Het vrouwenvoetbal in Nederland heeft de afgelopen decennia een opmerkelijke groei doorgemaakt. Mede dankzij de inzet van iedereen die daar een halve eeuw aan heeft gewerkt, is het aantal vrouwelijke leden bij de Koninklijke Nederlandse Voetbalbond (KNVB) aanzienlijk gestegen. Deze groei is niet alleen kwantitatief, maar ook kwalitatief, met steeds meer aandacht voor de ontwikkeling van het meiden- en vrouwenvoetbal. Dit artikel geeft een overzicht van de vrouwelijke ledenaantallen bij de KNVB, de historische context van het vrouwenvoetbal en de uitdagingen en kansen die nog voor ons liggen.
Historische context van het vrouwenvoetbal in Nederland
In tegenstelling tot het meer gevestigde mannenvoetbal heeft het vrouwenvoetbal in Nederland een relatief korte geschiedenis. Dit is deels te wijten aan de historische beeldvorming rondom voetbal door vrouwen. Zo was de medische wereld bijvoorbeeld bezorgd over de invloed van sport op het vrouwenlichaam, waardoor er een tijd lang sprake was van een voetbalverbod.
- 1908: In 1908 wordt via een plaatselijke krant in Hengelo een oproep gedaan om een voetbalclub voor dames op te richten. In datzelfde jaar schrijft de Telegraaf over een comité om het voetballen voor vrouwen te verbieden.
- 1920: Op 12 juni 1920 plaatst De Courant een foto van het vrouwenelftal van Wittenburg.
- 1924: De Oostzaanse Vrouwenvoetval Vereniging is de eerste vereniging die officieel met vrouwenvoetbal start.
- 1935: De voetbalbond staat voetbal voor vrouwen niet toe en dreigt zelfs met straffen voor clubs die toch ruimte bieden aan vrouwelijke spelers.
- 1955: Op 16 april 1955 wordt de Algemene Damesvoetbalbond in het leven geroepen. Zo’n 14 clubs schrijven zich in voor de eerste vrouwenvoetbalcompetitie, zonder erkenning van de KNVB. Lenie van Wensveen deed mee als 14-jarig meisje en scoorde ook nog.
- 1956: De eerste officieuze interlandwedstrijd waar de Nederlandse vrouwen aan deelnemen tegen West-Duitsland. Nederland speelt tegen West-Duitsland en verliest met 2-1. Lenie van Wensveen deed als 14-jarig meisje mee aan de interland van 1956 en scoorde ook nog.
- 1971: Eindelijk wordt vrouwenvoetbal in Nederland erkend en maakt het vanaf 1971 officieel deel uit van de KNVB.
- 1973: In 1973 vindt de eerste officieel erkende interland plaats.
- 1979: Vanaf 1979 kunnen ook meiden het lidmaatschap van de KNVB aanvragen.
- 1984: Het eerste Europese Kampioenschap voor vrouwen met 4 deelnemende landen.
- 1986: Introductie van gemengd voetbal t/m 12 jaar, een belangrijke stap in de ontwikkeling van het meiden- en vrouwenvoetbal.
- 1991: Het eerste WK vindt plaats in 1991, pas in 2015 doet Nederland hieraan mee.
- 2007: De komst van de Vrouwen Eredivisie. Tot aan 2007 speelden de beste vrouwenteams in de ‘Hoofdklasse’.
Leden aantallen vrouwelijke KNVB-leden
De groei van het vrouwenvoetbal is duidelijk te zien in de stijgende ledenaantallen bij de KNVB. In het seizoen 2018/19 telde Nederland 160.953 voetbalsters, een toename van 1,64 procent. Deze groei vond plaats gedurende het seizoen dat liep van 1 juli 2018 tot 30 juni 2019. De grootste toename was bij de volwassenen (19+), namelijk 5,12 procent meer speelsters.
Aantal vrouwelijke KNVB-leden per seizoen:
| Seizoen | Aantal vrouwelijke leden |
|---|---|
| 2018/'19 | 160.953 |
| 2017/'18 | 158.353 |
| 2016/'17 | 154.048 |
| 2015/'16 | 153.001 |
| 2014/'15 | 146.090 |
| 2013/'14 | 137.525 |
Ook in het seizoen 2019/'20 zette de stijging door, met een groeipercentage van 0,9%. Daarmee telde Nederland inmiddels 162.471 vrouwelijke KNVB-leden. De grootste toename was wederom in de categorie volwassenen (19 jaar en ouder), waar 3,4% meer speelsters zich aansloten. In 2023 telde de KNVB ruim 170.000 vrouwelijke leden.
Het totale ledenaantal van de KNVB liet in dezelfde periode een wisselend beeld zien. In het seizoen 2018/19 nam het totale aantal leden af met 1,0 procent tot 1.196.925, doordat het aantal mannelijke KNVB-leden met 1,4 procent terugliep tot 1.032.404. In het seizoen 2019/'20 was er wederom een daling van 1,4% tot een totaal van 1.179.933 leden. In het seizoen 2020/'21 daalde het ledenaantal met 1,8% tot 1.157.479 leden.
Lees ook: Vrouwelijke voetballers: een blik op talent en schoonheid
Echter, uit het jaarverslag dat recentelijk is gepubliceerd, blijkt dat er 1.064.154 mannelijke leden en 176.283 vrouwelijke leden aangesloten zijn bij een voetbalvereniging. Dit aantal is een record voor de grootste sportbond van Nederland. Het is alweer voor het derde jaar op rij dat de KNVB haar eigen record verbetert als het gaat om het ledenaantal. Ten opzichte van het seizoen 2022/23 was er ditmaal een groei van 27.740 leden, waardoor het met 2.3% gestegen is.
De invloed van succes en innovatie
Het succes van het Nederlands vrouwenelftal, de OranjeLeeuwinnen, heeft een belangrijke rol gespeeld in de populariteit van het vrouwenvoetbal. De winst van WEURO 2017, een finaleplaats op het WK 2019 en deelname aan de Olympische Spelen van Tokio hebben bijgedragen aan de groeiende interesse in het vrouwenvoetbal.
Ook innovaties binnen de KNVB hebben een positieve invloed gehad. Zo is er meer aandacht voor de opleiding van trainers en andere cursisten, faciliteiten en programma’s van de nationale teams, meer maatwerk in het voetbalaanbod en nieuwe innovatieve ontwikkelingen.
Uitdagingen en kansen
Ondanks de groei en successen zijn er nog steeds uitdagingen voor het vrouwenvoetbal in Nederland. Zo is er nog steeds sprake van sociale en financiële ongelijkheid. Meisjes en vrouwen worden in het voetbal nog altijd veelvuldig achtergesteld bij jongens en mannen. Er heerst een zekere ongelijkheid binnen de functies voor vrouwen in de voetbalwereld.
Agnes Elling van het Mulier Instituut benadrukt dat “het aantal vrouwen op leidinggevende posities in de sport in het algemeen bedroevend laag is”. Ze wijst erop dat dit probleem niet beperkt blijft tot het voetbal, maar zich uitstrekt naar bijna alle sporttakken. Het ontbreken van vrouwencoaches in het mannenvoetbal is opvallend.
Lees ook: Overzicht handbal dames
Daarnaast ervaren vrouwen een financiële drempel om deel te nemen aan voetbaltechnische opleidingen, voornamelijk vanwege de minder rendabele investeringen in het vrouwenvoetbal.
Er wordt vaker campagne gevoerd om vrouwen en meisjes aan het voetballen te krijgen, maar ook om mensen bewust te maken van de ongelijkheid en het verschil met het mannenvoetbal. De KNVB is in 2018 gestart met een missie. Het uiteindelijke doel is dat vrouwen op alle niveaus volledig meedoen in het voetbal, als speler, trainer, scheidsrechter en/of bestuurder. Ook wil de KNVB meer aandacht voor vrouwelijke fans. In de campagne Meer Vrouwen in Voetbal (MVIV) kregen rolmodellen onder trainers, bestuurders en scheidsrechters een gezicht. Verder besteedde de KNVB extra aandacht aan 50 jaar vrouwenvoetbal (in 2021/2022).
De toekomst van het vrouwenvoetbal
De KNVB beoogt met deze maatregelen de bestaande lijn van professionalisering voort te zetten en streeft naar een gelijkwaardige behandeling van zowel het mannen- als het vrouwenelftal. Met de groeiende populariteit van het vrouwenvoetbal en de toenemende aandacht voor gelijke kansen, ziet de toekomst er rooskleurig uit. Het is belangrijk dat de KNVB blijft investeren in de ontwikkeling van het meiden- en vrouwenvoetbal, zodat nog meer meisjes en vrouwen de kans krijgen om hun talenten te ontplooien en hun dromen na te jagen.
Voetbalmogelijkheden voor meisjes en vrouwen
De KNVB maakt voetballen mogelijk voor iedereen, ongeacht leeftijd of geslacht. Er zijn verschillende mogelijkheden voor meisjes en vrouwen om aan voetbal deel te nemen:
- Pupillen: Bij de pupillen spelen jongens én meiden met en tegen elkaar.
- Junioren: Vanaf de Onder 13 kunnen meiden ervoor kiezen om met en tegen gemengde teams (JO) te blijven spelen. Echter biedt de KNVB vanaf deze leeftijd ook aparte competities aan voor meidenteams (MO).
- Senioren: De KNVB heeft voor iedere volwassene een passend voetbalaanbod. De spelvormen zijn 11 tegen 11, 7 tegen 7 (reeks of competitie) en 5 tegen 5 (zaalvoetbal). Ook is er de mogelijkheid voor het spelen van Walking Football. Sinds het seizoen 2021/'22 is het voor vrouwen in het amateurvoetbal mogelijk om uit te komen in de categorie A bij de mannen.
Lees ook: Vrouwen in de Nederlandse sportjournalistiek: voetbal
tags: #vrouwelijke #leden #aantallen #knvb