Voetbal verbindt mensen en culturen, en de Duitse voetbalwereld, met zijn rijke historie en unieke kenmerken, is een fascinerend onderwerp. Van de Bundesliga tot de expressieve taal die ermee verbonden is, dit artikel duikt diep in de details van het Duitse voetbal.
Introductie tot de Bundesliga
Als voetballiefhebber ben je vast wel eens van de Bundesliga gehoord, de hoogste competitie van Duitsland. Het is de buurman van de Nederlandse Eredivisie. De Bundesliga heeft gemiddeld de hoogste stadionbezetting van alle Europese voetbalcompetities.
Geschiedenis van de Bundesliga
De geschiedenis van voetbal gaat terug tot de 19e eeuw in Engeland. Met de oprichting van de Engelse Football Association (FA) in 1863 werden de regels voor het spel vastgelegd, waardoor voetbal zich duidelijk onderscheidde van rugby. In de jaren 1870 brachten leraren association football naar Duitsland. Toch bleef de sport in Duitsland op amateurniveau, terwijl Engeland de professionele English Football League oprichtte.
In Duitsland bleven de semi-professionele competities bestaan tot de oprichting van de Bundesliga in het seizoen 1963-1964. Omdat dit vóór de hereniging van Duitsland in de late jaren 80 en vroege jaren 90 was, konden alleen teams uit West-Duitsland zich aanmelden voor de competitie. In totaal meldden 46 clubs zich aan, waarvan uiteindelijk 16 teams werden geselecteerd om deel te nemen aan het eerste seizoen.
"Bundesliga" betekent letterlijk "Bondscompetitie". In Duitsland wordt "bonds-" vaak gebruikt voor nationale zaken, omdat het land officieel de Bondsrepubliek Duitsland heet, in het Duits bekend als Bundesrepublik Deutschland.
Lees ook: Complete gids voor Duits voetbal kijken
Regels en Format van de Bundesliga
Net als de Franse Ligue 1 bestaat de Bundesliga uit 18 teams. Elk team speelt twee keer tegen alle andere teams: één keer in het eigen stadion en één keer in dat van de tegenstander, oftewel "thuis" en "uit".
Puntensysteem van de Bundesliga
- Winst: 3 punten
- Gelijkspel: 1 punt
- Verlies: 0 punten
Aan het einde van het seizoen wordt het team met de meeste punten tot kampioen gekroond. Als teams hetzelfde aantal punten hebben, worden ze gerangschikt op basis van doelsaldo, dat wordt berekend door het totale aantal tegendoelpunten af te trekken van het totale aantal gescoorde doelpunten.
Promotie en Degradatie
Net als in veel andere voetbalcompetities wereldwijd, kent Duitsland promotie en degradatie binnen het nationale competitiesysteem. Drie teams uit de tweede divisie, de 2. Bundesliga (ook wel Bundesliga 2 genoemd), promoveren naar de Bundesliga. De twee hoogst geëindigde teams promoveren automatisch, terwijl de twee laagst geëindigde teams in de Bundesliga degraderen naar de lagere competitie. Het op twee na laatste team in de Bundesliga en het derde team in de 2. Bundesliga spelen twee wedstrijden tegen elkaar. De winnaar verovert de derde promotieplek in de Bundesliga, terwijl de verliezer het volgende seizoen in de 2. Bundesliga speelt. Met andere woorden, het op twee na laatste team krijgt de kans om zijn plek in de Bundesliga te behouden, terwijl de nummer drie van de 2. Bundesliga zijn promotie moet verdienen.
De 50+1-regel
Binnen de Duitse voetbalcompetitie, de Deutsche Fußball-Liga, bepaalt de 50+1-regel dat clubs de meerderheid van het eigendom van hun voetbalteam in handen moeten houden. In essentie beperkt de 50+1-regel private investeringen en zorgt ervoor dat clubs meer in lijn blijven met de wensen van supporters en leden, in plaats van volledig commerciële entiteiten te worden. De lidmaatschapskosten zijn doorgaans laag, waardoor fans betrokken kunnen blijven bij hun teams en inspraak hebben in hoe de club wordt geleid. Doordat betalende leden de meerderheid behouden, kunnen externe investeerders niet zomaar de controle over Duitse voetbalclubs overnemen.
Er zijn echter uitzonderingen op deze regel. Zo is Bayer 04 Leverkusen eigendom van Bayer, en VfL Wolfsburg van Volkswagen. Dit is toegestaan omdat een individu of bedrijf dat een club meer dan 20 jaar onafgebroken heeft gefinancierd, een meerderheidsbelang mag hebben. Hoewel dit betekent dat Duitse clubs geen gebruik kunnen maken van externe investeringen om hun kansen in Europa te verbeteren, zoals Paris Saint-Germain uit de Franse Ligue 1, heeft Bayern München desondanks Europees succes behaald, terwijl PSG dat nog niet is gelukt.
Lees ook: De opkomst van Duits talent
Red Bull geeft Leipzig vleugels
De 50+1-regel is echter niet onfeilbaar. In 2009 kocht Red Bull GmbH, het bedrijf achter de energiedrank, de speelrechten van een team uit de vijfde divisie van het Duitse voetbal. De naam van het team werd veranderd van SSV Markranstädt naar RB Leipzig. Omdat de Bundesliga niet toestaat dat clubs worden vernoemd naar commerciële merken, staat "RB" officieel voor RasenBallsport, oftewel "Grasbalspel". Maar we weten allemaal wat het eigenlijk betekent.
Het logo werd aangepast met twee rode stieren en lijkt vrijwel identiek aan het logo van de energiedrank. Het team speelt zijn wedstrijden in de Red Bull Arena, wordt Die Roten Bullen (De Rode Stieren) genoemd, en heeft slechts een klein aantal stemgerechtigde leden, voornamelijk mensen die nauw verbonden zijn met Red Bull.
De Bundesliga vandaag de dag
Hoewel de Bundesliga jonger is dan andere topvoetbalcompetities in Europa, is het om verschillende redenen een competitie van hoog niveau. Critici die de competitie kennen, noemen het misschien een een-club-competitie (daarover meer bij de dominantie van Bayern München), maar er zijn meer dan genoeg redenen om de Bundesliga te volgen en regelmatig wedstrijden te bekijken.
Fanbeleving in de Bundesliga
Een van de resultaten van de eerder genoemde 50+1-regel is de unieke voetbalcultuur in Duitsland. Betaalbare tickets, door fans gerunde clubs en een ongekende passie voor de sport maken het bijwonen van Bundesliga-wedstrijden tot een bijzondere ervaring, vooral op het hoogste niveau van de sport in het land. De opkomst bij Bundesliga-wedstrijden is altijd hoog, en de competitie trekt vaak meer toeschouwers dan welke andere Europese competitie dan ook. Zelfs de 2. Bundesliga scoort hoog als het gaat om bezoekersaantallen. Elke voetbalfan zal je vertellen dat een vol stadion beter is dan een leeg stadion.
Het zijn niet alleen de thuisfans die hun lokale teams steunen; ook supporters van uitteams reizen regelmatig door het hele land om hun favoriete team te zien spelen. Bovendien is Duits topvoetbal zeer betaalbaar. Tickets zijn vaak verkrijgbaar voor minder dan €10. De prijzen zijn zo laag dat sommige Engelse fans naar Duitsland reizen om wedstrijden bij te wonen, omdat de totale kosten - inclusief vervoer en accommodatie - nog steeds lager zijn dan een Premier League-wedstrijd.
Lees ook: Duitsland in het voetbal: prestaties en historie
Dominantie van Bayern München
Sinds het seizoen 2011-2012 heeft Bayern München elk jaar de Bundesliga gewonnen. In totaal hebben ze 33 landstitels behaald, waarbij ze in veel seizoenen ook de "dubbel" wisten te winnen: zowel de competitie als de Duitse beker (DFB-Pokal).
Geld speelt een grote rol in voetbal, net als in de Italiaanse Serie A, en financieel gezien is Bayern München een van de rijkste clubs ter wereld. Ze zijn aanzienlijk rijker dan clubs als Bayer 04 Leverkusen, RB Leipzig, Borussia Dortmund en VfL Wolfsburg. De verdeling van de tv-rechten zorgt er bovendien voor dat München dankzij hun successen meer inkomsten genereert. Hierdoor kunnen ze betere spelers aantrekken, sterker spelen en blijven winnen.
Voor voetbalfans die genoeg hebben van een een-teamcompetitie, is het dit seizoen echter zeker de moeite waard om de Bundesliga te volgen. Het lijkt erop dat de dominantie van Bayern München aan het afnemen is. Maar voetbal blijft onvoorspelbaar, en zelfs als ze dit seizoen niet winnen, betekent dat niet dat hun succesverhaal voorbij is.
Andere succesvolle Bundesliga-clubs
Hoewel de dominantie van Bayern München de Bundesliga soms het gevoel geeft een een-clubcompetitie te zijn, ligt het niveau van het Duitse clubvoetbal nog altijd erg hoog. Andere teams, zoals RB Leipzig en Borussia Dortmund, hebben de afgelopen jaren ook successen geboekt. RB Leipzig won de Duitse beker in 2022, terwijl Borussia Dortmund dit deed in 2021. In het seizoen 2022-2023 werd Bayern München opnieuw kampioen van de Bundesliga, ondanks dat Borussia Dortmund hetzelfde aantal punten behaalde. Het superieure doelsaldo van Bayern München gaf uiteindelijk de doorslag. De dominantie van Bayern München geeft echter niet het volledige beeld van een competitie die verder zeer competitief is.
Europese plaatsen
Het aantal beschikbare plaatsen voor Europese competities, zoals de Champions League, Europa League en Europa Conference League, wordt bepaald door de UEFA-coëfficiënten. Als de op drie na sterkste competitie in Europa mogen 7 Bundesliga-teams deelnemen aan een van deze Europese toernooien. Deze plekken zijn zeer gewild, en hoewel de eerste plaats bijna altijd naar Bayern München gaat, is de strijd om de overige Europese tickets enorm intens. Eintracht Frankfurt heeft ook succes geboekt op Europees niveau. Ze wonnen de UEFA Europa League in het seizoen 2021-2022 door het Schotse Rangers te verslaan in een zenuwslopende strafschoppenreeks. De finale werd gespeeld in het Ramón Sánchez Pizjuán-stadion in Sevilla, het thuisstadion van de Spaanse La Liga club Sevilla FC.
Duitse Voetbalwoordenschat
Een aantal Duitse voetbaluitdrukkingen móet je gewoon kennen, zeker als je de wedstrijd samen met wat Duitsers kijkt:
- Tor - doel
- Abseits - buitenspel
- Mittelfeld - middenveld
- Stürmer - aanvaller
- Abwehr - verdediging
- Kapitän - aanvoerder
- Schiedsrichter - scheidsrechter
- Elfmeterschießen - strafschoppenserie
- Verlängerung - verlenging
- Freistoß - vrije trap
- Ecke - hoekschop
Kreten in het Stadion
- “Ole, Ole, Ole, Super Deutschland, Ole” - dit is de Duitse versie van het internationaal bekende “Ole, Ole, Ole, We Are The Champions, Ole.”
- “Dschland, Dschland” - dit betekent: “Duitsland, Duitsland” maar aangezien Deutschland zo’n lang woord is, korten we het in tot simpelweg “Dschland.”
- “So sehen Sieger aus, shalalalala…” - deze kreet wordt gebruikt wanneer het Duitse team aan de winnende hand is. Het betekent “Zo zien winnaars eruit, shalalalala.”
- “Einer geht noch, einer geht noch rein!” - dit wordt gebruikt als het elftal echt lekker op dreef is. Het betekent: “Er kan er best nog eentje gemaakt worden!”
Duitse Voetballiedjes
- Sportfreunde Stiller: “54, ’74, ’90, 2010”
- Herbert Grönemeyer: Zeit, dass sich was dreht
- Xavier Naidoo: Dieser Weg (Fun fact: tijdens het WK 2006 luisterden de Duitse voetballers naar dit nummer voordat ze de kleedkamer verlieten. Zo is het een voetballiedje is geworden.)
- Sasha: This is my time
- Andreas Bourani: Auf uns (dit was het officiële nummer van de Duitse tv-zender ARD tijdens het WK 2014.)
Overwinningen vieren met een bierdouche
In Duitsland worden voetbaloverwinningen niet gevierd met champagne.
Expressieve Duitse Uitdrukkingen
Voor veel mensen is de Duitse taal een soort mysterie. Het klinkt hard, lijkt onmogelijk te leren en bevat bizar lange woorden (“Donaudampfschifffahrtsgesellschaftskapitän” is misschien wel mijn persoonlijke favoriet). En hoewel het niet tot de meest gesproken talen ter wereld behoort, zijn er bijna 100 miljoen native speakers en nog eens 100 miljoen mensen die het als tweede of derde taal kunnen spreken. Nog los daarvan zou ik zeggen dat het een van de meest expressieve talen ter wereld is, zoals de uitdrukkingen hieronder zullen bewijzen. Zeg ze tegen een taxichauffeur in Berlijn of in gesprek met die leuke barista in München en het levert je gegarandeerd een glimlach op (en misschien wel betere service).
- “Das ist mir Wurst”
- De letterlijke vertaling is: “Dit is worst voor mij”
- Wat betekent het en hoe wordt het gebruikt? Deze uitdrukking wordt gebruikt als iets je niet uitmaakt of als je ergens geen mening over hebt. Duitsers gebruiken deze uitdrukking graag als een simpel antwoord. Dus als iemand je “Was möchtest du heute machen?” (“wat zou je vandaag willen doen?”) vraagt en je geen voorkeur hebt, dan kun je simpelweg antwoorden met “Das ist mir Wurst!”. Wil je cool en als een local klinken? Maak “Wurscht” van “Wurst”, de zuidelijke slang voor worst.
- “Nur Bahnhof verstehen”
- De letterlijke vertaling is: “Alleen het treinstation begrijpen”
- Wat betekent het en hoe wordt het gebruikt? Als iemand “Ich verstehe nur Bahnhof” (“ik versta alleen maar het treinstation”) zegt, betekent het dat hij of zij absoluut geen idee heeft van waar je het over hebt en je het opnieuw zult moeten uitleggen of een heel ander onderwerp moet aansnijden. In het Nederlands zou je zoiets zeggen als “Het klinkt als Chinees voor me.”
- “Jemandem die Daumen drücken”
- De letterlijke vertaling is: “Je duimen tegen elkaar drukken voor iemand anders”
- Wat betekent het en hoe wordt het gebruikt? In Duitsland wordt deze uitdrukking gebruikt om iemand succes te wensen. Vaak heft de spreker dan z’n handen en laat hij zien hoe hij z’n duimen tegen elkaar drukt om de gesprekspartner succes te wensen. Om het echt juist te gebruiken, zeg je: “Ich drück’ dir die Daumen!”. In het Nederlands zou je zeggen: “Ik duim voor je”.
- “Ich glaub mein Schwein pfeift”
- De letterlijke vertaling is: “Ik denk dat mijn varken fluit”
- Wat betekent het en hoe wordt het gebruikt? Voordat je nu gaat denken dat die Duitsers helemaal gek zijn geworden, is het goed om te weten dat ze heus wel beseffen dat geen enkel varken kan fluiten. De uitdrukking is zelfs op dat feit gebaseerd, omdat een fluitend varken zo idioot zou zijn dat niemand het zou geloven. Duitsers gebruiken deze uitdrukking als ze niet geloven dat iets waar is, of om te laten zien dat ze enorm verrast zijn. Een Nederlands equivalent bestaat niet, maar in het Engels komt “I think a horse is kicking me” misschien nog wel het beste in de buurt.
- “Ich glaub’ ich spinne”
- De letterlijke vertaling is: “Ik geloof dat ik spin”
- Wat betekent het en hoe wordt het gebruikt? Duitsers zijn dol op metaforen, zeker als die dieren bevatten. Maar aangezien niet duidelijk is waar deze uitdrukking vandaan komt, zou het van zowel het dierlijke spinnen als het technische spinnen (aan een spinnenwiel) vandaan kunnen komen. Deze zin wordt in heel Duitsland veel gebruikt om verbazing (in zowel negatieve of positieve zin) te uiten of om aan te tonen dat iemand een bepaalde situatie niet gelooft. In het Nederlands zou je zoiets als “Ik denk dat ik gek word” zeggen.
- “Fix und fertig sein”
- De letterlijke vertaling is: “Klaar en afgelopen zijn”
- Wat betekent het en hoe wordt het gebruikt? Deze uitdrukking wordt veel gebruikt om te laten merken dat je doodop bent. In het Nederlands zou je bijvoorbeeld “Ik ben kapot” zeggen. In het Duits zou je ook zoiets als “Ich bin fix und alle” kunnen zeggen, waarbij met het woord “alle” zoiets als “leeg” wordt bedoeld.
- “Na?”
- De letterlijke vertaling is: “Hoe gaat het?”
- Wat betekent het en hoe wordt het gebruikt? Het is niet bepaald makkelijk om een praatje aan te knopen met een Duitser maar als je iemand al goed kent, kun je gemakkelijk een gesprek beginnen met “Na?” en hij zal al reageren. “Na” is eigenlijk een van de makkelijkste manieren om zowel “hallo” als “hoe gaat het?” te zeggen. Als je iets duidelijker wilt zijn, kun je het combineren met een vraag, zoals “Na, alles gut?” (hoe gaat het?) of “Na, was machst du so?” (wat ben je aan het doen?).
- “Bock haben”
- De letterlijke vertaling is: “Een geit hebben”
- Wat betekent het en hoe wordt het gebruikt? Deze uitdrukking komt van het Rotwelsche (een middeleeuwse Duitse geheimtaal) woord voor honger, namelijk “bokh”. Het wordt tegenwoordig vooral gebruikt om te zeggen dat je ergens enorm veel of juist totaal geen zin in hebt:
- “Ich hab voll Bock auf Bier” (Ik heb enorm veel zin in een biertje)
- “Ich hab null Bock auf Kino!“ (Ik heb absoluut geen zin om naar de bioscoop te gaan!)
- Als je wilt vragen of iemand zin heeft om iets te doen, kun je dit gezegde ook in een vraag gebruiken: “Wir gehen etwas essen. Hast du Bock?” (We gaan uit eten. Zin om mee te gaan?)
- “Jemandem auf den Keks gehen”
- De letterlijke vertaling is: “Op iemands koekje gaan”
- Wat betekent het en hoe wordt het gebruikt? Geloof het of niet: dit gezegde heeft niets te maken met koekjes (helaas). Je maakt ermee duidelijk dat je je aan iemand ergert. In de meeste gevallen zal je iemand “Du gehst mir auf den Keks!” horen roepen, wat betekent dat hij iemand anders enorm irritant vindt.
- “Die Nase voll haben”
- De letterlijke vertaling is: “De neus vol hebben”
- Wat betekent het en hoe wordt het gebruikt? Dit is een creatieve manier om “genoeg is genoeg” te zeggen. In het Nederlands kun je zeggen we dat we er “de buik vol van hebben”. Het wordt vaak gezegd om iemand te vertellen dat hij een bepaalde situatie zat is en er niet meer over wil praten. Als je bijvoorbeeld genoeg hebt van de harde muziek van een vriend van je, kun je zeggen: “Ich habe die Nase voll von der lauten Musik!” (ik ben klaar met die luide muziek).
Het Duitse Nationale Elftal (Deutsche Nationalmannschaft)
Aan welk toernooi ze ook meedoen: het Duitse team is er altijd eentje om rekening mee te houden. Het Deutsche Nationalmannschaft (Duitse nationale team) is altijd een populair gespreksonderwerp, dus zorg dat je de feiten op een rij hebt dankzij deze spoedcursus Fußball (voetbal).