Het Vierschansentoernooi is een prestigieus evenement in de schansspringwereld, dat al meer dan 70 jaar fans over de hele wereld weet te boeien. De wedstrijden, die traditioneel rond de jaarwisseling plaatsvinden, trekken duizenden wintersporters naar de schansen in Oberstdorf, Garmisch-Partenkirchen, Innsbruck en Bischofshofen. Het is een jaarlijks terugkerend topsportevenement dat de laatste dagen van het oude jaar en de eerste dagen van het nieuwe jaar domineert. Dit prestigieuze toernooi brengt de absolute top van het internationale schansspringen samen in een zenuwslopende strijd om de felbegeerde hoofdprijs.
Het eerste sportprogramma van het nieuwe jaar is zoals altijd het schansspringen in Garmisch-Partenkirchen. Het is vaste prik op Nieuwjaarsdag: schansspringen in Garmisch-Partenkirchen.
Geschiedenis van het Vierschansentoernooi
Sinds de oprichting in 1953 heeft het Vierschansentoernooi zich ontwikkeld tot een van de meest prestigieuze evenementen op de schansspringkalender en is het tot op de dag van vandaag een integraal onderdeel van de wereldbeker schansspringen. De eerste wedstrijd van de eerste tour in 1953, waarin alle vier de wedstrijden voor de enige keer tot nu toe in één kalenderjaar werden gehouden, vond plaats op 1 januari in Garmisch-Partenkirchen. De winnaar was toen Asgeir Dølplads uit Noorwegen. Zijn landgenoot Jakob Vaage presteerde hetzelfde in de allereerste nieuwjaarswedstrijd in 1922.
In de tweede editie van het Vierschansentoernooi in 1953/54 werd de volgorde van de locaties veranderd in Oberstdorf, Garmisch, Innsbruck en Bischofshofen. Tot op de dag van vandaag is deze volgorde hetzelfde gebleven vanaf de start van de tour in de Allgäu tot de nieuwjaarswedstrijd, de Bergisel-wedstrijd en de finale op Driekoningen.
De Vier Schansen: Locaties en Kenmerken
Het Vierschansentoernooi bestaat uit vier wedstrijden, gehouden op verschillende locaties in Duitsland en Oostenrijk, elk met hun eigen unieke karakteristieken:
Lees ook: Alles over de 4-2 opstelling
Oberstdorf (Duitsland): Schattenbergschanze. De Schattenbergschanze is een van de belangrijkste schansheuvels ter wereld. De Schattenbergschanze is een van de belangrijkste schansheuvels ter wereld: sinds 1987 is de faciliteit drie keer gastheer geweest voor de schansspringwedstrijden van een Nordic World Ski Championships (voor het laatst in 2021). Daarmee is de schans onder de Nebelhornbahn met een heuvelgrootte (HS) van 137 m een van de vijf faciliteiten die het vaakst zijn gebruikt voor wereldtitelwedstrijden, naast Oslo, Innsbruck, Lahti en Falun. Bovendien komen hier elk jaar ongeveer 30.000 fans samen als eind december het Vierschansentoernooi wordt geopend in de wereldbekerwedstrijdenarena Allgäu in Oberstdorf.Het is duidelijk dat de sfeer altijd bijzonder goed is bij de openingssprong van het Vierschansentoernooi in Oberstdorf vanwege de grote voorpret.Oberstdorf staat echter niet alleen bekend om zijn skischans, maar ook als een van de belangrijkste wintersportcentra van Duitsland. En dus zijn er verschillende skigebieden gegroepeerd rond het “zuidelijkste plekje van Duitsland”. het tweelanden skigebied Oberstdorf-Kleinwalsertal heeft in totaal 128 kilometer aan pistes. Hieronder vallen de skigebieden Fellhorn-Kanzelwand, Söllereck, Walmendingerhorn, Ifen en Heuberg Arena. Op de Nebelhorn vind je overigens ook de langste dalafdaling van Duitsland met een lengte van 7,5 kilometer!
Garmisch-Partenkirchen (Duitsland): Große Olympiaschanze. Het is mooi, elegant en een nieuw herkenningspunt van de stad: in de winter 2007/2008 verving de moderne nieuwbouw van de grote Olympische skischans (142 m HS) de vorige Olympische skischans, die was gebouwd in de aanloop naar de Olympische Spelen van 1936 in Garmisch-Partenkirchen. Ongeveer 30.000 toeschouwers komen hier elk jaar voor de traditionele nieuwjaarsschans.Er is geen wedstrijd die schansspringers liever willen winnen dan de wereldberoemde nieuwjaarswedstrijd in Garmisch-Partenkirchen. De wedstrijden daar eindigen meestal op dramatische wijze.Met zijn ligging aan de voet van de hoogste berg van Duitsland, de Zugspitze (2.962 meter), is Garmisch-Partenkirchen de nummer één wintersportplaats van Duitsland. Naast het Vierschansentoernooi zijn hier ook de Olympische Winterspelen en de wereldkampioenschappen Alpine Ski gehouden. Wintersportliefhebbers kunnen kiezen tussen het gletsjerskigebied op de Zugspitze en het “Garmisch-Classic” skigebied, dat verspreid ligt over de Hausberg, Kreuzeck en Alpspitze. Een hoogtepunt: de legendarische Kandahar afdaling op de Kreuzeck. Bij de Nederlandse sportliefhebber zal vooral de naam Garmisch-Partenkirchen een belletje doen rinkelen. Dit komt omdat de NOS deze wedstrijd altijd uitzond. De springwedstrijd bij de Grote Olympiaschans is altijd op 1 januari. Een kwart eeuw lang deed Evert ten Napel het commentaar bij deze wedstrijd, daarna opgevolgd door Ayolt Kloosterboer. Het werd een soort Nederlandse traditie op Nieuwjaarsdag, even bekend als de nieuwjaarsduik in Scheveningen en het nieuwjaarsconcert van het Wiener Philharmoniker in Wenen. Mede door het gebrek aan Nederlandse deelnemers besloot de NOS eind 2024 het evenement niet meer te gaan uitzenden, maar in plaats daarvan verslag te doen van het NK Marathonschaatsen. Velen waren teleurgesteld, maar televisiezender SBS6 besloot snel in het gat te springen. Een jaar is pas écht begonnen als de laatste deelnemer van de schans in Garmisch-Partenkirchen is gevlogen.
Innsbruck (Oostenrijk): Bergiselschanze. Met zijn futuristische inlooptoren, ontworpen door de Britse sterarchitecte Zaha Hadid, is de Bergisel-schans in Innsbruck, met een hoogte van 128 m de kleinste springschans van het Vierschansentoernooi, sinds de modernisering in 2002 nog meer een blikvanger geworden. Een bijzonder kenmerk van de springschans is de ligging aan de rand van de Alpenmetropool. Samen met Sven Hannawald (Duitsland) en Ryōyū Kobayashi (Japan) is hij ook een van de springruiters die de “Grand Slam” heeft gewonnen, dat wil zeggen alle vier de sprongen van een toernooi-editie achter elkaar.Innsbruck wordt ook wel de “Hoofdstad van de Alpen” genoemd. De metropool is de enige stad ter wereld die drie keer gastheer is geweest van de Olympische Winterspelen (1964, 1976 en de Jeugdspelen 2012). Negen skigebieden vormen samen de Olympia SkiWorld Innsbruck. Ze zijn allemaal snel te bereiken vanuit Innsbruck met de gratis skibus. De Nordkettenbahnen en de Patscherkofel met de Olympische mannenafdaling liggen direct naast de stad. Er is ook Axamer Lizum, Muttereralm, Kühtai, Rangger Köpfl, Glungezer, Schlick 2000 en de Stubaier Gletscher, het grootste gletsjerskigebied van Oostenrijk.
Bischofshofen (Oostenrijk): Paul-Außerleitner-Schanze. De Paul-Außerleitner-Schanze (142 m HS) is vernoemd naar de Oostenrijkse schansspringer die hier in 1952 zo zwaar ten val kwam dat hij een paar dagen later aan zijn verwondingen overleed. Het is een van de grootste schansen in de wereldbeker skispringen.Aan het einde van het Vierschansentoernooi in Bischofshofen vestigden de overall winnaars keer op keer nieuwe records.Bischofshofen, de “stad met vaart”, ligt in het centrum van de Ski amadé wereld. Het is maar een paar kilometer naar St. Johann/Alpendorf en Mühlbach am Hochkönig. Bij goede sneeuwcondities kun je zelfs tot Bischofshofen skiën op de acht kilometer lange afdaling “Knappensteig”. Flachau en Grossarl zijn ook niet ver weg.
Recordwinnaars en Duitse Dominantie
Overigens is het record voor de meeste algemene overwinningen sinds 2008 in handen van de Fin Janne Ahonen met vijf algemene overwinningen. Hij wordt gevolgd door de Duitse schansspringlegende Jens Weißflog met vier eindzeges, en de derde plaats op de allertijdenlijst wordt gedeeld door Helmut Recknagel (DDR), Bjørn Wirkola (Noorwegen) en Kamil Stoch (Polen) met elk drie eindzeges.
Lees ook: Schaatsen: Vier Continenten Kampioenschap
De lijst van algemene Duitse winnaars van het Vierschansentoernooi is lang. Als je de winnaars uit de periode van de Duitse divisie meetelt, hebben schansspringers uit de DDR en West-Duitsland de prestigieuze wedstrijdserie in totaal 16 keer gewonnen sinds de eerste tour in 1953. Daarmee staat Duitsland samen met Oostenrijk en Finland op de eerste plaats van landen met de meeste tour-overwinningen (per 13 november 2023). De eerste Duitse eindwinnaar van het Four Hills Tournament was Max Bolkert in 1960.Zijn landgenoten Horst Queck (1970), Rainer Schmidt (1973), Hans-Georg Aschenbach (1974) en Manfred Deckert (1982 - allemaal DDR) en Dieter Thoma (1990) en Sven Hannawald (2002 - allebei Duitsland) zijn ook op de eerste plaats geëindigd in het eindklassement na de laatste wedstrijd in Bischofshofen. Jochen Danneberg (DDR) won het Vierschansentoernooi twee keer op rij in 1976 en 1977. Helmut Recknagel deed hetzelfde in 1958 en 1959, voordat hij zijn derde en laatste eindzege vierde in 1961. De Duitse recordwinnaar met vier tourzeges is daarentegen schansspringlegende Jens Weißflog, die in 1984 en 1985 voor de DDR won en na de hereniging in 1991 en 1996 bovenaan het tourpodium stond.
Hieronder een overzicht van de recordwinnaars:
| Aantal overwinningen | Naam | Nationaliteit | Toernooien |
|---|---|---|---|
| 5 | Janne Ahonen | Finland | 1998/99, 2002/03, 2004/05, 2005/06, 2007/08 |
| 4 | Jens Weißflog | DDR/BRD | 1983/84, 1984/85, 1990/91, 1995/96 |
| 3 | Helmut Recknagel | DDR | 1957/58, 1958/59, 1960/61 |
| 3 | Bjørn Wirkola | Noorwegen | 1966/67, 1967/68, 1968/69 |
| 3 | Kamil Stoch | Polen | 1963/64, 1965/66 |
De "Grand Slam": Een Zeldzame Prestatie
Naast de algemene overwinning is er nog een andere prestatie die schansspringers nastreven: het winnen van alle vier de wedstrijden in één editie van de tour, ook wel de "Grand Slam" genoemd. Slechts drie atleten hebben dit tot nu toe bereikt:
- Sven Hannawald (Duitsland) in 2001/2002
- Kamil Stoch (Polen) in 2017/2018
- Ryoyu Kobayashi (Japan) in 2018/2019
Laatstgenoemde is ook een van de slechts drie atleten die de prestatie heeft geleverd om alle vier de wedstrijden in één editie van de tour te winnen. Naast Stoch (2017/2018) hebben ook de Duitser Sven Hannawald (2001/2002) - de eerste schansspringer in de geschiedenis - en de Japanner Ryoyu Kobayashi (2018/2019) deze “Grand Slam” behaald.
In de historie van het Vierschansentoernooi is het pas drie springers gelukt in één jaar op alle vier de schansen te winnen: Sven Hannawald (2002), Kamil Stoch (2018) en Ryoyu Kobayashi (2019). Vorig jaar schreef die laatste bijna historie door de grand slam voor de tweede maal te pakken, maar na drie overwinningen werd hij in Bischofshofen slechts vijfde.
Lees ook: Bekijk de regels van het Vier Federatie Toernooi
De Regels van het Schansspringen
Omdat het 4 schansen toernooi vaak de enige wedstrijd is die Nederlanders jaarlijks in deze sport zien, is het goed om de regels van het schansspringen nog even door te nemen. Elke schans heeft een eigen K-score. Dit is een rode lijn op de grond. Deze lijn wordt gebruikt om de punten op- en af te tellen. Wanneer een springer precies op het K-punt landt, krijgt hij zestig punten. Naast de afstand is er ook een vijfkoppig jurypanel. Zij bekijken de aanloop, de afsprong, de vlucht, het neerkomen én de afstand en beoordelen dit. Ieder jurylid moet hierbij een score tussen de nul en twintig punten geven. De hoogste en de laagste score van de jury worden vervolgens weggestreept. Zo blijven er drie jury-beoordelingen over. Deze worden opgeteld bij het puntentotaal voor de afstand.
Sinds 1996 is de opzet van het 4 schansen toernooi enorm veranderd. Hierdoor is dit toernooi onderscheidend ten opzichte van andere schansspringtoernooien. Alle wedstrijden beginnen met een kwalificatie, waaruit de beste vijftig deelnemers doorgaan. Vervolgens worden de deelnemers in paren opgedeeld. Hierbij strijdt de nummer één tegen de nummer vijftig, twee tegen 49, enzovoort. De winnaar van dit één op één duel plaatst zich voor de finale. Naast de 25 finalisten krijgen vijf ‘lucky losers’ ook nog een ticket. Zo staan er uiteindelijk dertig springers in de finale. De punten uit de knock-outronde en de finale worden bij elkaar opgeteld, en bepalen zo je eindklassering voor die wedstrijd. Wie over de vier toernooien in totaal de meeste punten heeft, wint het Vierschansentoernooi. Alle wedstrijden winnen is vanzelfsprekend genoeg om het toernooi te winnen.
Favorieten voor de Eindoverwinning 2024/2025
Voor de editie van 2024/2025 domineren de Oostenrijkers de lijst der favorieten, met bovenaan Jan Hörl. Hij won in 2024 zilver op het WK met team Oostenrijk. Individueel won hij nog niet veel, maar de bookmakers verwachten veel van hem. Vorig jaar eindigde Hörl als vierde. Hij won de wedstrijd in Innsbruck, een teken dat hij met de beste mee kan springen.
Slechts 22 jaar oud is Daniel Tschofenig. Een groot talent in de schansspringwereld. Vorig jaar eindigde hij in Innsbruck als achtste, maar bij de andere drie wedstrijden eindigde de Oostenrijker niet in de top tien. Dit jaar liet hij zijn talent een paar keer zien. Wie weet kan Tschofenig verrassen en de 4 schansen bedwingen. Dat zal vast ook te maken hebben met het feit dat hij de laatste wereldbekerwedstrijd voorafgaand aan het vierschansentoernooi won.
De Oostenrijker Stefan Kraft is een belangrijke topfavoriet. In 2015 wist de inmiddels 31-jarige het 4 schansen toernooi al eens te winnen. Daarna was hij nooit meer de sterkste op dit toernooi. Vorig jaar wist hij voor het eerst sinds 2016 wel weer één van de vier wedstrijden te winnen, maar eindigde hij als derde in het eindklassement. Naast één eindoverwinning op het 4 schansen toernooi won Kraft al drie gouden WK-medailles. Kraft is de houder van het officiële wereldrecord in het skischansspringen. In 2017 kwam hij tot een afstand van 253,5 meter op de befaamde heuvel Vikersundbakken in Noorwegen.
Pius Paschke is 34 jaar en kwam als middenmoter eigenlijk nooit echt tot aansprekende resultaten. Tot hij vorige winter ineens een wereldbekerwedstrijd won. En dit seizoen blijkt dat geen toevalstreffer te zijn geweest. Paschke won vijf van de tien wereldbekerwedstrijden tot aan het Vierschansentoernooi en voert dat klassement ook aan.
Andreas Wellinger uit Duitsland won al twee gouden WK-medailles en er liggen ook twee gouden Olympische plakken in zijn prijzenkast. Toch won hij nog nooit het 4 schansen toernooi. Vorig jaar wist hij eindelijk een wedstrijd te winnen, maar moest hij de uiteindelijke overwinning aan Kobayashi laten. Voor iemand met zijn kwaliteiten hoort een 4 schansen-titel op de erelijst van Wellinger.
De Japanner Ryōyū Kobayashi won in het seizoen 2018/19 alle vier de wedstrijden bij het Vierschansentoernooi. Een aantal jaar later, in 2021/22, herhaalde hij dit kunstje bijna. De eerste drie wedstrijden waren toen een prooi voor de Japanner, maar de vierde wist hij niet te winnen. Wel pakte hij hiermee zijn tweede eindoverwinning. In april vestigde Kobayashi in samenwerking met Red Bull een onofficieel wereldrecord.
Naast de grote favorieten doen er ook nog een aantal oud-winnaars van het Vierschansentoernooi mee. Zij worden door de bookmakers echter niet als grote favorieten gezien. Toch willen we ze niet onbenoemd laten. Deze atleten weten namelijk hoe je dit toernooi moet winnen en moet je zeker niet uitsluiten. Het 4 schansen toernooi is naast het wereldkampioenschap en de Olympische Spelen het belangrijkste toernooi in het schansspringen. Een naam veroveren tussen het onderstaande lijstje is daarom een droom voor veel atleten.
Het Vierschansentoernooi in Nederland
Bij de Nederlandse sportliefhebber zal vooral de naam Garmisch-Partenkirchen een belletje doen rinkelen. Dit komt omdat de NOS deze wedstrijd altijd uitzond. De springwedstrijd bij de Grote Olympiaschans is altijd op 1 januari. Een kwart eeuw lang deed Evert ten Napel het commentaar bij deze wedstrijd, daarna opgevolgd door Ayolt Kloosterboer. Het werd een soort Nederlandse traditie op Nieuwjaarsdag, even bekend als de nieuwjaarsduik in Scheveningen en het nieuwjaarsconcert van het Wiener Philharmoniker in Wenen. Mede door het gebrek aan Nederlandse deelnemers besloot de NOS eind 2024 het evenement niet meer te gaan uitzenden, maar in plaats daarvan verslag te doen van het NK Marathonschaatsen. Velen waren teleurgesteld, maar televisiezender SBS6 besloot snel in het gat te springen.
Data van de wedstrijden van het Vierschansentoernooi 2024/2025
| Datum | Plaats | Land |
|---|---|---|
| 28-12-2024 t/m 29-12-2024 | Oberstdorf | Duitsland |
| 31-12-2024 t/m 01-01-2025 | Garmisch-Partenkirchen | Duitsland |
| 03-01-2025 t/m 04-01-2025 | Innsbruck | Oostenrijk |
| 05-01-2025 t/m 06-01-2025 | Bischofshofen | Oostenrijk |
tags: #Vierschansentoernooi #geschiedenis #en #regels