Basketbal is een dynamische en populaire sport die wereldwijd wordt beoefend. Van de straten tot de professionele competities, basketbal biedt een uitdagende en opwindende ervaring voor spelers en toeschouwers. Dit artikel duikt in de verschillende aspecten van basketbal, van de basisprincipes tot de geavanceerde strategieën, en biedt waardevolle inzichten voor zowel beginners als ervaren spelers.
Geschiedenis en Ontwikkeling van Basketbal
Basketbal is een sport die in de late 19e eeuw in Amerika is uitgevonden door James Naismith, een gymnastiekleraar in Springfield. In de winter van 1891 kreeg hij de opdracht om een nieuw binnenspel te verzinnen. Hij hing twee perzikmanden aan het balkon op elk eind van de gymzaal en bedacht dertien spelregels. Het spel, oorspronkelijk "Basket Ball" genoemd, werd gespeeld met een voetbal.
De eerste openbare wedstrijd vond plaats in Springfield op 11 maart 1892. Een jaar later werd de sport gepromoot door de YMCA (Young Men's Christian Association) en werd basketbal ook buiten de Verenigde Staten en Canada steeds bekender. In eerste instantie werd de nieuwe sport vooral beoefend op scholen. Basketbal werd echter ook snel buiten de gymzalen opgepikt, met name door Afro-Amerikanen die begin twintigste eeuw nog lang niet geaccepteerd waren in Amerika. Basketbal werd voor hen steeds meer een sociaal middel tot binding. Langzaam maar zeker evolueerde de sport van een blanke vorm van ontspanning naar een zwarte vorm van overleving, waardoor ook bij de professionele teams steeds meer zwarte spelers op het veld verschenen.
De Opkomst van Professioneel Basketbal
Tegenwoordig is de NBA (National Basketball Association) de beroemdste basketbalcompetitie ter wereld. De NBA bracht sterren voort als Kobe Bryant en Michael Jordan. De competitie bestaat uit twee Conferences (de Eastern en de Western Conference), die vervolgens weer zijn opgedeeld in drie divisions van ieder vijf teams. Het reguliere seizoen telt 82 wedstrijden, van oktober tot april, waarna 16 teams zich kwalificeren voor de play-offs en er door middel van een knock-out-systeem de kampioen bepaald wordt.
Naast de NBA is er ook een competitie met collegeteams, waar universiteiten en hogescholen aan deelnemen. Collegebasketbal is redelijk groot en er worden vaak spelers uit de college league gescout voor NBA-teams. Ieder jaar in juni, na het reguliere NBA-seizoen, vindt de draft plaats. Daarin worden de beste spelers uit de college leagues en enkele buitenlandse spelers op een lijst gezet, waarvan de NBA-teams één voor één een speler mogen kiezen. Door deze manier van draften en het instellen van een maximumsalaris (‘salary cap’) blijven teams in de NBA aan elkaar gewaagd, waardoor de competitie genivelleerd wordt.
Lees ook: Basketbal en microben: een verrassende connectie
Basisprincipes van Basketbal
De regels bij het basketbal zijn vrij eenvoudig. De afmetingen van het speelveld kunnen enigszins variëren, maar over het algemeen is het veld ongeveer 28 bij 15 meter (de velden van de NBA zijn iets groter). Een booglijn op circa 7 meter van de basket markeert de grens tussen het tweepunts- en driepuntsgebied.
Er kan gefloten worden voor verschillende fouten. Zo mag je niet meer dan twee passen lopen met de bal zonder te dribbelen en is het niet toegestaan om te dribbelen, de bal vast te houden en vervolgens verder te dribbelen (‘second-dribble’). Bij lichamelijk contact tijdens een doelpoging wordt er voor een overtreding gefloten. Als de aanvaller ondanks de overtreding toch scoort, krijgt hij één vrije worp (‘and-one’ genoemd). Als hij niet scoort, mag hij - afhankelijk van de plaats waar de overtreding wordt gemaakt - twee of drie vrije worpen nemen. De spelers van de ploeg in balbezit mogen niet langer dan drie seconden in de gekleurde zone onder de basket ('de paint') van de tegenstander staan. Een aanval mag maximaal 24 seconden duren.
Spelersposities
- Point-guard: De spelverdeler die de bal heeft aan het begin van een aanval. Hij is beweeglijk, snel en vaak klein, waardoor hij dynamisch kan spelen. Een goede guard geeft veel assists en scoort daarnaast regelmatig driepunters.
- Shooting-guard: De beste schutter en vaak de beste speler van het team. Hij moet zijn eigen schoten creëren, bijvoorbeeld door uit een dribbel te schieten of door vrij te lopen achter de driepuntslijn).
- Small-forward: Speelt vooral tussen de driepuntslijn en de basket. Waar de shooting-guard vooral vanuit het veld schiet, probeert de small-forward dichter bij de basket te komen. Hij is constant in beweging bij de basket en kan overtredingen uitlokken waardoor hij vrije worpen krijgt.
- Power-forward: Speelt vooral bij de basket en komt minder het veld in dan de small-forward. Tot zijn kwaliteiten behoren vooral lay-ups en post-moves (scoren vanuit een positie met de rug naar de basket toe). Vaak is dit een lange speler, meestal boven de 2.05 meter, die veel rebounds kan maken. De power-foward probeert onrust te stoken in de defensie van de tegenpartij.
- Center: Fysiek de meest imposante speler. Deze speler rent van basket naar basket en wacht op rebounds of een goede bal voor een post-move.
Scoren en Aanvallen
Bij basketbalwedstrijden bestaat heel wat terminologie om een aanval te beschrijven. Wanneer uit een pass in één volgende beweging een score volgt, wordt dit een assist genoemd. Het scoren zelf kan op verschillende manieren gebeuren. Een jump-shot is een normaal schot vanuit een sprong vanuit het veld. Wanneer een speler op de basket af loopt, rondt hij de aanval af met een lay-up, waarbij de bal als het ware in de basket gelegd wordt of een dunk. Deze laatste is een van de moeilijkste technieken binnen de sport: een ultiem teken van kracht. Ten slotte is er nog de post-move, die meestal wordt uitgevoerd door de sterke en lange spelers. Deze wordt aangespeeld met de rug naar de basket, draait weg en gooit de bal over zijn verdediger door de mand.
Wanneer de aanvaller mist, volgt een rebound, die zowel door het aanvallende als door het verdedigende team gewonnen kan worden. Over het algemeen wordt circa tachtig procent van de rebounds door het verdedigende team gewonnen, waardoor het maken van aanvalsrebounds een belangrijke manier is om het verschil te maken in een wedstrijd.
Overtredingen
In het basketbal wordt onderscheid gemaakt tussen vier soorten overtredingen:
Lees ook: Overzicht van golfwedstrijdvormen
- Persoonlijke fout: Niet-toegestaan lichaamscontact (Defensief of offensief).
- Technische fout: Technische fouten of ongedisciplineerd spel. Bij vijf persoonlijke of technische overtredingen wordt een speler uitgesloten van de lopende wedstrijd.
- Wanneer een verdediger een voetcontact maakt, word de Shot Clock op 14/24 seconden gezet, als er op dat moment al meer dan tien seconden verstreken zijn.
- Zodra een aanvaller na het dribbelen de bal opgepakt heeft, mag hij niet opnieuw aan een dribbel beginnen (vandaar: dubbele dribbel).
Basketbal voor de Jeugd: Oefeningen en Spelenderwijs Leren
Basketbal oefeningen voor de jeugd zijn belangrijk. Je bent trainer geworden of bent op zoek naar nieuwe inspiratie, maar hoe richt ik een basketbaltraining nu in? Hoe maak ik een training uitdagend? Welke oefeningen sluiten aan bij mijn team? Hoe maak ik een oefening juist moeilijker of makkelijker? Dit zijn veelvoorkomende vragen waar trainers en coaches mee worstelen. De basketbal oefeningen voor de jeugd zijn spelenderwijs ingericht. Dit wil zeggen dat trainers, coaches, ouders of welke betrokkenen dan ook, in staat worden gesteld om vanuit een spel(er) gecentreerde benadering de spelers het basketbalspel eigen te maken. Spelers ervaren plezier, leren nieuwe tactische vaardigen, keuzes maken en technische vaardigheden. De spellen voor de jeugd maakt het iedere basketbaltrainer gemakkelijker.
Voorbeelden van Oefeningen voor de Jeugd
Hieronder volgen enkele voorbeelden van oefeningen die je direct kunt gebruiken:
- Lummelen: In deze oefening leren de spelers om overzicht te houden, de bal af te schermen en een medespeler te kunnen aanspelen. De spelers met bal proberen naar vrije ruimtes te dribbelen zodat hun bal niet wordt afgepakt door één van de lummels. Wordt je bal afgepakt speel je de bal naar een wisselende vrije speler welke langs de kant staat en sluit je achteraan in de wachtrij.
- Vrijlopen en Aanspelen: In deze oefening leren spelers om vrij te lopen door zich aanspeelbaar op te stellen en dus uit de schaduw van zijn/haar verdediger te lopen. De spelers spelen minimaal 5 keer over en mogen daarna proberen de bal op een mat te ontvangen. Lukt dit verdienen zij één punt. Bij een onderschepping wordt er gewisseld van rol. Een punt is ongeldig wanneer de verdediger een voet op de mat heeft geplaats.
- Doordribbelen of Passen: In deze oefening leren de spelers met bal om te kijken of de weg naar het scoringsgebied ”vrij” is. Lukt het om door te dribbelen proberen zij een punt te halen door de bal achter de lijn op de grond te drukken. Is de weg niet vrij, dan kijkt de speler met bal of een medespeler kansrijker staat opgesteld. Wordt de bal door de lummel afgepakt dan lopen de spelers buiten het veld om naar het volgende veld. Er worden twee gelijkwaardige teams gemaakt.
- 21-en: In deze oefening kunnen spelers zelf kiezen vanaf welke afstand ze schieten. Een score in de bucket is 1 punt waard, buiten de bucket en binnen de 3-punterslijn is 2 punten en buiten de 3-punterslijn is 3 punten waard. De spelers proberen 21 punten in totaal behalen. Wanneer spelers een pass maken probeer dan druk op het schot te geven.
- Pionnen Schieten: In deze oefening kunnen spelers zelf kiezen vanaf welke afstand ze schieten. Wanneer een speler raak schiet vanuit het aangegeven gebied legt deze speler de juiste kleur pion met de punt naar de tegenstander. Raakt de tegenstander dezelfde kleur zet deze speler de pion eerst recht voordat de punt naar de tegenstander mag wijzen. Dit spel kan gespeeld worden in tweetallen of in groepen van 2 - 6 deelnemers.
- Schieten onder Druk: In deze oefening leren de spelers raak te schieten onder verdedigende druk. Iedere keer als de speler met bal raak schiet, mag de verdediger een positie dichterbij komen staan. Wanneer de bal mis wordt geschoten start de verdediger op dezelfde positie als voorheen.
- Posities Opvullen: In deze oefening leren de spelers om naast het passen met een borst- of stuitpass ook verschillende posities op te vullen. Belangrijk is dat spelers altijd uit de schaduw van hun verdediger lopen, wanneer ze de bal niet kunnen krijgen. Na 6 keer overspelen komt er een extra verdediger bij, totdat er 3 tegen 3 wordt gespeeld.
- Aanvallende Keuzes Maken: In deze basketbal oefening leren de spelers om een keuze te maken om door te gaan voor een lay up of de bal afspelen naar een medespeler welke een grotere scoringskans heeft. Door het spel betekenisvol (wedstrijdecht) aan te bieden leren spelers om te gaan met allerlei factoren die tijdens de wedstrijden ook terugkomen.
Basketbalspelletjes voor kinderen
- Slalom Dribbelen: Zet een rij pionnen neer en geef ieder kind een eigen basketbal. De kinderen worden uitgedaagd dribbelend om de pionnen te slalommen. Ze mogen de pionnen niet raken en ze mogen hun bal niet verliezen.
- Naam Stuiteren: De kinderen staan in een grote cirkel. Er zijn meerdere basketballen in het spel aanwezig. De kinderen met bal stuiteren de bal zo snel mogelijk naar een klas- of groepsgenoot, terwijl ze zijn of haar naam noemen.
- Manden Gooien: Zet een aantal manden neer. Grote, kleine, hoge en lage manden. Laat steeds twee spelers zoveel mogelijk punten halen door de basketbal in de manden te gooien.
- Parcours Dribbelen: Zet een parcours op met loopplanken, bruggen, hoepels en pionnen en laat de kinderen dribbelend het parcours afleggen.
- Aantikken met Bal: Verdeel de spelers in twee groepen. De groep zonder bal probeert de speler uit de andere groep mét bal aan te tikken.
Basisvaardigheden en Training
Het basketbal kent een aantal basisvaardigheden. Iedere basisbeweging goed onder de knie krijgen, van passen tot schieten, kan je algehele spelvaardigheid verbeteren. "Dribbelen is het belangrijkste in basketbal", zegt Oz Martin, voorzitter en oprichter van Legacy Youth Sports. "Op een gegeven moment krijg je tijdens een wedstrijd de bal. Daarom zijn dribbeloefeningen zo belangrijk, zeker voor nieuwe spelers. Ashleigh Edwards, mede-eigenaar van en uitvoerder bij Iconic Sport Performance, een trainingsfaciliteit voor basketbal, zegt dat dribbelen "extreem belangrijk en noodzakelijk is voor het algehele succes van een team". Dribbeloefeningen "kunnen je balbeheersing, hand-oogcoördinatie en wendbaarheid helpen verbeteren", zegt Matt Wilson, sportprestatiecoach. Deze oefeningen kunnen je uiteindelijk helpen de bal met meer gemak te beheersen en je zelfvertrouwen op het veld te verbeteren, zegt hij. Dribbelen is een vaardigheid waar je continu aan kunt blijven werken, zegt Martin, doelend op het feit dat zelfs professionele spelers nog regelmatig dribbeloefeningen doen.
Verschillende Vormen van Basketbal
Basketball heeft verschillende partijvormen: 3-tegen-3 (3×3) en 5-tegen-5. In de Nederlandse en buitenlandse competities wordt er 5-tegen-5 gespeeld. Bij de jeugd wordt soms als alternatief 3-tegen-3 gespeeld met als voordeel dat je vaker aan de bal komt.
Basketbal in Nederland
In 1926 kwam basketbal over van Amerika naar Nederland. De directeur van de Militaire Sportacademie in Utrecht had in Amerika basketbal gezien en wilde dat spel graag op de academie laten spelen. De eerste jaren werd er alleen in competitie gebasketbald in Amsterdam. Na de Tweede Wereldoorlog werd de ‘Amsterdamse Basketball Bond’ opgericht. Deze bond had toen ongeveer vijfhonderd leden.
Lees ook: Nieuwe ontwikkelingen in het KNVB voetbal
Internationale Populariteit
Basketbal is uitgevonden in Amerika. Het is daar dan ook een erg populaire sport samen met honkbal, american football en ijshockey, populairder dan bijvoorbeeld voetbal. Zo hebben bijna alle high schools (middelbare scholen) en universiteiten hun eigen basketbalteams, die elk jaar in maart voor tienduizenden toeschouwers de finales van hun schoolcompetitie spelen. De beste basketballers van de wereld spelen in de Amerikaanse profcompetitie: de NBA. De letters NBA staan voor National Basketball Association. De profs verdienen miljoenen dollars. Spelers als Stephen Curry, James Harden, Kevin Durant en LeBron James zelfs meer dan dertig miljoen per seizoen. In de NBA zijn ook veel goede basketballers actief die niet uit Amerika komen. Een van de allergrootste talenten heet Luka Doncic en is afkomstig uit Slovenië. Hij speelt bij de Dallas Mavericks.