Pool, ook bekend als poolbiljart, is een van oorsprong Amerikaans spel dat populair is in Nederland en België, vooral onder jongeren. Poolen is een van de soorten biljart, waartoe ook snooker en carambolebiljart behoren. In dit artikel worden de spelregels van poolbiljart toernooien in detail besproken.
Wat is Poolbiljart?
Pool wordt gespeeld op een pooltafel, waar in elke hoek en in het midden van de lange zijden een gat (pocket) zit. De ballen moeten in de pockets worden geschoten, zoals ook bij snooker het geval is. Een standaard set poolballen is genummerd van 1 tot en met 15, waarbij de nummers 1 tot en met 7 de 'hele' ofwel solids (ballen in één kleur) worden genoemd, nummer 8 de zwarte bal is en de nummers 9 tot en met 15 de 'halve' ofwel stripes (witte zijkant met een gekleurde band) zijn.
Populaire Spelvarianten
Er zijn meerdere spelvarianten, waarvan de drie populairste zijn:
- 8-ball
- 9-ball
- Straight pool (14.1)
8-Ball
8-ball wordt gespeeld met 16 ballen: één speelbal (de witte) en 15 genummerde ballen. De nummers 1 tot en met 7 noemen we de hele ballen (solids), de nummers 9 tot en met 15 noemen we de halve ballen (stripes). De zwarte bal is de 8-ball. Er wordt gespeeld met twee spelers. De bedoeling van het spel is dat de ene speler de hele ballen wegspeelt en de andere speler de halve ballen. De 8-ball wordt als laatste weggespeeld.
9-Ball
9-ball wordt door twee spelers gespeeld met 10 ballen: één speelbal (de witte) en 9 gekleurde ballen, de nummers 1 tot en met 9. Men moet altijd de laagste genummerde bal op tafel als eerste raken. De speler hoeft geen pocket te nomineren. Als men de 9-ball correct pot, heeft men gewonnen.
Lees ook: Schema Maken Poolbiljart Toernooi
Straight-Pool (14.1)
Straight-pool is de oorspronkelijke vorm van poolbiljart die geleidelijk werd verdrongen door de varianten 8-ball en 9-ball waarbij de kans op een gemiste stoot meestal hoger ligt. Het wordt door twee of meer spelers gespeeld met 16 ballen, één speelbal (de witte) en 15 gekleurde ballen: de nummers 1 tot en met 15. Het doel is zo veel mogelijk ballen te potten. Elke correct gepotte bal is 1 punt waard. Men speelt tot een vooraf afgesproken puntenaantal.
De Pooltafel
Pooltafels hebben een rechthoekig speelveld dat twee keer zo lang als breed is. De grootte van een tafel wordt in voeten uitgedrukt en is niet voorgeschreven, behalve voor professionele toernooien waar 8- of 9voets tafels gebruikt moeten worden. De maten van het daadwerkelijk speelveld zijn iets kleiner dan de "voetmaat":
| Voetmaat | Speelveld | Opmerking |
|---|---|---|
| 7 ft | 193.04 cm × 96.52 cm | |
| 8 ft | 233.68 cm × 116.84 cm | (professioneel) |
| 9 ft | 254 cm × 127 cm | (professioneel) |
De hoogte verschilt per pooltafel.
Andere Spelvarianten
Naast de drie populairste varianten zijn er ook andere spelvarianten zoals:
- CoBiCa (2 tot 6 spelers)
- 7-ball
- 10-ball
- One Pocket
- Lottery Pool (2 tot 7 spelers)
- Colorplay ook wel one-2-one (maximaal 7 spelers)
Competitie en Belangrijke Toernooien
Pool wordt behalve als vrijetijdsbesteding gespeeld in competities en toernooien op amateur- en professioneel niveau. In Nederland wordt de landelijke en regionale teamcompetitie georganiseerd vanuit de KNBB (Koninklijke Nederlandse Biljart Bond). Landelijk gezien zijn er 4 divisies:
Lees ook: Informatie over het Regio Voetbal Toernooi
- Eredivisie
- Eerste divisie
- Tweede divisie (Noord/Zuid)
- Derde divisie (Noord/Zuid/Oost/West)
De landelijke competitie wordt gespeeld in het weekend. Daaronder zit de regionale competitie. Het land is onderverdeeld in regio's, zo is bijvoorbeeld West4 de regio van Zeeland en West-Brabant tot aan Tilburg. Elke regio heeft 1 of meerdere klassen.
Gedetailleerde Spelregels en Toernooibepalingen
Voor toernooien is het belangrijk om de specifieke regels en bepalingen te kennen. Deze omvatten aspecten zoals kledingvoorschriften, protestprocedures, en schemaprocedures. De toernooileiding heeft het recht deze bepalingen te hanteren. De oorspronkelijke spelregels mogen niet worden gewijzigd, tenzij een officiële verklaring wordt afgegeven door de WPA Sports Director of een andere WPA-official voor het specifieke evenement.
Kledingvoorschriften
De kleding van elke speler moet altijd in overeenstemming zijn met het toernooi of de wedstrijd en behoort schoon, gepast en in goede staat te zijn. Indien een speler onzeker is over het voldoen aan de voorschriften, dient hij dit voor aanvang van de wedstrijd of het toernooi te vragen aan de toernooileiding. Het oordeel van deze toernooileiding is hierbij bindend. In uitzonderlijke gevallen kan de toernooileiding een speler die niet voldoet aan de kledingvoorschriften toestaan te spelen. Een speler kan voor het overtreden van de kledingvoorschriften gediskwalificeerd worden. Indien geen specifieke aankondiging is gedaan voor het toernooi, is de WPA Dress Code van toepassing.
Heren: Mogen een regulier shirt met kraag of polo-shirt dragen in elke willekeurige kleur. Het shirt dient in de broek te worden gedragen en dient schoon en in goede conditie te zijn. De pantalon dient schoon en in goede conditie te zijn en mag elke willekeurige kleur zijn. Het dragen van denim/jeansstof is niet toegestaan, jeansdesign wel. De schoenen moeten in goede conditie zijn en bij de outfit passen. Sneakers en sandalen zijn niet toegestaan.
Dames: Mogen een shirt, jurk, blouse of polo shirt dragen. De pantalon dient schoon en in goede conditie te zijn en mag elke willekeurige kleur zijn. Het dragen van denim/jeansstof is niet toegestaan, jeansdesign wel. De schoenen moeten in goede conditie zijn en bij de outfit passen. Sneakers en sandalen zijn niet toegestaan.
Lees ook: Informatie over het Volleybal Jeugd Toernooi in Vaassen
Racken van de Ballen
Het tappen van het rack houdt in dat de ballen in de gaten van een template worden gelegd en dan op vaste posities in het laken wordt ‘getapt’ (getikt). Deze procedure vervangt het gebruik van een traditionele driehoek en bewerkstelligt een snel, strak rack. De keuze voor het tappen of traditioneel racken is een keuze van de toernooileiding. Spelers mogen nooit ballen tappen, alleen toernooileiding of toernooiofficials mogen het rack-gebied tappen of opnieuw tappen.
Rol van de Scheidsrechter
Er kan bij een toernooi sprake zijn van een area-scheidsrechter (gedeelde scheidsrechter), die de verantwoordelijkheid heeft over meerdere tafels en derhalve niet continu bij één tafel aanwezig kan zijn. In een dergelijke situatie is het de verantwoordelijkheid van de spelers om toe te zien op het naleven van de regels. De wachtende speler vervult alle taken van de scheidsrechter. Indien de spelende speler bij een specifiek shot van mening is dat de wachtende speler geen correct oordeel kan vellen over het shot, dient hij de area-scheidsrechter te vragen dit te doen. De wachtende speler mag ditzelfde doen, indien hij van mening is dat hij zelf geen correct oordeel kan vellen over het shot.
Indien er onenigheid is tussen twee spelers in een wedstrijd zonder scheidsrechter, waarbij de area-scheidsrechter wordt gevraagd te oordelen over een situatie die hij niet heeft gezien, dient hij zichzelf hierover zo zorgvuldig mogelijk te informeren. Onafhankelijke getuigen, videobeelden of de situatie reconstrueren zijn hierbij mogelijkheden.
Onsportief Gedrag en Strafmaatregelen
De regels en bepalingen bieden de scheidsrechters en andere toernooi officials voldoende mogelijkheden in het bestraffen van onsportief gedrag. Verscheidene factoren moeten in overweging worden genomen bij zulke straffen, zoals eerdere vergelijkwaardige gedragingen, eerdere waarschuwingen, ernst van de overtreding en eventueel medegedeelde informatie bij de spelersbijeenkomst voorafgaand aan het toernooi.
Protesten en Besluitvorming
Indien een speler een besluit wil laten nemen, dient hij dit te laten doen door de scheidsrechter. De scheidsrechter zal zijn besluit baseren op elk gegeven dat hij daarvoor geschikt acht. Indien de speler hier protest tegen wil aantekenen, kan hij contact opnemen met de hoofdscheidsrechter en hierna bij de toernooi-director. Bij elk regulier toernooi is het besluit van de toernooi-director bindend. Bij het WPA Wereldkampioenschap is een hoger beroep mogelijk bij de WPA Sports Director, indien aanwezig. Een speler heeft bij een bepaalde beslissing eenmaal het recht een scheidsrechter te vragen zijn oordeel te herzien.
Verantwoordelijkheden van de Scheidsrechter
De scheidsrechter zal alle feiten die betrekking hebben op de spelregels vaststellen, voorwaarden voor eerlijk spel garanderen, fouls callen en hierbij aanvullende acties ondernemen. Indien eerlijk spel niet gegarandeerd kan worden, zal de scheidsrechter het spel stilleggen. Het spel zal ook stilgelegd worden indien protest tegen een scheidsrechtersbeslissing aangetekend is. De scheidsrechter callt fouls en andere specifieke situaties zoals omschreven in de regels. Hij zal antwoord geven bij bepaalde vragen zoals op hoeveel fouls hij staat. De scheidsrechter mag geen antwoord geven op vragen over het toepassen van de regels en andere aspecten waarvan de regels niet stellen dat hij verplicht is antwoord te geven. Hij mag de speler assisteren met het pakken en wegnemen van de mechanische brug. Indien nodig kan de scheidsrechter assisteren met het aan de kant houden van de verlichting.
Informatie en Advies
Het geven van de eerste waarschuwing is niet verplicht volgens de regels, maar is bedoeld om eventuele latere misverstanden te voorkomen. De scheidsrechter zal vragen van de spelers beantwoorden met betrekking tot objectieve feiten, zoals of een bal in de rack area ligt, of een bal in het hoofdveld ligt, wat de score is, hoeveel punten nog benodigd zijn voor de winst, of hijzelf of zijn tegenstander op één of twee fouls staat, welke regel van toepassing is bij het maken van een bepaald shot, enz. Indien gevraagd naar uitleg van een bepaalde regel, zal de scheidsrechter die regel zo goed mogelijk uitleggen, maar er kunnen alleen rechten worden ontleend aan de feitelijke regels en niet aan de gegeven informatie door de scheidsrechter.
Procedure bij Fouten
Indien de tafel niet meer open is en een speler per ongeluk een bal van zijn tegenstander aanspeelt en pot, dient de foul te worden gecalld vóór het spelen van het volgende shot. Bij elke situatie waar een bepaalde positie hersteld moet worden, is dit de taak en verantwoordelijk van de scheidsrechter. Hij mag zijn mening baseren op elke, naar zijn mening toepasselijke manier. Hij mag één of beide spelers naar hun mening vragen, maar de mening van de betreffende speler is niet bindend en kan van worden afgeweken.
Materiaal en Ballen
Na de start van een toernooi of bepaalde wedstrijd heeft de speler geen recht meer de kwaliteit of legaliteit van het materiaal onder de verantwoordelijkheid van de toernooileiding aan de orde te stellen, tenzij hij hierbij wordt gesteund door de scheidsrechter of Tournament Director. Een bal is pas gepot, indien hij voldoet aan alle voorwaarden zoals beschreven bij definitie 9.3 Gepotte bal. Hoewel het de taak is van de scheidsrechter om de pockets tijdig leeg te maken, ligt de eindverantwoordelijkheid voor het niet maken van fouls bij de speler.
Time-outs
Tenzij door de toernooileiding iets anders wordt aangegeven, mag elke speler één time out nemen van maximaal vijf minuten voor negen racks per wedstrijd bij Eight Ball en dertien racks per wedstrijd bij Nine Ball. Bij kortere wedstrijden mag geen time out worden genomen. De tegenstander dient in zijn stoel te blijven zitten tijdens de time out. De time out bij Eight Ball en Nine Ball wordt genomen tussen racks door en het spel wordt stilgelegd. De time out bij 14.1-ball begint tussen racks door. De speler aan tafel mag zijn beurt voortzetten indien de tegenstander zijn time out gebruikt. Indien de niet-speler zijn time out neemt, moet hij erop toezien dat er een scheidsrechter aanwezig is bij de tafel, anders geeft hij het recht op te protesteren tegen eventuele situaties op tafel. Een speler kan op medische gronden aanspraak maken op meerdere time outs.
Overige Bepalingen
Om te bepalen wie er mag breaken na het eerste rack, kan de toernooileiding ervoor kiezen af te wijken van de standaardprocedure uit de spelregels. Regel 2.2 omschrijft het racken van de ballen bij Nine Ball, waarbij, behalve de 1 en de 9, de ballen willekeurig worden gerackt en geen vast patroon wordt aangehouden. Indien niet de scheidsrechter rackt en een speler van mening is dat de andere speler opzettelijk een bepaald patroon hanteert bij het racken van de ballen, mag hij dit aan de orde stellen bij een official (dit kan een toernooileider, (hoofd)scheidsrechter, Sports Director of een andere official zijn). Indien de betreffende official vaststelt dat de betreffende speler inderdaad een bepaald patroon hanteert, zal deze speler een officiële waarschuwing krijgen. De toernooileiding mag aanvullende eisen stellen aan een open break bij bepaalde spelsoorten zoals Nine Ball.
Shot Clock
Een shot clock kan op elk moment in een wedstrijd worden aangevraagd door een toernooiofficial of één van de spelers. De toernooileiding of een andere toernooiofficial neemt het besluit om de shot clock toe te passen. Indien de shot clock wordt toegepast, geldt deze voor beide spelers, een officiële tijdwaarnemer zal gedurende het restant van de wedstrijd de tijd klokken. Als richtlijn geldt een shot clock van 35 seconden, waarbij een waarschuwing volgt als 10 seconden resteren. Beide spelers krijgen één extensie per rack van 25 seconden. De shot clock zal starten nadat alle ballen stilliggen en niet meer spinnen. De shot clock eindigt wanneer de pomerans van de keu de cue ball raakt als begin van een stoot of als de tijd voor de speler is verlopen.
Cue Ball Fouls
Indien geen scheidsrechter aanwezig is, kan gespeeld worden met alleen cue ball fouls. Dat wil zeggen, het aanraken of doen bewegen van objectballen is geen foul, behalve wanneer het de uitkomst van het gespeelde shot beïnvloedt, de geraakte bal de positie van een andere bal verandert, of er een willekeurige bal over de positie rolt waar de bewogen bal eerst lag. Indien dit niet gebeurt, krijgt de tegenstander de mogelijkheid de ballen te laten liggen zoals ze in de nieuwe situatie liggen, of de bewogen bal zo goed mogelijk terug te leggen op zijn oorspronkelijke plaats, in overleg met de speler aan tafel.
Aanvangstijd en Afwezigheid
De spelers moeten op de aanvangstijd bij de tafel zijn en gereed om de wedstrijd aan te vangen. Indien een speler te laat is, heeft hij 15 minuten om zich wedstrijdklaar bij zijn toegewezen tafel te melden, anders verliest hij de wedstrijd. Het wordt aanbevolen na 5 minuten een tweede oproep te doen, na 10 minuten een derde oproep en na 14 minuten een laatste-minuut oproep.
Inmenging en Advies
De scheidsrechter moet er zorg voor dragen dat inmenging van buitenaf wordt voorkomen, zoals door een toeschouwer of speler van een andere tafel. Hierbij kan hij het spel stilleggen. Het is een speler toegestaan advies van een coach te krijgen tijdens een wedstrijd. Dit mag niet op continue shot-by-shot basis, welke de aard van het spel beïnvloedt. Het is de taak van de scheidsrechter en toernooileiding om hier grenzen aan te stellen. Een time out kan gebruikt worden om hulp van de coach te krijgen. De coach mag niet in de buurt van de tafel komen.
Onvoorziene Situaties
Indien zich iets voordoet tijdens de wedstrijd, wat niet wordt omschreven in deze regels en bepalingen, bepaalt de scheidsrechter hoe hier op eerlijke wijze mee om wordt gegaan. De niet-speler dient in zijn stoel te blijven zitten als de tegenstander aan tafel is. Indien een speler tijdens de wedstrijd de tafel wil verlaten, dient hij te allen tijde toestemming te vragen en krijgen van de scheidsrechter.
Vastliggende Ballen
De scheidsrechter dient zorgvuldig om te gaan met het onderzoeken en callen van het al of niet vastliggen van een bal aan een band of van de cue ball aan een andere bal. De niet-speler mag de scheidsrechter hieraan herinneren. De speler moet zijn tegenstander toestaan dit te verzoeken en moet de scheidsrechter tijd toestaan dit vast te stellen.
Pooltafels en Gebruik
Op een pooltafel is het mogelijk om zowel pool en snooker te spelen en op een snooker tafel is het ook mogelijk om pool en snooker te spelen. Deze spellen maken beide gebruik van pockets. Snooker wordt meestal gespeeld op grotere tafels met kleinere pockets. Hierdoor is pool op een snookertafel extra moeilijk en snooker op een pooltafel wat gemakkelijker. Ook heeft u hiervoor wel zowel een snookerballenset en een poolset nodig. Beide spellen hebben namelijk een ander soort ballen. Bij carambolebiljart zitten er geen pockets op de tafel en deze kunnen ook niet aanwezig zijn tijdens een spel. Daarom kan er geen pool of snooker op een carambole biljart tafel gespeel worden.
Professioneel Gebruik
Als u een pooltafel voor openbaar gebruik wilt plaatsen waar deze intensief door veel mensen gebruikt zal gaan worden kunt u kijken naar de tafels uit de professionele kwaliteitsklasse. Deze tafels zijn gemaakt van massievere en zwaardere materialen waardoor de complete pooltafel beter tegen het intensieve gebruik kan en minder snel zal beschadigen. Ook heeft een pooltafel van professionele kwaliteit de minste kansen op afwijkingen in het speelveld door het leistenen speelveld voor het optimale spelcomfort.
Plaatsing en Mobiliteit
Een pooltafel is erg zwaar waardoor hij vaak niet gemakkelijk verplaatst kan worden. Er zijn enkele opklapbare modellen welke uiteraard wel gemakkelijk op te klappen en te verplaatsen zijn. We hebben kleine pooltafels in ons assortiment die vrijwel in elke ruimte zullen passen. Zo zijn er zelfs speciale modellen die op een bestaande tafel geplaatst kunnen worden. Ook is er een mogelijkheid om een opklapbare pooltafel te gebruiken. Deze kan wanneer hij bespeeld wordt op gezet worden en wanneer hij niet gebruikt wordt netjes opgeklapt en aan de kant geschoven worden. Ten slotte kan er gekozen worden voor een pool- en eettafel in één.
Geschiktheid voor Kinderen
Pool is geschikt voor kinderen vanaf ongeveer 8 jaar tot volwassenen. Het kan voor kinderen soms wel lastig zijn om op de grotere maten tafels te spelen omdat deze vaak te hoog staan voor kinderen om hier goed op te kunnen spelen. We hebben eventueel speciale tafelmodellen die bijvoorbeeld op de salontafel gebruikt kunnen worden. Meestal kunnen zij normaal gebruik maken van de tafels van 4ft, 5ft en 6 ft. Naast de kleinere maat van het speelveld hebben deze ook kortere poten waardoor kinderen hier makkelijker bij kunnen.
Onderhoud
Een pooltafel heeft af en toe wat lichtonderhoud nodig. De ballen kunnen schoongemaakt worden met Ball Cleaner. Met een lichtvochtige doek kunt u het frame schoonmaken.
Garantie
Alle producten worden geleverd met volledige wettelijke garantie. Wettelijke garantie wil zeggen dat een product datgene is of moet doen wat de consument er in alle redelijkheid van mag verwachten. De door ons aangeboden fabrieksgaranties doen niets af aan de wettelijke garantie waar u als consument recht op heeft. Producten die onderhevig zijn aan slijtage of snel kunnen slijten hebben de standaard garantie die er wettelijk bij hoort. Wanneer u een probleem heeft met een van onze producten betreuren wij dit uiteraard ten zeerste.
tags: #poolbiljart #toernooi #regels