Volleybal is een sport die sinds 1964 op het programma van de Olympische Spelen staat, zowel voor mannen als vrouwen. Het is een sport die wereldwijd beoefend wordt en een rijke geschiedenis kent, zeker ook in Nederland. Dit artikel belicht de geschiedenis van het vrouwenvolleybal op de Olympische Spelen, met bijzondere aandacht voor de prestaties van het Nederlandse team, en werpt een blik op de internationale competities en de toekomst van de sport.
De Vroege Jaren: Een Trage Start voor Vrouwen
Hoewel de Olympische Spelen al in 1896 begonnen, duurde het even voordat vrouwen een prominente rol gingen spelen. Bij de eerste Spelen in Athene mochten vrouwen zelfs helemaal niet meedoen. In de loop der jaren veranderde dit geleidelijk, en steeds meer sporten werden opengesteld voor vrouwelijke deelnemers. Boksen was in 2012 de laatste sport die vrouwen toeliet. Deze ontwikkeling weerspiegelt de veranderende maatschappelijke positie van vrouwen in de afgelopen eeuw. Nederland had in 1920 de eerste vrouwelijke deelnemer aan de Olympische Spelen. Rie Beisenherz was de eerste Nederlandse vrouw die aan de Olympische Spelen deelnam, precies honderd jaar geleden.
De Introductie van Volleybal en de Eerste Deelname van Nederland
Volleybal werd in 1964 geïntroduceerd op de Olympische Spelen in Tokio, zowel voor mannen als vrouwen. Het Nederlandse mannenteam was erbij, maar het zou nog tot 1992 duren voordat een Nederlands vrouwenvolleybalteam aan de Spelen zou deelnemen.
Tokio 1964: Het Debuut van Volleybal
De Olympische Spelen van 1964 in Tokio markeerden een belangrijk moment in de geschiedenis van het volleybal. Voor het eerst stond de sport op het olympische programma, zowel voor mannen als vrouwen. Het was echter bijna niet doorgegaan voor de mannen. Na een 3-2 overwinning op Italië gaf de FIVB en het IOC Nederland toestemming om naar de Olympische Spelen te gaan, maar het NOC twijfelde aan het niveau van de lange mannen en stelde een extra kwalificatietoernooi in. Het conflict tussen het NOC en de NeVoBo kreeg volop aandacht van de landelijke media. Oranje won met 3-1 van Frankrijk en plaatste zich voor de Olympische Spelen. Bondscoach Henk Blok had voor de eerste keer in de geschiedenis een trainingskamp ingesteld voor de selectie. Men wist dat het niet opgewassen was tegen de Oost-Europese ploegen, maar zette in op een plaats bij de eerste zes. Het toernooi ging echter teleurstellend van start tegen de onbekende Amerikanen (0-3 nederlaag). Nederland verloor zoals verwacht van de Oost-Europese landen en won uiteindelijk alleen van Brazilië en Zuid-Korea. Bij de mannen ging het eerste volleybalgoud naar de Sovjet-Unie; bij de vrouwen ging de eindzege naar gastland Japan.
Barcelona 1992: Het Olympische Debuut van de Nederlandse Vrouwen
In 1992 was het dan eindelijk zover: de Nederlandse vrouwenvolleybalploeg maakte haar opwachting op de Olympische Spelen in Barcelona. Het team behaalde een verdienstelijke zesde plaats, een prestatie om trots op te zijn bij hun eerste deelname.
Lees ook: Alles over het WK Handbal voor Vrouwen
Atlanta 1996: Een Vijfde Plaats
Vier jaar later, in Atlanta 1996, wisten de Oranje dames hun prestatie van Barcelona te verbeteren.
Rio 2016: De Beste Prestatie tot Nu Toe
Na een afwezigheid van enkele jaren op de Olympische Spelen, keerde het Nederlandse vrouwenvolleybalteam in 2016 terug op het olympische toneel in Rio de Janeiro. Onder leiding van bondscoach Giovanni Guidetti behaalden de Oranje dames hun beste olympische resultaat tot nu toe: een vierde plaats. Hoewel ze net naast de medailles grepen, was het een prestatie van formaat en een bewijs van de groei en professionalisering van het Nederlandse vrouwenvolleybal.
Opkomst van Jong Talent
Na een mindere periode was er op het EK een wederopstanding van de volleybalsters van TeamNL. Met het vertrek van een aantal routiniers, zal een nieuwe generatie volleybalsters bij TeamNL de kar moeten gaan trekken.
Andere Internationale Successen
Naast de prestaties op de Olympische Spelen hebben de Nederlandse volleybalsters ook op andere internationale toernooien successen behaald. In 1995 wonnen ze het Europees kampioenschap door Kroatië in de finale met 3-0 te verslaan. Dit toernooi wordt eens in de vier jaar gespeeld, het jaar voordat de Olympische Spelen plaatsvinden. Het diende tot en met 2015 als eerste kwalificatiemoment voor de Olympische Spelen. In 2007 werd de tweede internationaal zeer aansprekende titel behaald. In het Chinese Ningbo werd Rusland in de finale van de FIVB World Grand Prix met 3-2 verslagen. In 2016 stond Oranje nogmaals op het podium, dit keer was het de derde plaats.
Documentairereeks ‘Van hier tot Tokio’
De Nederlandse volleybaldames werden sinds 29 september 2018 gevolgd door het tv-programma ‘Van Hier Tot Tokio’ van Ziggo Sport. Naast de volleybalsters worden er in het programma nog drie Olympische disciplines gevolgd: het heren 3x3 basketbalteam, atlete Susan Krumins en veldrijder/ wielrenner/mountainbiker Mathieu van der Poel.
Lees ook: Klassen en competities dameszaalvoetbal
- In de 1e aflevering van Van Hier Tot Tokio worden de Volleybaldames gevolgd op het Wereldkampioenschap in Japan.
- In de 2e aflevering van Van Hier Tot Tokio wordt er teruggeblikt op het succesvolle Wereldkampioenschap in Japan en gaan we op bezoek bij Laura Dijkema en Nika Daalderop in Florence.
- In de 3e aflevering van Van Hier Tot Tokio gaan we naar Aken waar bondscoach Jamie Morrison een bezoek brengt aan Juliët Lohuis, Kirsten Knip, Marrit Jasper, Nicole Oude Luttikhuis.
- In de 4e aflevering van Van Hier Tot Tokio gaan we op bezoek bij Marrit Jasper, Kirsten Knip en Nicole Oude Luttikhuis in Aken.
- In de 7e aflevering van Van Hier Tot Tokio zijn we bij de eerste training van de volleybaldames van het internationale seizoen op Papendal.
- In de 8e aflevering van Van Hier Tot Tokio volgen we de Volleybaldames op Papendal en tijdens de Volleyball Nations League wedstrijden in het Duitse Stuttgart.
- In de 10e aflevering van Van Hier Tot Tokio volgen we de volleybaldames tijdens het olympisch kwalificatietoernooi (OKT) in Catania (Italië). Oranje nam het hier op tegen België, Kenia en Italië.
- In de 11e aflevering van Van Hier Tot Tokio volgen we de volleybaldames op het Europees Kampioenschap in Boedapest (Hongarije) en Ankara (Turkije).
- In de 12e aflevering van Van Hier Tot Tokio praten we met Joop Alberda (technisch directeur Nevobo) over het ontslag van bondscoach Jamie Morrison en bezoeken we libero Myrthe Schoot bij haar Duitse club Vilsbiburg. Myrthe Schoot treft in de wedstrijd tegen Schwerin haar Oranje teamgenoot Britt Bongaerts.
- In de 13e aflevering van Van Hier Tot Tokio zijn we bij de perspresentatie van onze nieuwe bondscoach Giovanni 'Gianni' Caprara in Utrecht en praten we voor het eerst met hem.
- In de 14e aflevering van Van Hier Tot Tokio zijn we op Papendal waar de volleybalsters vlak na kerst bij elkaar zijn gekomen om zich voor te bereiden op het olympisch kwalificatietoernooi (OKT) in Apeldoorn.
FIVB Volleyball Women’s Championship Netherlands 2022
Het FIVB - International Volleyball Federation wereldkampioenschap vrouwen in Nederland in 2022 heeft 125.000 toeschouwers getrokken. Het was voor het eerst in de geschiedenis dat het WK in Nederland werd gehouden.
Het Slotevenement van het Volleybaljaar: Wereldkampioenschap voor Clubteams 2023
Het wereldkampioenschap voor clubteams is het slotevenement van het internationale volleybalseizoen 2023. De beste clubteams ter wereld strijden om de wereldbeker. In het Indiase Bengaluru zal Sir Sicoma Perugia een gooi doen naar titelprolongatie.
Deelnemers
Naast Perugia - met Tim Held in de gelederen - nemen het Turkse Halkbank Spor van Nimir, de Braziliaanse ploegen Sada Cruzeiro Vôlei en Itambé Minas, het Japanse Suntory Sunbirds en het Indiase Ahmedabad Defenders deel aan het prestigieuze eindejaarstoernooi. Perugia en Halkbank hebben zich via de Champions League geplaatst. Sada Cruzeiro en Itambé Minas zijn de nummers een en twee van het Zuid-Amerikaanse kampioenschap voor clubteams. De Suntory Sunbirds waren afgelopen jaar de sterkste tijdens het Aziatische kampioenschap voor clubteams en de Ahmedabad Defenders - die gastland India vertegenwoordigen - danken hun deelname aan hun overwinning in de RuPay Prime Volleyball League.
Ervaren Teams
Titelverdediger Perugia is pas voor de tweede keer van de partij op het wereldkampioenschap voor clubteams. De Italiaanse club heeft een aantal van de grootste sterren van het internationale volleybal in hun team, onder wie de Italiaanse setter Simone Giannelli en de Poolse buitenaanvallers Wilfredo Leon en Kamil Semeniuk. Halkbank Ankara - de club van superdiagonaal Nimir - maakt voor het eerst kans op een wereldtitel nadat het vorig seizoen als derde eindigde in de Champions League. Naast Nimir speelt ook de Franse superster Earvin Ngapeth bij de Turkse formatie. Het Braziliaanse Sada Cruzeiro is zonder twijfel het meest ervaren team dat deelneemt aan het wereldkampioenschap. De ploeg staat voor de elfde keer aan de start bij. De Brazilianen gingen vier keer met de wereldbeker aan de haal (2013, 2015, 2016 en 2021). Sada huisvest verschillende voormalige en huidige spelers van het Braziliaanse nationale team, zoals Olympisch kampioenen Wallace de Souza en Lucas Saatkamp, maar ook de Cubaanse buitenaanvaller Miguel Angel López. Itambé Minas is voor de derde keer van de partij tijdens het wereldkampioenschap voor clubteams. In 2016 eindigde de ploeg op de zevende plaats. Vorig jaar moest Minas genoegen nemen met plek vier. Middenblokker Isac Santos, viervoudig wereldkampioen met Sada, is - samen met Braziliaanse libero Maique Nascimento - de belangrijkste speler van Itambé Minas. De Sunbirds is het eerste Japanse team ooit dat deelneemt aan het wereldkampioenschap voor clubteams. Olympisch kampioen van 2012 Dmitriy Muserskiy is de meest ervaren speler van de Sunbirds dat verder over talenten als middenblokker Taishi Onodera, setter Masaki Oya en buitenaanvaller Kenya Fujinaka beschikt. De Ahmedabad Defenders, de winnaars van de tweede editie van de RuPay Prime Volleyball League, vertegenwoordigen gastland India. Bij de Defenders moet vooral worden gelet op diagonaal Angamuthu Ramaswamy en buitenaanvaller Santhosh Santhosh.
Format
De zes teams worden verdeeld over twee poules ieder bestaande uit drie teams. Na drie speeldagen gaan de beste twee teams uit beide poules door naar de halve finales. Die staan op 9 december op het programma.
Lees ook: Meer informatie over het kampioenschap vrouwenhockey.
WK 2025: Italië Wereldkampioen
De Turkse ploeg kende geen makkelijke weg richting de eindstrijd. Nadat het in de achtste finale korte metten maakte met Slovenië, werden USA en Japan in de rondes daarop verslagen. De route van Italië ging eveneens gepaard met grote volleyballanden. Na Duitsland werd Polen verslagen in de kwartfinale. In de halve finale tegen Brazilië deden de teams geen moment voor elkaar onder, maar kon Italië na een zenuwslopende vijfsetter zegevieren.
Olympisch Kampioen vs. Europees Kampioen
Italië, dat Olympisch goud won op de Spelen van Parijs mocht met Europees kampioen Turkije gaan uitvechten wie de titel van wereldkampioen aan zijn palmares toe mocht voegen. Daarin zette Italië, met winst in de eerste set, de eerste stap (23-25). Maar onder leiding van Vargas als meest scorende speelster kwam Turkije sterk terug. In de tweede set was het al snel niet meer de vraag óf Turkije ging winnen, maar met hoeveel punten verschil de ploeg dat ging doen. Met tussenstanden van 11-3 en 20-10 trokken de Turken de stand al snel gelijk (25-13).
Vargas
In de derde set was de Italiaanse Egonu uitblinker. Naast dat ze verantwoordelijk was voor de meeste punten (13), haalde haar ace de derde set binnen (24-26). Dat was voor Turkije geen reden voor paniek. Vargas, die steeds vaker wordt opgezocht door haar spelverdeler, leek niet van plan te zijn te stoppen met scoren. Het setpoint kwam dan ook niet geheel verrassend van haar hand (25-19).
Italiaans Blok
Het spektakelstuk duurde voort in de vijfde set. Turkije en Italië namen constant de leiding van elkaar over, maar de Italianen sloegen het eerste gat. En daar hield het niet bij op. Het blok van Italië stond als een huis en liet daar geen bal meer doorheen glippen. Wanneer zelfs Vargas op de pipe werd afgeblokt, werd duidelijk dat alle seinen op groen stonden voor Italië. De ploeg in het blauw scoorde zes punten op rij en won daarmee het WK 2025 (8-15). Italië mag zich daarmee voor de tweede keer ooit wereldkampioen noemen. Eerder gebeurde dat in 2002. In 2018 verloor Italië de eindstrijd met 3-2 van Servië.
Thriller om het Brons
Waar Brazilië ternauwernood de finale misliep, had het in de bronzen finale het geluk wél aan de zijde in de vijfde set. In een bloedstollende wedstrijd leek de Zuid-Amerikaanse ploeg het al in drie sets te klaren, maar tegenstander Japan vocht zich terug dwong een vijfde set af. Ondanks Japan daarin het eerste matchpoint kreeg, kwam Brazilië uiteindelijk winnend uit de strijd (12-25, 17-25, 25-19, 29-27, 16-18). Na een tweede plek op het WK in Nederland en Polen, moet Brazilië dit jaar genoegen nemen met plek 3. De topscorers van het WK kwamen beide in actie deze wedstrijd. De Braziliaanse Gabi is met 142 punten het meest gevaarlijk geweest dit toernooi. Ishikawa uit Japan maakte slechts één punt minder: 141.
Op één na beste prestatie
De Volleybaldames werden geen wereldkampioen, maar kenden een WK waar met recht trots op teruggekeken kan worden. Het team van Koslowski kwam ongeslagen de groepsfase door en versloeg daaropvolgend de tot dan toe huidige wereldkampioen Servië. In de kwartfinale greep Nederland nét naast een plek bij de beste vier. Op basis van de prestaties in de eerdere WK-wedstrijden eindigt Oranje op een mooie zesde plek. Slechts één keer eindigde het Nederlandse team hoger op een WK.
De Nieuwe Wereldranglijst
De FIVB heeft de nieuwe wereldranglijst per 2 september gepubliceerd. Brazilië heeft de eerste plek van USA overgenomen, de 50 verdiende punten, 25 meer dan de USA, waren goed voor de positie wisseling. Japan, Italië, China en Rusland behielden hun plaats omdat ze allemaal rankingpunten scoorden op het WGP. Servië steeg twee plaatsen naar nummer 7, de Dominicaanse Republiek ging ook 2 plaatsen omhoog en kwam op 8. Duitsland verloor één plaats, nu negende. Turkije was de grote verliezer met een tuimeling van vier plaatsen omlaag. De twaalfde plek op het WGP toernooi leverde Oranje 7 punten op. Ze komen daarmee op de 18de plaats, 2 plaatsen hoger dan bij de vorige notering. Met de opmerking daarbij dat Algerije (12de) en Kenia (14de) natuurlijk niks te zoeken hebben op de plek waar ze staan. De volledige stand is met tussen haakjes de rankingpunten:
- Brazilië (320)
- USA (305)
- Japan (291)
- Italië (260)
- China (241)
- Rusland (175)
- Servië (165)
- Dominicaanse Republiek (130)
- Duitland (126)
- Korea (122)
- Turkije (120).
De afstand naar de volgende nationale teams is erg groot, namelijk op de 12de plaats staat Algerije met 72 punten, dan volgt Polen met 61 en Kenia met 58. Europees gezien heeft Nederland dus Italië, Rusland, Servië, Duitsland, Turkije en Polen voor zich in deze tabel. Bulgarije dat 10 punten verdiende in de WGP 2013 is 12 plaatsen omhoog gegaan en de grootste stijger in de ranglijst.
De Toekomst: Parijs 2024 en Verder
Het Nederlandse vrouwenvolleybalteam heeft zich gekwalificeerd voor de Olympische Spelen van Parijs in 2024. De volleybalwedstrijden vinden plaats van 28 juli tot en met 11 augustus. Na een mindere periode is het nu afwachten of de vrouwen zich weten te plaatsen voor de kwartfinale.
Investeren in de Toekomst
Om de positie van het Nederlandse volleybal, en andere teamsporten, te versterken, is het belangrijk om te investeren in de nationale competities en de jeugdopleiding. Dit is het doel van een samenwerking tussen NOC*NSF, VSG, het ministerie van VWS en vijf teamsporten: handbal, hockey, korfbal, volleybal en waterpolo. Van 22 augustus tot en met 7 september vindt het WK volleybal voor vrouwen plaats. De vrouwen komen in actie in Bangkok, de hoofdstad van Thailand. De 29-jarige Marrit Jasper is de oudste en meest ervaren speelster (216 interlands) in de selectie, waarvan de gemiddelde leeftijd 23,8 jaar is. Voor TeamNL is het de zestiende deelname aan het wereldkampioenschap. De volleybaldames debuteerden in 1956 op het WK in Frankrijk en eindigden in dat toernooi met zeventien landen op de tiende plaats. In de aanloop naar het komende WK speelde Nederland in China nog drie oefenduels, tegen Canada (winst), Bulgarije (winst) en Servië (verlies). “Hoewel we van Servië, dat nu alle goede spelers weer terug heeft, verloren, heeft dat duel ons ook vertrouwen gegeven. We hebben lange fases goed gespeeld en die wedstrijd heeft ons ook wijzer gemaakt over welke aanpassingen we nog in korte tijd kunnen doen. Die week in China was zeer nuttig. Koslowski is tot nu toe tevreden over de ontwikkeling van de sterk verjongde ploeg. “We hebben voor deze zomer duidelijk gesteld dat dit een opbouwjaar is en dan is het fijn om steeds die progressie te zien. Het is jammer dat speelsters als Hester Jasper, Nova Marring, Indy Baijens, Jolien Knollema er door blessures niet bij kunnen zijn. "Bovendien hebben we Britt Bongaerts, Marrit Jasper en Eline Timmerman weer bij de ploeg. Zij hebben zich na hun zomerstop snel aangepast en je ziet dat ze meer ervaring, kwaliteit en rust in de ploeg brengen. Niet alleen in het veld maar ook daarbuiten.