Voetbal, de meest populaire sport ter wereld, boeit meer dan 2 miljard mensen. Professionele spelers verdienen enorme salarissen, soms meer dan €30 miljoen per jaar. Maar wanneer is voetbal ontstaan, waar en door wie? Deze vragen leiden tot boeiende discussies over de oorsprong en ontwikkeling van dit geliefde spel.
Vroege Vormen van Voetbal: Ver terug in de Geschiedenis
Hoewel de FIFA (Fédération Internationale de Football Association) de 18e eeuw aanwijst als het begin van de voetbalgeschiedenis, beweren historici dat de oorsprong veel verder teruggaat, tot de derde eeuw. In China speelden bewoners een spel waarbij ze leren ballen, gevuld met veren, in de doelen van de tegenstanders moesten krijgen. Dit spel, genaamd Tsu-Chu, wat "schop de bal" betekent, vertoont opvallende overeenkomsten met het moderne voetbal. Er werd een net opgehangen op 9 meter hoogte tussen 2 bamboe stokken, waar beide teams een leren bal in moesten zien te krijgen. Ook in Griekenland, Egypte en Rome werden spellen gespeeld die op voetbal leken.
Archeologen hebben zelfs aanwijzingen gevonden van een Meso-Amerikaans balspel en een gelijksoortig spel in de Griekse en Romeinse tijd. Het is een teamspel dat wereldwijd onderdeel is van het cultureel erfgoed. Wat het moeilijk maakt om een exact antwoord te geven op “In welk land is voetbal ontstaan?”. Al zijn archeologen van mening dat dit Meso-Amerika (Centraal en Zuid-Amerika) is.
De Britse Basis: De Geboorte van het Moderne Voetbal
Niettemin heeft de FIFA (Fédération Internationale de Football Association) bevestigd dat de voetbal geschiedenis in de 18de eeuw begon. Volgens deze organisatie begon het in Groot-Brittannië. Het moderne voetbal, zoals wij dat vandaag de dag kennen, is in de 19e eeuw in Engeland ontstaan. Tijdens de Industriële Revolutie speelden arbeiders met een bal om te ontspannen en sociale contacten te leggen. Zij moesten immers zes dagen in de week werken. In deze periode was er weinig sprake van arbitrage. Zo konden spelers de bal in de handen hebben, terwijl ze over het veld renden.
In Engeland werd er op school een trapspel gespeeld. Er was maar één regel: je mocht de bal met je hand stoppen maar daarna moest je de bal onmiddellijk met je voet voortbewegen. Niet iedereen was blij met het ruwe spelverloop, dus er kwamen op sommige plekken meer regels. Zo besloten de directie en de leerlingen van de colleges van het Engelse Charterhouse, Harrow, Eton en Westminster elk ruw contact te weren.
Lees ook: KNVB-overschrijvingen: Een complete gids
De Football Association: Standaardisatie en Professionalisering
In 1863 werd de Football Association (FA) opgericht. Deze club van voetballers bedachten een nieuw spel dat lijkt op het huidige voetbal en rugby. Later werd er besloten dat de bal niet langer gedragen mocht worden. De FA hanteerde de regels van de universiteit van Cambridge, wat zorgde voor duidelijkheid onder alle voetballers. Door de komst van de FA was er sprake van professionalisering. In 1885 werd betaald voetbal geaccepteerd. Het eerste toernooi ontstond in 1871 en de Football League was de eerste competitie in 1888.
De oprichting van de FA markeerde een cruciale stap in de ontwikkeling van voetbal. Het zorgde voor standaardisatie van de regels en professionalisering van de sport. Clubs werden opgericht, spelers werden in dienst genomen en competities werden georganiseerd.
De Verspreiding van Voetbal: Een Wereldwijd Fenomeen
Het voetbal verspreidde zich snel over de wereld, mede dankzij Britse handelsroutes en arbeiders. In 1904 werd de FIFA opgericht om het internationale voetbal te besturen. Het eerste wereldkampioenschap werd in 1930 georganiseerd, wat de populariteit van voetbal verder vergrootte.
Voetbal in Nederland: Van Introductie tot Koninklijke Erkenning
Het eerste voetbal in Nederlands ontstond in omstreeks 1865. Wanneer de Engelsen weer naar hun vaderland vertrekken, verdwijnt ook het voetbal. Een onvergetelijke indruk heeft het spel blijkbaar niet gemaakt. Tot 1879 wordt er in Nederland dan niet meer gevoetbald. Toch is er bij een paar Nederlandse studenten iets van het voetbal blijven hangen.
Omdat voetbal serieus wil worden genomen, wordt in december 1889 een Voetbalbond opgericht. De eerste activiteit van de bond is het organiseren van een competitie. De competitie van 1889-1890 is nog niet officieel, omdat de zeven clubs zelf mogen uitmaken tegen wie ze spelen en hoe vaak. De eerste echte landstitel gaat in het voetbaljaar 1897-1898 naar RAP uit Amsterdam.
Lees ook: Complete gids volleybal inslaan
Op 8 december 1889 werd de Nederlandschen Voetbal- en Athletischen Bond (NVAB) opgericht door Pim Mulier. In 1895 veranderde de naam in Nederlandse Voetbalbond (NVB), nadat de atleten zich hadden afgescheiden. Ter ere van het veertigjarig jubileum kende koningin Wilhelmina de NVB in 1929 het predicaat 'koninklijk' toe. Daarmee was de Koninklijke Nederlandse Voetbal Bond een feit.
De Ontwikkeling van de Spelregels: Een Continue Evolutie
De spelregels van voetbal zijn door de jaren heen flink veranderd. Zo werd in 1874 het buitenspel ingevoerd, in 1891 de hoekschop en in 1902 de strafschop. Opvallend is dat gele en rode kaarten pas in 1912 werden ingevoerd, bijna 40 jaar na het invoeren van buitenspel. De laatste wijzigingen in het voetbal zijn het verhogen van het toegestane aantal wissels per team van 5 spelers per wedstrijd en natuurlijk de VAR.
- 1863: Er was geen lat en dus geen limiet aan de hoogte van het doel. Wie de bal het eerste pakt na een bal over de zijlijn, mag de bal ingooien met één hand. Er waren geen scheidsrechters. Buitenspel bestond al.
- 1871: Introductie van scheidsrechters
- 1872: Corners werden geïntroduceerd, maar je mocht er niet direct uit scoren
- 1891: Ontstaan penalty’s
- 1909: De ‘doelman’ werd nu pas een échte positie. Hij kreeg een ander kleur shirt en een gebied waar hij de bal met de handen mocht aanraken.
- 1966: Uitvinding van gele en rode kaarten. Het WK van 1966 was een grote schoppartij. Om dat in de toekomst te voorkomen bedacht Engelsman Ken Aston de gele en rode kaart.
Betaald Voetbal in Nederland: Een Noodzakelijke Stap
Een belangrijke ontwikkeling binnen Nederland Voetballand was de intrede van het betaald voetbal. In de naoorlogse periode hield de KNVB aanvankelijk nog de boot af. Nederlandse topspelers kozen daarom steeds vaker voor een lucratief avontuur in een buitenlandse competitie waar wel betaald werd. Spelers die hun carrière over de grens vervolgden, kwamen niet in aanmerking voor het Nederlands elftal.
Begin jaren vijftig werd de roep om de invoering van betaald voetbal in ons land steeds luider. Uit protest werd er zelfs een 'wilde' voetbalbond opgericht. Tien clubs namen sloten zich aan bij deze Nederlandse Beroeps Voetbal Bond (NBVB). Uiteindelijk ging de KNVB overstag.
Memorabele Momenten in de Nederlandse Voetbalgeschiedenis
Andere memorabele momenten uit onze geschiedenis zijn onder meer de eerste interland van het Nederlands elftal in 1905 en de Europese titel in 1988 in West-Duitsland. Het Nederlands vrouwenelftal kroonde zich in 2017 in eigen land eveneens tot het beste team van Europa.
Lees ook: Jouw gids om lid te worden van de KNVB
Ook 1971 is een historisch jaartal. In dat jaar werd vrouwenvoetbal een officieel onderdeel van de KNVB.
Ledengroei: Een Spiegel van de Populariteit
Opmerkelijk is verder de enorme ledengroei door de jaren heen. In 1889 telde de net opgerichte voetbalbond 250 leden. Veertig jaar later - in 1929 - was dit aantal gegroeid tot ruim 65.000. In 1978, bijna een halve eeuw later, passeerden we als eerste sportbond van Nederland de legendarische grens van één miljoen leden. In 2016 stond de teller op 1.231.561 leden. Met dit aantal is de KNVB groter dan ooit. Het aantal vrouwelijke leden passeerde in 2016 voor het eerst de grens van 150.000.
Voetbal: Meer dan een Spel, een Cultureel Fenomeen
Voetbal is niet weg te denken uit het hedendaagse wereldbeeld. Het is in veel landen zelfs een groot onderdeel van de cultuur, zoals in Brazilië, Spanje en Engeland. Voetbal is in rap tempo uitgegroeid tot bekendste sport ter wereld. De belangen zijn enorm, er gaat meer geld in om dan ooit en het is onderdeel geworden van veel culturen. Versierde straten, kleding, tattoos, taarten, huisinrichtingen; je kunt het zo gek niet bedenken of het staat in het teken van voetbal.