemen:
- 6-6 systeem: Bij het 6-6 systeem speel je de functie waar je op dat moment staat.
- 3-3 systeem: Bij het 3-3 systeem speel je met 3 spelverdelers in een driehoek.
- 2-4 systeem: Bij het 2-4 systeem speel je met 2 vaste spelverdelers.
Verdedigingssystemen: De Kunst van het Verdedigen
Om die bal ook daadwerkelijk van de grond te houden, moeten we goed verdedigen. Daarvoor is het handig om een duidelijk verdedigingssysteem te hanteren. Net zoals bij zoveel andere beslissingen in het volleybal (en in het hele leven, eigenlijk) geldt voor de opstelling van de veldverdediging dat die van verschillende dingen afhankelijk is. Als eerste is het belangrijk om jouw eigen spelersgroep te kennen. Ten tweede kun je de verdediging natuurlijk afstemmen op de aanvalsmogelijkheden van de tegenstander. Tot slot is de veldverdediging natuurlijk erg afhankelijk van jullie eigen gemaakte blokafspraken.
Voorbeelden van verdedigingssystemen:
- 3-1-2 systeem: In dit systeem is de middenachter verantwoordelijk voor de blokdekking.
- 3-2-1 systeem: In het 3-2-1-systeem zijn er twee achterspelers verantwoordelijk voor de tips achter het blok, namelijk de spelers op positie 1 en positie 5.
Basisregels van Volleybal: De Fundamenten van het Spel
Spelregels zijn essentieel om een wedstrijd eerlijk en sportief te laten verlopen. Hoewel officials verantwoordelijk zijn voor het kennen en toepassen van alle regels, is het voor spelers, trainers, coaches en toeschouwers belangrijk om de basisregels te begrijpen.
- Een team mag de bal drie keer raken voordat hij weer naar de overkant van het net moet.
- Een speler mag de bal niet twee keer achter elkaar raken (met uitzondering van blokkering).
- De bal moet binnen de lijnen van het veld blijven.
- Spelers mogen het net niet aanraken tijdens het spel.
- Achterspelers mogen niet aanvallen vanaf ‘binnen’ de driemeterlijn.