De strafschop, een moment van intense spanning in het voetbal, is onderhevig aan voortdurende evolutie in de spelregels. Een van de meest besproken aspecten is de bewegingsvrijheid van de keeper tijdens een penalty. Deze regels zijn door de jaren heen veranderd en verduidelijkt, met als doel een eerlijkere en transparantere uitvoering van de strafschop te waarborgen. Met de komst van de VAR (Video Assistant Referee) is de handhaving van deze regels aanzienlijk veranderd.
De Historische Context van de Keeper Regel
Decennialang was de regel dat de keeper op de doellijn moest staan op het moment dat de schutter de bal raakte. Aanvankelijk moest de keeper zelfs compleet stilstaan, maar sinds 1997 is horizontale beweging toegestaan. Wat absoluut verboden was, is het naar voren bewegen, om de hoek voor de schutter te verkleinen. Als een keeper dit deed en de strafschop werd gemist, zou de strafschop opnieuw genomen moeten worden.
In de praktijk werd deze regel echter zelden nageleefd. Sommige keepers sprongen een beetje naar voren, anderen namen zelfs enkele passen. Scheidsrechters vonden het lastig om te bepalen wanneer het "te ver" was. Pol van Boekel, een Nederlandse topscheidsrechter, verwoordde het dilemma: "Wat is te ver? Is dat tien centimeter of twintig centimeter? Dertig, veertig? De ene collega deed dit, de andere dat." In de praktijk werd er vaak niet gefloten, omdat niemand willekeurig wil fluiten.
Een incident tijdens het EK 2016, waar Björn Kuipers een penalty van Sergio Ramos niet liet overnemen ondanks dat de keeper te ver naar voren kwam, leidde tot een reprimande van scheidsrechtersbaas Pierluigi Collina. Kuipers miste daardoor de kans om de EK-finale te fluiten.
De Impact van de VAR en de Nieuwe Regel
De komst van de VAR heeft een revolutie teweeggebracht in de handhaving van de strafschopregel. Met behulp van camera's kan de VAR nauwkeurig bepalen of een keeper zich aan de regels houdt. Dit heeft geleid tot een herziening van de regel, waardoor deze beter handhaafbaar is.
Lees ook: KNVB-overschrijvingen: Een complete gids
De huidige regel, vastgelegd door de IFAB (International Football Association Board), stelt: "When the ball is kicked, the defending goalkeeper must have at least part of one foot touching, or in line with, the goal line." Dit betekent dat de keeper minimaal een deel van één voet op of boven de doellijn moet hebben tot het moment dat de schutter de bal raakt. Daarna is de keeper vrij om te bewegen.
Deze regelwijziging heeft geleid tot controverse, met name tijdens het WK voor vrouwen, waar gemiste strafschoppen werden overgenomen omdat keepers met beide voeten voor de lijn stonden. De Premier League overwoog zelfs om de nieuwe regel niet te hanteren.
Mogelijke Gevolgen van de Regelwijziging
De nieuwe regel heeft ongetwijfeld invloed op de keepers. Enerzijds wordt hen nu een klein stapje naar voren toegestaan, zolang een deel van een voet contact houdt met de lijn. Anderzijds verliezen ze de mogelijkheid om de hoek voor de schutter te verkleinen door ver naar voren te komen.
Onderzoek naar het effect van het verkleinen van de hoek door keepers is schaars. Een Duitse onderzoeker, Benjamin Noël, vermoedt dat het voordeel van het naar voren komen groter is dan het nadeel van de kortere reactietijd. Keepersanalist Sam Jackson deelt deze mening.
Een ander aspect is de timing. Keepers zullen hun strafschoproutine moeten aanpassen en mogelijk later moeten springen of horizontaler moeten bewegen. Dit kan in eerste instantie nadelig zijn, omdat ze dit opnieuw moeten leren.
Lees ook: Complete gids volleybal inslaan
Andere Regelwijzigingen en Aandachtspunten
Naast de keeper regel zijn er nog andere aspecten van de penalty die aandacht verdienen. De FIFA overweegt bijvoorbeeld om de rebound bij een gemiste penalty af te schaffen, waardoor er een vrije trap volgt voor het team dat de penalty tegen kreeg. Ook het tijdrekken bij wissels en het opzettelijk hands maken worden onder de loep genomen.
De UEFA heeft al een aanscherping doorgevoerd met betrekking tot handsballen, waarbij niet langer elke handsbal die tot een penalty leidt automatisch een gele kaart oplevert. De KNVB heeft aangegeven dat er wordt ingezet op het aanpakken van extremen, zoals keepers die heel lang bij de bal blijven staan of langzaam hun positie innemen.
Lees ook: Jouw gids om lid te worden van de KNVB