Honk- en softbal lijken op het eerste gezicht eenvoudige sporten, maar de spelregels kunnen complex zijn en leiden tot verwarring. Veel spelsituaties komen regelmatig voor en kunnen worden getypeerd als standaard spelsituaties. Zoals de grondbal die door de korte stop goed wordt verwerkt, goed wordt aangegooid op de eerste honkman/-vrouw die met de voet het honk aanraakt en de bal goed vangt. De slagman/honkloper is uit. Toch zijn er ook vaak situaties waarvan iedereen zich afvraagt: hoe was het ook alweer? En er zijn veel veronderstelde spelregels of uitleggen daarvan. Zoals deze: een geslagen bal raakt de thuisplaat en het is dus een fout bal! Dit artikel beoogt een helder overzicht te geven van de regels rondom het uitbranden van een honkloper op het derde honk in softbal, inclusief de context van gedwongen loop situaties en andere relevante spelregels.
Spelregels Honk- en Softbal
De beste methode om de spelregels te kennen, is ze te lezen. Via de site www.knbsb.nl of Google zijn ze snel te vinden. Maar wees gewaarschuwd: de spelregelboekjes zijn dik en ze zijn slecht leesbaar (lees: slecht geschreven). Een andere methode is om de site www.umpirebible.com te raadplegen. In het Amerikaans-Engels dus dat is de eerste uitdaging, maar soms ook afwijkend doordat een in Amerika ontwikkelde spelregel hier nog niet is doorgevoerd. Voorbeeld: opzettelijk 4-wijd hoeft tegenwoordig in de MLB niet meer te worden gegooid, maar kan door coach of aanvoerder worden afgeroepen. Daarom op deze plaats periodiek een situatie of een spelregel uitgelegd.
Uitbranden: De Basis
In softbal is een honkloper "uit" wanneer een veldspeler het honk aanraakt met de bal in de hand of handschoen, voordat de honkloper dat honk bereikt. Dit wordt een "force out" of "gedwongen uit" genoemd, en is cruciaal in situaties op het derde honk.
Gedwongen Loop Situaties
Een gedwongen loop ontstaat wanneer een honkloper gedwongen is om naar het volgende honk te rennen, omdat een andere honkloper (of slagman) recht heeft op het honk dat hij bezet. Dit gebeurt bijvoorbeeld wanneer:
- Het eerste honk bezet is en de slagman een bal in het spel slaat. De honkloper op het eerste honk is gedwongen naar het tweede honk te gaan.
- Het eerste en tweede honk bezet zijn, en de slagman een bal in het spel slaat. Zowel de honkloper op het eerste als het tweede honk zijn gedwongen op te schuiven.
- Alle honken bezet zijn (een "bases loaded" situatie). Elke honkloper is gedwongen op te schuiven als de slagman de bal in het spel slaat.
Uitbranden op het Derde Honk in een Gedwongen Loop
Wanneer een gedwongen loop situatie bestaat en de honkloper op het tweede honk gedwongen is naar het derde honk te rennen, kan hij op het derde honk worden uitgebrand. Dit gebeurt als een veldspeler (meestal de derde honkman) het derde honk aanraakt met de bal in de hand of handschoen, voordat de honkloper het derde honk bereikt.
Lees ook: KNVB-overschrijvingen: Een complete gids
Voorbeeld:
Er staat een honkloper op het tweede honk. De slagman slaat een grondbal naar de korte stop. De honkloper op het tweede honk is gedwongen naar het derde honk te rennen. De korte stop gooit de bal naar de derde honkman, die met de bal in zijn handschoen het derde honk aanraakt voordat de honkloper het honk bereikt. De honkloper is "uit".
Belangrijke Nuances en Uitzonderingen
- Geen Gedwongen Loop: Als er geen gedwongen loop situatie is, moet de honkloper worden getikt (getagd) met de bal om "uit" te zijn. Simpelweg het honk aanraken is niet voldoende.
- Loslatend Honk: Een honkloper die in een sliding een honk meeneemt, kan niet uitgetikt worden.
- Appèlsituatie: Als een honkloper een honk mist, moet de veldpartij een appèl spelen. De umpire geeft de ‘uit’ dus alleen als een appel wordt gespeeld. De eerste call van de umpire is in dit geval altijd ‘safe’, ook al heeft hij waargenomen dat de plaat gemist is. De reden hiervoor is dat hij anders de veldpartij zou bevoordelen. De veldpartij moet zelf het honklopen in de gaten houden.
- Hinderen: Een honkloper mag tijdens het honklopen ieder traject kiezen dat hem goeddunkt. Daarbij mag hij dus meer dan 1 meter afwijken van de rechte lijn tussen de honken. Er staat immers dat hij die meter moet afwijken om tikken te ontwijken. Met honkpad wordt bedoeld de rechte lijn tussen de honkloper en het honk waarheen hij op weg is. Het wordt bepaald op het moment dat de tikactie plaatsvindt. Als de honkloper uitwijkt om ervoor te zorgen dat een velder een geslagen bal kan spelen, dan mag hij meer dan 1 meter uitwijken. Hij opzettelijk een velder hindert die een geslagen of aangegooide bal tracht te spelen. De velder heeft altijd ‘voorrang’ op de honkloper.
- Binnenhoogbal/Infield Fly: Deze regel geeft altijd aanleiding tot veel discussie. Dat heeft vooral te maken met het feit dat de bedoeling achter deze regel niet wordt begrepen. Iedere speler weet, en vergeet soms ook, dat het niet verstandig is om bij minder dan twee uit en een hoge bal van het honk te gaan. Bij een vangbal moet immers terug worden gegaan naar het honk om niet uitgebrand te worden. Of althans op appel uit te worden gemaakt vanwege het te vroeg (voor de eerste aanraking van de bal door een velder) weggaan. Stel je voor dat er lopers op zowel het eerste als het tweede (en eventueel het derde) honk staan en er is geen of één uit. De slagman slaat de bal. Deze bal gaat hoog de lucht in (fly ball of pop fly) en kan door een binnenvelder worden gevangen. Deze binnenvelder is echter een slimme speler en laat de bal voor zich vallen. De lopers zullen op hun honken blijven, rekenend op een makkelijke vangbal. Doordat de binnenvelder de bal laat vallen, is echter nu sprake van allemaal gedwongen lopen. Dat h… In onderstaande uitleg is hij, hem en speler te vervangen door zij, haar en speelster.
Strategisch Honklopen en het Vermijden van een Uitbranding
Honklopers moeten alert zijn en de spelsituatie goed inschatten om te voorkomen dat ze worden uitgebrand. Factoren om te overwegen zijn:
- Aantal Uit: Met minder dan twee uit is het risico groter om te worden uitgebrand, omdat de veldpartij een dubbelspel kan maken.
- Snelheid van de Honkloper: Een snelle honkloper heeft meer kans om het volgende honk veilig te bereiken.
- Kwaliteit van de Slag: Een hard geslagen bal geeft de honkloper meer tijd om op te schuiven.
- Positie van de Velders: De positie van de velders kan aangeven waar de bal waarschijnlijk naartoe zal worden gegooid, en of er een kans is om veilig het volgende honk te bereiken.
- Coach aanwijzingen: Zowel bij het eerste als het derde honk is buiten de lijnen een vak voor een coach, die tijdens het spel aanwijzingen geeft aan de honklopers.
Extra Spelregels en Situaties
Een honkloper is "uit":
- Als hij meer dan 1 meter afwijkt van zijn honkpad om tikken te ontwijken. Behalve als hij daardoor vermijdt dat hij een velder hindert die een geslagen bal tracht te spelen.
- Hij na het raken van het eerste honk zijn honkpad verlaat omdat hij kennelijk zijn poging een volgend honk te bereiken opgeeft. Deze situatie kan plaatsvinden tussen alle honken.
- Hij opzettelijk een velder hindert die een geslagen of aangegooide bal tracht te spelen. De velder heeft altijd ‘voorrang’ op de honkloper.
- Hij wordt geraakt door een goed geslagen bal en zich op goed gebied bevindt. De bal mag geen enkele binnenvelder, de pitcher uitgezonderd, zijn gepasseerd. Is het een binnenhoogbal dan zijn zowel de slagman als de honkloper uit.
- Hij tracht thuis te komen tijdens een situatie waarbij de slagman hindert.
- Hij de velders in de war brengt door onnodig de honken in omgekeerde volgorde te gaan lopen.
- Hij de thuisplaat mist en geen poging doet daarheen terug te keren. Hierbij moet een velder, met de bal in bezit, een appèl spelen. De eerste call van de umpire is in dit geval altijd ‘safe’, ook al heeft hij waargenomen dat de plaat gemist is. De reden hiervoor is dat hij anders de veldpartij zou bevoordelen. De veldpartij moet zelf het honklopen in de gaten houden.
- Hij bij het honklopen een honk niet heeft aangeraakt.
Lees ook: Complete gids volleybal inslaan
Lees ook: Jouw gids om lid te worden van de KNVB