Voetbal is een sport die bol staat van traditie, maar ook constant in beweging is. Door de jaren heen zijn er verschillende regels geïntroduceerd en weer afgeschaft om het spel aantrekkelijker en eerlijker te maken. Een van deze regels was de 'golden goal', een concept dat in de jaren '90 populair was, maar later weer verdween. Dit artikel duikt in de wereld van de golden goal, de achtergrond, de impact en de redenen voor de afschaffing.
Verlenging: De Weg Naar Een Winnaar
In veel knock-out wedstrijden, waar een winnaar vereist is, wordt na de reguliere speeltijd van 90 minuten (plus blessuretijd) een verlenging gespeeld als de stand gelijk is. Deze verlenging bestaat uit twee helften van 15 minuten, met een korte pauze waarin de teams van kant wisselen. Tijdens deze verlenging krijgen teams een extra wissel, waardoor het totaal aantal wissels op zes komt. Dit is bedoeld om vermoeidheid tegen te gaan, aangezien spelers vaak met kramp te maken krijgen.
Als er na de verlenging nog steeds geen winnaar is, volgt een penaltyserie. Beide teams nemen in principe vijf penalty's, maar de serie kan eerder eindigen als een team onmogelijk nog kan winnen.
De Golden Goal: Een Plotseling Einde
Om te voorkomen dat wedstrijden in een penaltyserie eindigen, werd in 1996 de golden goal geïntroduceerd. Deze regel hield in dat de wedstrijd direct eindigde zodra er in de verlenging werd gescoord. Het idee was om het spel aantrekkelijker te maken en teams aan te moedigen om aan te vallen.
Een bekend voorbeeld van een wedstrijd die door een golden goal werd beslist, is de finale van het EK 1996 tussen Duitsland en Tsjechië. Oliver Bierhoff scoorde in de 95e minuut van de verlenging, waardoor Duitsland Europees kampioen werd.
Lees ook: Passie en Kritiek NAC Breda Ultras
Ook op het EK van 2000 in Rotterdam viel de beslissing door een golden goal. David Trezeguet scoorde voor Frankrijk tegen Italië, waardoor Frankrijk zowel wereldkampioen als Europees kampioen werd.
Twee jaar eerder, op het WK, scoorde Laurent Blanc een golden goal in de wedstrijd tegen Paraguay in de achtste finale.
Op het WK van 2002 was de golden goal te zien in de achtste finale. Jung-hwan Ahn scoorde in de 117e minuut voor Zuid-Korea tegen Italië.
De Silver Goal: Een Kortstondig Alternatief
Naast de golden goal is er ook een andere variant geweest, namelijk de silver goal. Vanaf het seizoen 2002/2003 introduceerde de UEFA deze regel. Bij een silver goal werd de eerste helft van de verlenging wel uitgespeeld. Het team dat op dat moment voor stond, won de wedstrijd. Er zou geen tweede helft van de verlenging volgen.
Een voorbeeld hiervan is de wedstrijd Griekenland tegen Tsjechië op het EK van 2004. Griekenland scoorde in de laatste actie van de eerste verlenging en won de wedstrijd.
Lees ook: Kleding en benodigdheden Uganda
Waarom Verdwenen Ze?
Ondanks de pogingen om het voetbal aantrekkelijker te maken, werden zowel de golden goal als de silver goal weer afgeschaft. Een van de belangrijkste redenen was dat teams te voorzichtig werden en vooral probeerden te voorkomen dat ze een doelpunt tegen kregen. Dit leidde tot saaie wedstrijden waarin weinig werd aangevallen.
De golden goal werd in 2003 door de UEFA afgeschaft en in 2005 deed de FIFA dit ook. Na het EK van 2004 werd ook de silver goal afgeschaft. Sindsdien is de verlenging weer zoals vanouds: twee keer 15 minuten, gevolgd door een penaltyserie als er nog geen winnaar is.
Verlengingen Vandaag De Dag
Vandaag de dag worden wedstrijden weer beslist door verlengingen en penaltyseries. Dit is het geval geweest in de laatste edities van een WK (2022), EK (2021) en de Nations League (2023). Verlengingen komen in eigen land wel voor bij wedstrijden van de KNVB-beker. In dit toernooi is het vanaf het begin zo dat je als team bij verlies bent uitgeschakeld. In de Champions League en bij een EK/WK is er pas in de knockout fase sprake van verlenging. Dit is de fase van het toernooi waarin een verlies meteen uitschakeling betekent. Overigens kent ook de Nations League een verlenging. In 2023 speelde Oranje in eigen land de Final Four. De halve finale tegen een sterk Kroatië werd pas na verlenging beslist. De Kroaten scoorden toen twee keer in extra tijd. Zowel in de eerste helft als de tweede helft van de verlenging wisten zij te scoren, waardoor zij met 2-4 wonnen.
Tijdens de competitie komen verlengingen niet voor. Dan krijgen teams bij een gelijkspel beiden 1 punt. Dit is ook het geval in de groepsfase van de Champions League, en EK's en WK's.
De Impact van Verlengingen: Statistieken
Van de 93 knock-out wedstrijden sinds 2006, liepen er 33 wedstrijden (35,5%) uit op een verlenging. In 14 van de 33 gevallen (42,4%) werd er minimaal één keer gescoord in de verlenging. In de meeste verlengingen wordt dus niet gescoord. Op het eerste oog lijkt een verlenging dus weinig toegevoegde waarde te hebben. Een groot deel van de verlengingen loopt doelpuntloos uit op strafschoppen. Toch valt dit, in verhouding met de andere delen van de wedstrijd, mee. Zo wordt er in de verlenging gemiddeld meer gescoord dan in de eerste dertig minuten. Het is echter wel zo dat minuut één tot en met negentig ongeveer drie keer zo vaak voorkomen dan verlengingen. Een doelpunt in de verlenging heeft daarmee, gemiddeld gezien, een veel grotere waarde dan de doelpunten tussen minuut één en negentig. Uitschieters hebben daardoor een grote invloed op het gemiddelde. Sinds de invoering van de nieuwe regelgeving omtrent de verlenging, dienen verlengingen vooral voor het uitstellen van de strafschoppenserie. Toch leveren verlengingen, relatief gezien, meer doelpunten op dan de eerste dertig minuten van een wedstrijd.
Lees ook: Steun het Nederlands Elftal met stijl
Alternatieve Oplossingen?
Gezien de zware belasting van spelers, zeker aan het einde van een lang seizoen, wordt er soms gezocht naar alternatieve oplossingen voor verlengingen. Zo voerde de KNVB in 2014 in dat er bij de wedstrijd om de Johan Cruijff Schaal geen verlenging wordt gespeeld. Bij een gelijke stand worden direct strafschoppen genomen.
Een Bizar Voorbeeld: Barbados vs. Grenada
Een van de meest bizarre voorbeelden van hoe regels het spel kunnen beïnvloeden, is de kwalificatiewedstrijd voor de Caribbean Cup van 1994 tussen Barbados en Grenada. Vanwege een complexe regelgeving rondom de golden goal, probeerde Barbados in de slotfase van de wedstrijd een eigen doelpunt te maken om een verlenging te forceren. Dit leidde tot een chaotische situatie waarin Grenada probeerde te scoren in beide doelen, omdat elk doelpunt hen zou kwalificeren.
De Caribbean Cup had een bijzondere spelregel: elke wedstrijd moest een winnaar opleveren. Bij een gelijke stand na 90 minuten zou er ook in de poulewedstrijden een verlenging volgen, die beslist zou worden door de zogeheten golden goal: wie als eerste scoort, wint. Bovendien zou die golden goal dubbel tellen. Om door te gaan, moest Barbados met twee doelpunten verschil winnen.
Na 83 minuten stond Barbados inderdaad met 2-0 voor. Maar er was ook nog een tweede optie: een eigen goal maken. Dan zou de stand op 2-2 komen, zou er een verlenging komen, wat Barbados 30 minuten de tijd gaf om de beslissende, dubbeltellende golden goal te maken. En dus schopte Barbados in de 87ste minuut de bal in eigen doel: laat die verlenging maar komen.
Want stel nu: je bent Grenada. Er is nog drie minuten te spelen. Wat doe je dan? Inderdaad: ook een eigen doelpunt maken. Immers: Grenada kon Barbados uitschakelen door zelf te scoren: 3-2. Maar als ze in eigen goal zouden scoren, zouden ze ook ook doorgaan. Ze zouden dan weliswaar 2-3 verliezen, maar dat was slechts met één doelpunt verschil, waardoor ze zouden doorgaan naar de finale. Barbados moest immers, gezien de stand in de groep voor de wedstrijd, met twee goals verschil winnen. Grenada won als het scoorde, in welk doel maakte niet uit. Waardoor Barbados in de vreemde positie zat dat het zowel het eigen doel, als het doel van Grenada moest verdedigen - tegelijkertijd.
Grenada wist in de laatste minuten in geen enkel doel te scoren. Verlenging dus. Die verliep weer volgens ‘correcte’ prikkels: wie scoort, in andermans doel dus, wint. Na vier minuten maakte Barbados de winnende, dubbeltellende goal, en dus waren zij door naar de finaleronde van de Caribbean Cup, beloond voor hun ‘corrupte’ keuze om in de 87ste minuut in eigen doel te scoren.