Het is een bekend fenomeen: na een overwinning van het Turkse voetbalelftal vullen de straten zich met toeterende auto's, bestuurd door enthousiaste fans. Vooral op social media leidt dit vaak tot irritatie. Reacties variëren van "Begint dat gezeik weer" en "gewoon boetes uitschrijven" tot "belachelijk". Een deel van de mensen die reageert, is niet blij met de manier waarop de overwinningen worden gevierd. Echter, er is ook bijval te vinden: "Laat ze het toch lekker vieren", reageert iemand. "Leven en laten leven", zegt een ander. Maar wat is de achtergrond van dit toeteren en waarom is het zo'n belangrijk onderdeel van de Turkse voetbalbeleving? In dit artikel duiken we dieper in de materie en proberen we de vraag te beantwoorden waarom Turken toeteren bij voetbal.
De Sfeer in de Schilderswijk: Feest en Waardering
In wijken zoals de Schilderswijk in Den Haag, waar veel mensen met een Turkse achtergrond wonen, is de reactie op het getoeter vaak anders. Daar lijkt men de sfeer juist te waarderen. Een ondernemer met meerdere zaken in de Hobbemastraat vertelt: "Het is een fijne sfeer." Hij blikt met een goed gevoel terug op de feestvierende menigte. Zelf was hij aanwezig bij het feestgedruis en zag "moeders met hun kinderen, maar ook ouderen die trots zijn op de Turkse ploeg." Dat sommige feestvierders met piepende banden en veel getoeter door de straat rijden, vindt hij niet erg: "Het is maar kort en het moet kunnen zo lang er verder geen ongeregeldheden plaatsvinden."
De eigenaar van een naastgelegen café spreekt ook lovend over het samenkomen van de Turkse fans. "Als er wat te vieren valt, dan is dit simpelweg de plek waar mensen naartoe komen. Zolang de politie en de gemeente de fans lekker hun feest laat vieren, zal het goedkomen." Wel benadrukt hij het belang van alertheid op mogelijke opruiers.
De Rol van de Politie: Tolerantie en Sfeerbeheer
De politie speelt een cruciale rol in het beheersen van de festiviteiten. Politieagenten zijn alert, maar ze laten de fans ook gewoon hun feestje vieren, vertelt een politiewoordvoerder. "Dat laat de sfeer ook toe", benadrukt hij. "Dat is voor ons ook een afweging. En het kan gewoon, omdat de sfeer prima is. Het toeteren is een uiting van blijdschap." Volgens de woordvoerder was het toeteren bij de overwinningen van de Turkse ploeg ook maar van korte duur. De politie tilt niet te zwaar aan de feestende menigte in de Schilderswijk. "We staan in goed contact met de mensen daar. In dit geval draagt het allemaal bij aan een stuk sfeer."
Culturele Achtergrond: Een Traditie van Vreugde
Waarom is het toeteren zo'n ding bij de Turkije-fans? Murat, die zelf Turkse roots heeft maar opgroeide in Den Haag, legt uit: "Het is iets van vroeger in de jaren '80 en '90 in Turkije. Tijdens trouwfeesten wilde men aan andere laten weten dat er werd getrouwd."
Lees ook: Waarom draagt PSV rouwbanden? Een uitgebreide uitleg.
"Bij het ouderlijk huis van de bruid kwam iedereen dan samen", vervolgt hij. "Daar wordt er getoeterd, zodat iedereen het weet. Nu willen we graag laten zien dat we blij zijn dat Turkije gewonnen heeft. Je kunt het zien als het steunen van het nationale team."
Cultureel antropoloog Ibrahim Yerden bevestigt dit: "Toeteren is een belangrijke traditie binnen de Turkse gemeenschap. Het komt uit Turkije, de eerste generatie migranten hebben die traditie meegenomen vanuit Turkije naar Nederland."
Het toeteren komt oorspronkelijk niet voort uit voetbalcultuur, maar hoort bij het huwelijksfeest. "Ze gingen vroeger met een paard vanuit het huis van de bruidegom naar de bruid. Daar hoort ook muziek bij." De muziek werd oorspronkelijk gemaakt met een davul (een trommel) en een zurna (een fluit).
Met de tweede generatie Turkse Nederlanders kwam er langzaamaan verandering in deze traditie. "De jongeren hebben de gewoontes van hun ouders overgenomen, maar ze hadden hier geen paard en Turkse fluit en trommel." Wat hadden ze wel? Een auto.
Het EK Voetbal: Een Gelegenheid tot Feest
Dat de Turken de kwartfinale van het EK voetbal hebben gehaald, moest gevierd worden. Ook de 27-jarige Furkan Aslan uit Eindhoven ging na het laatste fluitsignaal de straat op. "Het was één groot gekkenhuis", zegt hij, terwijl hij nog last van zijn stem heeft. "Dat is niet het enige. De wedstrijd van gisteren heeft me in één klap tien jaar ouder gemaakt. Die kans op het laatst van de Oostenrijkers gaf me nog een hartverzakking. De spanning was niet te doen. Maar de vreugde na het laatste fluitsignaal was mede daardoor gigantisch."
Lees ook: Strategie en realtime feedback met koptelefoons in hockey
Met vrienden en familie trok hij vervolgens naar de Kruisstraat, in Eindhoven. Op die plek werd al uitgebreid feestgevierd, toen hij aankwam. "Ik heb nog nooit zoveel feestvierende Turken in Eindhoven bij elkaar gezien. Er was een kilometerslange file, ook onderweg stond je vast in het verkeer."
"De sfeer was hartstikke goed", zegt Furkan. "Iedereen was uitgelaten, geen gekkigheid. De politie faciliteerde het correct en vierde het zelfs even mee. Overal was er vreugde. Dat is wel heel mooi om mee te maken. En ja, natuurlijk werd er ook getoeterd."
Een Uiting van Vreugde en Saamhorigheid
Volgens Melike Tarim, turkoloog en tijdens het EK ook voetbalfan, is het toeteren een uiting van vreugde. "Turken doen dat niet alleen bij het voetbal, het zit ook in andere grote gebeurtenissen. Dat gebeurt ook bij bruiloften, als de bruidegom de bruid thuis komt ophalen. Dat was eerst alleen met de davul en zurna, een Turkse fluit en drum. Later is daar ook het toeteren bijgekomen."
"Het zit in de cultuur om samen dingen te beleven", zegt Tarim. "Tegelijkertijd zijn de Turken in Turkije af en toe ook enorm verdeeld over de toekomst van het land, de politiek en maatschappij. Dat verdwijnt bij voetbal, iedereen is dan gelijk. Waar je vandaan komt en hoe je in het leven staat is op dat moment niet belangrijk. Iedereen juicht voor hetzelfde team."
Dat de overwinning van Turkije op Oostenrijk dan ook in grote groepen op straat werd gevierd, vindt Tarim niet gek. "Met voetbal komt iedereen simpelweg bij elkaar. Samen toeteren, samen feestvieren. Je viert feest met mensen die je eigenlijk helemaal niet kent, maar je voelt je één. Eén in je trots en liefde voor het team. En je komt ook allerlei mensen tegen die je wel kent."
Lees ook: De betekenis achter de naam 3x3
De Grens van de Vreugde: Wanneer is Genoeg Genoeg?
Het toeteren is voor Furkan iets leuks, maar wat hem betreft had het wel ietsjes eerder mogen stoppen. "Het is volgens mij echt nog tot 1 uur in de nacht doorgegaan, ik heb het een half uurtje na de wedstrijd gedaan. Toen vond ik het wel genoeg geweest. Er zijn ook nog mensen die moeten slapen." Dit illustreert de spanning tussen de uiting van vreugde en de overlast die het kan veroorzaken voor anderen.
Verwachtingen en Toekomstperspectief
Dat veel mensen zo lang doorgingen en dat er überhaupt zoveel vreugde was, kwam misschien ook wel omdat het enigszins onverwacht kwam. "Heel eerlijk gezegd had ik van tevoren weinig verwachtingen", zegt Furkan. "Oostenrijk was erg goed tegen Nederland, ik dacht misschien hebben we een klein kansje." Ook Melike Tarim had de overwinning niet direct aan zien komen.
En nu wacht zaterdag de wedstrijd tussen Turkije én Nederland. "Ik kan eigenlijk niet verliezen", zegt Furkan. "Stiekem hoop ik wel dat Turkije wint. Ik voel me Nederlander en juich ook zeker voor het Nederlands elftal, maar nu ze tegenover elkaar staan, hoop ik toch dat de Turken verdergaan."
"Tegelijkertijd weet ik ook dat de kans daarop niet heel groot is. Nederland heeft de betere spelers. Maar Turkije heeft denk ik meer vechtlust, meer wilskracht. Dat kan ook een verschil maken. Als Turkije niet doorgaat, zal mijn eerste gevoel wel teleurstelling zijn. Maar daarna zal ik in de halve finale weer vol voor Nederland juichen."
Voor Melike geldt min of meer hetzelfde. "Ik vind zaterdag eerlijk gezegd wel spannend", zegt ze. "Maar hoe dan ook is het feest, wie er ook wint. Al zou ik het ergens wel leuk vinden als Turkije wint. De laatste keer dat we het goed deden op een EK was in 2008, ik krijg al nostalgische gevoelens als ik daaraan denk. Dat we met de hele familie keken en juichten. Mede daarom vind ik het wel leuk als Turkije zou winnen."
De Reactie in Turkije Zelf
Waar het succes van de Turken in Nederland en ook in onze buurlanden dus flink gevierd wordt, valt dat in Turkije zelf nog enigszins tegen, ziet verslaggever Pepijn Nagtzaam vanuit Istanbul. "Natuurlijk, Turkije is gek op voetbal. En op sommige plekken leeft het echt wel. De straatjes waar altijd al voetbal wordt gekeken en plekken waar er nu op een groot scherm samen kan worden gekeken."
"Maar het is nog niet zo dat het hele land al op stelten staat", zegt Nagtzaam. "Dat zal wel steeds meer worden natuurlijk, zo lang het team het goed blijft doen. Ik kan me voorstellen dat als de Turken van Nederland winnen en doorgaan naar de halve finale, dat het dan echt nog veel meer gaat leven."
En of de Turken van Nederland kunnen winnen? "Ik heb nog niet met veel Turken over de wedstrijd gesproken", vertelt Nagtzaam. "Maar als ik de Turken enigszins een beetje ken, dan zullen ze met vertrouwen de wedstrijd tegemoet zien en gepassioneerd er vol voor gaan. Ze zullen er zeker voor gaan vechten."