Handbal is in Nederland uitgegroeid tot een populaire sport, mede door de successen van de Nederlandse dames op internationaal niveau. Deze dynamische teamsport, die bestaat uit zes veldspelers en een keeper, vereist een goede teamgeest en samenwerking. Het doel is eenvoudig: meer doelpunten scoren dan de tegenstander. Lichamelijk contact is toegestaan, wat de sport intens maakt. Er zijn verschillende vormen, waaronder zaalhandbal, veldhandbal, beachhandbal, straathandbal, mini-handbal, studentenhandbal en recreantenhandbal, elk met eigen regels. Dit artikel richt zich voornamelijk op de regels en richtlijnen voor dameshandbal, met speciale aandacht voor de A-jeugd (onder 18 jaar), waarbij spelplezier en ontwikkeling centraal staan.
Algemene handbalregels
Naast de specifieke regels voor de jeugd zijn er algemene handbalregels die belangrijk zijn om te kennen:
- Spelers: Een team bestaat uit maximaal 14 spelers, waarvan er 7 op het veld staan (6 veldspelers en 1 doelverdediger). De overige 7 spelers fungeren als wisselspelers. Een vliegende wissel tussen veld- en wisselspelers is mogelijk, maar mag alleen via de wissellijn.
- Speeltijd: Een handbalwedstrijd bestaat normaal gesproken uit twee speelhelften van 30 minuten. Bij de jeugd worden soms kortere speeltijden gehanteerd. Als er een winnaar nodig is en de stand na 60 minuten gelijk is, volgen er twee verlengingen van 5 minuten. Als er dan nog geen winnaar is, worden er 7-meterworpen genomen.
- Speelveld: Het veld is 40 x 20 meter en is afgebakend met lijnen, waaronder de zijlijnen, achterlijnen, middellijn, doelgebied (6-meterlijn), vrijeworplijn (9-meterlijn) en 7-meterlijn. De wissellijn bevindt zich aan een van de zijlijnen en loopt vanaf de middellijn 4,5 meter naar beide kanten.
- Bal: De bal is gemaakt van kunststof of leer. De maat varieert afhankelijk van de leeftijd en het geslacht van de spelers. Een handbal voor herenteams is ongeveer 10 cm kleiner dan een voetbal, maar weegt hetzelfde. Soms wordt de bal behandeld met hars voor een betere grip.
- Stappen: Een speler mag de bal maximaal drie seconden vasthouden als hij stilstaat en mag maximaal drie stappen zetten met de bal zonder te stuiteren.
- Aanval: De bal mag met de handen, armen, hoofd, bovenbeen, romp of knie worden geworpen, opgevangen of gestopt. Contact met de onderbenen en voeten is niet toegestaan. Een speler kan in balbezit komen door de bal met open hand van de tegenspeler te veroveren.
- Foul: Het onsportief belemmeren van een speler wordt bestraft met een vrije worp. Een gele kaart is een waarschuwing. Een tweede overtreding die een gele kaart rechtvaardigt, wordt bestraft met een 2-minuten uitsluiting. Een speler die voor de tweede keer een 2-minuten uitsluiting krijgt, wordt gediskwalificeerd met de rode kaart en mag niet meer worden ingewisseld.
- Beginworp: De beginworp wordt na het fluitsignaal van de scheidsrechter in het midden van het speelveld uitgevoerd. De speler moet met één voet de middenlijn aanraken en met de andere voet op de eigen helft staan. Spelers van de tegenpartij moeten op 3 meter afstand blijven.
- Vrije worp: Een vrije worp wordt toegekend na een overtreding. De vrije worp wordt genomen op de plek waar de overtreding plaatsvond. Overtredingen die op minder dan 9 meter van het doel worden bestraft, worden genomen aan de vrijeworplijn.
- Inworp: De inworp wordt uitgevoerd als de bal buiten het speelveld komt.
- Uitworp: De uitworp wordt uitgevoerd door de doelverdediger als de bal over de doellijn gaat en voor het laatst is aangeraakt door de aanvallende ploeg, de doelverdediger van de verdedigende ploeg, of als de bal in het doelgebied blijft liggen.
- 7-meterworp: Als een duidelijke doelkans wordt verhinderd door een fout of het betreden van het doelgebied, wordt een 7-meterworp toegekend.
Spelregels en wijzigingen
De Internationale Handbal Federatie (IHF) introduceert regelmatig spelregelwijzigingen om het spel te verbeteren. Per 1 juli 2022 zijn er enkele belangrijke veranderingen doorgevoerd:
- Beginworp gebied: De invoering van een beginworp gebied met een doorsnede van 4 meter. Vanwege praktische overwegingen zal het NHV de wijziging van het beginworp gebied in eerste instantie alleen gaan invoeren in de BENE-League en de HandbalNL League.
- Passief spel: Het maximum aantal passes wordt teruggebracht van 6 naar 4, nadat de scheidsrechters een waarschuwingsteken voor passief spel hebben getoond.
- Bescherming van de keeper: Vanaf het seizoen 2022-2023 volgt een 2-minuten tijdstraf wanneer het hoofd van de keeper wordt geraakt bij een vrije schotkans. Dit geldt als de aanvaller ongehinderd kan schieten, er geen overtreding op de aanvaller wordt gemaakt, er geen verdedigers tussen de aanvaller en de doelverdediger staan, het hoofd het eerste punt van contact is met de bal, én de keeper geen bewuste beweging met het hoofd naar de bal maakt.
- Harsgebruik: De IHF maakt onderscheid tussen ballen met en zonder hars.
Belangrijke regels voor de A-jeugd (dames onder 18)
Voor speelsters in de A-jeugdcategorie (17-18 jaar) zijn er specifieke regels en aandachtspunten:
- Spelregelbewijs: Spelers die overgaan naar de A-jeugdcategorie moeten voor de start van de competitie op 1 september het Spelregelbewijs hebben behaald.
- Balmaat: Dames in de A-jeugd spelen met een bal van maat 2.
- Speeltijd: Een wedstrijd duurt 2 x 30 minuten.
Jeugdhandbal: plezier en ontwikkeling voorop
Bij jeugdhandbal staat spelplezier en een veilige sportomgeving centraal. Kinderen moeten de kans krijgen om fouten te maken zonder dat dit direct tactische nadelen oplevert. Er zijn verschillende leeftijdscategorieën in het jeugdhandbal:
Lees ook: Duik in de geschiedenis van het Nederlandse vrouwenhandbal
- H-jeugd (5-6 jaar)
- F-jeugd (7-8 jaar)
- E-jeugd (9-10 jaar)
- D-jeugd (11-12 jaar)
- C-jeugd (13-14 jaar)
- B-jeugd (15-16 jaar)
- A-jeugd (17-18 jaar)
In de H-, F-, E- en D-jeugd kunnen jongens en meisjes samen spelen. Er wordt gespeeld op kleinere velden en in kleinere teams, zodat kinderen vaker aan de bal komen en meer dribbelen, schieten, samenspelen en op doel gooien.
Verschillen in de jeugdspeelwijze
De jeugdspeelwijze verschilt aanzienlijk van die van de senioren. Hieronder een overzicht van de belangrijkste verschillen per categorie:
- H-Jeugd: Veel kleine spelletjes die een eerste kennismaking vormen met de vaardigheden die later bij het handbalspel nodig zijn. Spelenderwijs komt het spel steeds meer richting handbal.
- F-Jeugd: Toernooien op een klein veld met een klein doel en een zachte bal (maat 0). Naast wedstrijden is er ook een spellencircuit.
- E-Jeugd: Spelen op een groot veld met een doelverkleiner. De bal is hard (maat 0). Er wordt geleerd hoe vrij te lopen en de bal te veroveren. Het team speelt op de eigen helft, 1 op 1.
- D-Jeugd: Spelen op een groot veld met een groot doel. De bal is maat 1 (hard). Er mag over het hele veld de bal worden veroverd. De verdediging is altijd gericht op het veroveren van de bal.
- C-Jeugd: Spelen met een bal van maat 1 of 2.
- B-Jeugd: Spelen met een bal van maat 2.
- A-Jeugd: Spelen met een bal van maat 2.
Spelvisie en ondersteuning
Het NHV verzorgt bijeenkomsten door het hele land om de spelvisie toe te lichten en onduidelijkheden te voorkomen. Deze Spelvisie Workshops zijn opgenomen in de servicelijst van het Nationaal Sportakkoord II, wat betekent dat de kosten niet door de vereniging worden betaald.
Training en voorbereiding
- Blessurepreventie: Een goede warming-up is essentieel voor elke training en wedstrijd.
- Schoenen en bescherming: De keuze van sportschoenen is belangrijk voor handballers. Een handbalschoen moet een vlakke zool hebben met profiel dat draaien toelaat, een stevige hiel en schokdemping. Op het buitenveld is het aan te bevelen om kniebeschermers te dragen, maar in de zaal en bij loopscholing moeten kniebeschermers zo min mogelijk worden gedragen om de bewegingsvrijheid van de knieën niet te beperken.
Fairplay en gedrag
Fairplay staat hoog in het vaandel. Schuttingtaal, alcohol en roken zijn niet acceptabel. Overtredingen kunnen ernstige blessures veroorzaken, daarom is zelfbeheersing van de spelers belangrijk. Van spelende leden, kaderleden en supporters wordt correct en sportief gedrag verwacht. Tegen wangedrag zal het bestuur maatregelen nemen. Leden zijn verplicht strafzaken binnen 24 uur te melden bij het secretariaat.
Rol van de coach
De coach heeft een coördinerende rol en is verantwoordelijk voor het team. Het is belangrijk dat de coach de kinderen coacht en begeleidt. De coach kan ook bij de Jeugdcommissie terecht als er problemen of vragen zijn.
Lees ook: Alles over het WK Handbal voor Vrouwen
Praktische zaken
- Afkeuringen: Tijdens het zaalseizoen zijn er geen afkeuringen. Tijdens het veldseizoen moet je altijd naar het veld komen, omdat de scheidsrechter alleen ter plaatse het veld kan afkeuren. Alleen uitzonderlijke weersomstandigheden kunnen aanleiding geven om de wedstrijden te annuleren.
- Invallers: Als er speelsters verhinderd zijn, kan een jeugdlid uit een lager team gevraagd worden om mee te spelen. Overleg dit altijd vooraf met de coach van het andere team.
- Opzeggen lidmaatschap: Indien je het lidmaatschap van de vereniging wilt beëindigen, moet dit schriftelijk gebeuren bij het secretariaat, voor 1 mei.
De handbalbal: maat, materiaal en grip
De keuze van de juiste handbal is van groot belang voor het spel. Of je nu een beginner bent of een ervaren handballer, de ideale bal vinden is cruciaal. Bij het kiezen van een handbal zijn er een aantal factoren waarmee rekening moet worden gehouden:
- Balmaat: De handbalmaten zijn afhankelijk van de leeftijd en het geslacht van de spelers.
- Materiaal: Het materiaal van de bal heeft veel invloed op de balcontrole. Leer, synthetisch leer en rubber zijn veel voorkomende materialen. Lederen ballen staan bekend om hun superieure grip en duurzaamheid, maar kunnen duurder zijn. Synthetisch leer en rubberen ballen bieden vaak een goede grip tegen een meer betaalbare prijs.
- Speelveld: Naast de grip moet er ook rekening worden gehouden met het speelveld. Een bal met een hoge duurzaamheid en slijtvastheid is bij uitstek geschikt voor veldhandbal.
- Grip: Het materiaal van een bal is de belangrijkste factor van de hoeveelheid grip van een handbal. Sommige ballen hebben echter op de buitenlaag nog een bepaald reliëf/patroon wat zorgt voor extra grip. Op hoger niveau wordt vaak hars gebruikt bij handbal. Kijk of de bal die je op het oog hebt geschikt is voor harsgebruik.
- Keurmerk: Op sommige ballen vind je een IHF (International Handball Federation) of EHF (European Handball Federation) keurmerk. Wanneer een bal dit keurmerk heeft, dan voldoet deze aan de eisen en regels van de federatie.
Handbalvormen
- Zaalhandbal: Zaalhandbal en veldhandbal zijn de meest gespeelde vormen van de sport. Zaalhandbal wordt in een sporthal gespeeld in plaats van op een veld. De basisregels van handbal gelden allemaal bij deze vorm van handbal. De teams bestaan uit 7 spelers, met 7 wisselspelers op de bank. Het speelveld bestaat uit twee helften die beiden een eigen doel hebben.
Lees ook: Klassen en competities dameszaalvoetbal