Het Nederlandse voetballandschap is continu in beweging en onderhevig aan veranderingen. In de afgelopen 130 jaar is het competitiemodel uitgegroeid tot een piramidemodel, met aan de basis een groot aantal Vijfde klassen en aan de top de Tweede divisie, waarin de beste amateurclubs van Nederland uitkomen. Echter, de afgelopen jaren is deze piramide langzaam scheef aan het groeien. Om de structuur te versterken, zijn er aanpassingen doorgevoerd, waaronder de introductie van de Vierde divisie.
De Noodzaak tot Verandering
De KNVB heeft de laatste jaren geconstateerd dat het competitiemodel scheef aan het groeien is. Dit heeft onder meer te maken met de verschuiving van teams van de zondag naar de zaterdag. Door deze terugloop op zondag blijven er aan de onderkant van de piramide weinig teams over, wat resulteert in niveauverschillen en grotere reisafstanden. Aan de andere kant is er op zaterdag juist een toename van het aantal teams, waardoor er behoefte is aan een goede Vierde én Vijfde klasse. Om het spelplezier en de kwaliteit van de wedstrijden te verbeteren, is het noodzakelijk om het fundament van de piramide te verstevigen.
De Voetbalpiramide: Een Overzicht
Sinds het seizoen 2016/’17 heeft het Nederlandse topvoetbal de huidige vorm, bestaande uit de volgende niveaus:
- Eredivisie: Het hoogste niveau met 18 teams die strijden om de landstitel en Europees voetbal.
- Eerste Divisie (Keuken Kampioen Divisie): Bestaat uit 20 teams, waaronder beloftenteams. De kampioen en nummer twee promoveren rechtstreeks naar de Eredivisie.
- Tweede Divisie: Een relatief nieuwe competitie die de overgang tussen betaald voetbal en amateurvoetbal moet vereenvoudigen. Clubs kunnen een voorkeur uitspreken voor het spelen op zaterdag of zondag.
- Derde Divisie: Vormt een belangrijke opstap naar de Tweede Divisie. De competities bestaan op zaterdag en zondag, waardoor clubs hun voorkeur voor een speeldag kunnen aangeven.
De Introductie van de Vierde Divisie
Een van de belangrijkste veranderingen in de voetbalpiramide is de introductie van de Vierde divisie.
Naamswijziging: Met ingang van seizoen 2023/2024 heeft de Hoofdklasse een nieuwe naam gekregen en is het de Vierde divisie geworden. Bij velen leefde de veronderstelling dat de Hoofdklasse het hoogste niveau zou kunnen zijn, maar dat is niet het geval. Boven de Hoofdklassen bevinden zich namelijk de Tweede en Derde divisie. Deze wijziging geeft dus beter weer hoe de piramide eruit ziet.
Lees ook: UDI'19 stoomt door
Flexibiliteit in poules: In de Vierde en Vijfde klasse wordt flexibel omgegaan met het aantal teams per poule. Dit is afhankelijk van het aantal teams en het maatwerk om de reisafstanden te beperken.
Gemengde Indeling en Reductie van Poules
Naast de introductie van de Vierde divisie, zijn er nog andere belangrijke veranderingen doorgevoerd in de voetbalpiramide.
Gemengde indeling: Met ingang van seizoen 2023/2024 is er een gemengde indeling in de Derde en Vierde divisie én de Eerste klasse. Dit betekent dat zaterdag- en zondagteams bij elkaar in één poule worden ingedeeld, waarbij het thuisspelende team de speeldag bepaalt. Een uitzondering hierop zijn de principiële zaterdagclubs, die het recht op speeldag zaterdag behouden.
Reductie van poules: Het totale aantal poules in de Eerste tot en met de Derde klasse wordt teruggebracht. Verspreid over de seizoenen 2022/2023 en 2023/2024 is het aantal Eerste klasse poules teruggebracht van elf naar acht. Voor de Tweede klasse geldt dat de huidige 22 poules zijn teruggebracht tot 16 poules en voor de Derde klasse gaan we terug van 42 poules naar 32 poules.
Versterkte Degradatie: Een Cruciale Maatregel
Om de versmalling van de piramide te realiseren, is het uitvoeren van versterkte degradatie cruciaal. Dit betekent dat er meer teams degraderen dan voorheen. Hoewel dit voor de clubs in kwestie niet leuk is, is het wel noodzakelijk om het fundament van de piramide voor langere periode te verstevigen. Zo wordt de aansluiting met de landelijke divisies verbeterd en kunnen de competities aan de onderkant worden aangevuld om ook deze gelijkwaardig, spannend en met redelijke reisafstand vorm te geven.
Lees ook: Meer over de Vierde Divisie
Competitie-indelingen en Planning
De KNVB maakt de competitie-indelingen in het amateurvoetbal stapsgewijs bekend. De indeling van de Tweede Divisie spreekt vaak voor zich, met bekende namen die terugkeren op het hoogste amateurniveau. Ook in de Derde Divisie worden weinig verrassingen verwacht. In de Vierde Divisie, voorheen de Hoofdklasse, zijn er echter altijd verrassingen in de indelingen, omdat het vier verschillende competities zijn met vaak wat overlap. De KNVB kan nooit aan alle wensen voldoen.
De indelingen voor alle eerste elftallen, van de eerste klasse tot de vijfde klasse, volgen later. Nog later worden de bekerindelingen bekend gemaakt, vermoedelijk per district.
Publicatiedata:
- 4 juli 2025: Publicatie indeling landelijk mannen 2e t/m 4e divisie
- 11 juli 2025: Publicatie indelingen senioren + divisies jeugd categorie A.
De indelingen voor Categorie B volgen standaard enkele weken na de Categorie B.
Reacties en Verwachtingen
De KNVB heeft, na een groot onderzoek onder clubs, trainers en spelers, verschillende scenario’s uitgewerkt over hoe de voetbalpiramide opnieuw vormgegeven kan worden. Uit deze scenario's is er één geselecteerd dat het beste voldoet aan de eisen.
"Deze brede aanpak van de voetbalpiramide heeft op de korte termijn veel impact op de verenigingen," zegt Directeur amateurvoetbal Jan Dirk van der Zee. "Dat beseffen we, maar het leidt op de lange termijn ook tot veel voordelen voor iedereen: kortere reisafstanden, meer derby’s, een betere aansluiting bij de top en gelijkwaardige competities."
Lees ook: Alles over basketbalregels
tags: #vierde #divisie #hoofdklasse #niveau