De vraag of en wanneer er in de winter op kunstgras getraind kan worden, is een belangrijke. Eind 2016 was er in Nederland veel discussie over de veiligheid van rubberen korrels op kunstgrasvelden, waarbij werd beweerd dat langdurig contact met het granulaat een verhoogde kans op kanker zou veroorzaken. Echter, in de winter spelen er andere veiligheidsoverwegingen. Dit artikel onderzoekt de vorstbestendigheid van kunstgrasvelden, specifiek in vergelijking met traditionele grasvelden, en geeft richtlijnen voor het gebruik ervan in winterse omstandigheden.
Voordelen van Kunstgrasvelden
Steeds meer sportclubs kiezen voor kunstgrasvelden, vaak in combinatie met verlichting. Het grootste voordeel is dat er minder trainingen en wedstrijden afgelast hoeven te worden in de herfst- en winterperiode. Overvloedige regenval in het najaar kan natuurlijke grasvelden te drassig maken, terwijl vorst en neerslag in de wintermaanden kunnen leiden tot bevroren, gladde en onbespeelbare velden.
Kenmerken van Kunstgras
Modern kunstgras is veel poreuzer, waardoor water sneller wegvloeit en er geen grote plassen ontstaan. Het afwateringssysteem onder het veld kan veel meer regenwater aan. Bovendien zijn de nieuwste varianten kunstgras nagenoeg vorstbestendig. Het gebruikte polyethyleenvezel (PE) wordt getest bij temperaturen tussen -20 en +40 graden Celsius, wat nodig is omdat kunstgras tegenwoordig wereldwijd gebruikt wordt, van de kou in Scandinavië en Rusland tot de hitte in Afrika.
Hoewel kunstgras bij vorst iets harder en stugger wordt, kan het rubbergranulaat dat gebruikt wordt prima tegen warme en koude temperaturen, omdat het gemaakt is van autobanden. De nieuwe kunststofkorrels (TPE) veranderen onder zeer koude omstandigheden nauwelijks.
Weertypes en Hun Invloed
De winter kent verschillende weertypes, die grofweg in twee soorten te verdelen zijn: droog weer en neerslag.
Lees ook: Wat is het verschil?
Droog Weer
Droog winterweer levert over het algemeen geen problemen op. Het grootste probleem is vaak de kou; bij vorst kan de gevoelstemperatuur flink zakken. Sportbonden raden het af om buiten te sporten bij een gevoelstemperatuur onder de -15 graden Celsius, vanwege het risico op bevriezingsverschijnselen.
Rijp, het neerslaan en bevriezen van waterdamp, kan een witte laag op de ondergrond achterlaten en gladheid veroorzaken.
Neerslag
Neerslag in de winter kan bestaan uit sneeuw, ijzel, regen en hagel. Deze vormen hebben verschillende effecten op de bespeelbaarheid van een kunstgrasveld. Regen en hagel verdwijnen vaak snel en geven op zichzelf geen problemen. IJzel is een dun laagje bevroren regen dat aan de vezels van het kunstgras vasthecht en gladheid veroorzaakt. Een klein laagje sneeuw levert meestal geen problemen op, maar bij meerdere centimeters sneeuw wordt het veld lastiger te bespelen. Het verwijderen van sneeuw kan lastig zijn en het materiaal beschadigen, waarbij ook de korrels meegenomen worden.
Wanneer Niet Trainen?
Droog Weer
Bij droog weer kan er in principe altijd getraind worden, zolang de gevoelstemperatuur boven de -15 graden Celsius blijft. Rijp kan gladheid veroorzaken, dus het is belangrijk om dit in de gaten te houden.
Neerslag
Regen en hagel leveren geen problemen op voor het trainen op kunstgras. IJzel zorgt eigenlijk altijd voor afgelasting van de training, omdat het veld glad is. Een kleine laag sneeuw is nog bespeelbaar, maar kan na verloop van tijd gladheid creëren. Een grotere hoeveelheid sneeuw is niet weg te werken, waardoor er niet getraind kan worden.
Lees ook: Rugby en voetbal vergelijken
De invloed van 'opdooi'
Opdooi is een term die aangeeft dat na een periode van vorst de bovenste laag van een grasveld begint te ontdooien, terwijl de onderliggende lagen nog bevroren zijn. Dit resulteert in een zachte, natte en drassige bovenlaag, wat aanzienlijke risico's met zich meebrengt voor natuurgrasvelden:
- Beschadiging van de grasmat: Door het betreden van het veld worden de graswortels losgetrokken, wat leidt tot kale plekken en verminderde kwaliteit.
- Verdichting van de bodem: Het spelen op een veld in opdooi kan de onderliggende bevroren grond verdichten, wat de drainagecapaciteit blijvend aantast en de wortelgroei bemoeilijkt.
- Herstelkosten en langere veldsluiting: Schade veroorzaakt tijdens opdooi is vaak pas in het voorjaar te herstellen, wat leidt tot extra kosten en een langere periode van onbespeelbaarheid.
- Veiligheid van spelers: Het veld is onvoorspelbaar en gevaarlijk, met gladde of instabiele plekken die het risico op blessures vergroten.
Om deze problemen te voorkomen, wordt het gebruik van een natuurgrasveld tijdens opdooi sterk afgeraden. Alternatieven zoals kunstgrasvelden of indoorlocaties zijn aan te bevelen tijdens deze periode.
Kunstgras en Opdooi
Kunstgrasconstructies zijn opgebouwd uit materialen die weinig tot geen vocht opnemen en zeer goed waterdoorlatend zijn. Een drainage en een goed drainerend zandpakket zorgen ervoor dat overtollig hemelwater en grondwater snel worden afgevoerd. Hierdoor is de kans op ijsvorming in een kunstgrasconstructie laag. De meeste kans op ijsvorming bestaat in het laagje zand in de kunstgrasmat, waar door organische vervuiling water kan blijven hangen en bevriezen.
Als bij het dooiproces water op het veld blijft staan, duidt dat op een afgesloten ijslaag in de constructie. Met bespeling zal dan gewacht moeten worden tot het water is verdwenen. Normaliter zal dit één tot hooguit twee dagen duren. Blijft er geen water staan en is het speeloppervlak verder droog en schoon van sneeuw, dan kan er in beginsel weer worden gespeeld.
Het bestrijden van sneeuw en vorst
Het gebruik van zout of pekel om sneeuw en vorst te bestrijden wordt afgeraden, omdat het zout uiteindelijk in de bodem en mogelijk in het grondwater terechtkomt, wat schadelijk is voor het milieu. Technisch gezien heeft het gebruik van zout geen directe consequenties voor de kunstgrasmat.
Lees ook: Dubbelprijs: KNVB Beker en Landskampioenschap voor dezelfde club
Veldverwarming: Een oplossing voor professionele velden
Eredivisievelden zijn vaak voorzien van veldverwarming om te garanderen dat wedstrijden onder alle weersomstandigheden door kunnen gaan en de kwaliteit van het veld behouden blijft. Veldverwarming voorkomt bevriezing van de grasmat, waardoor het veld bespeelbaar blijft, zelfs bij vorst of sneeuw. Het voorkomt ook opdooi-problemen, waarbij de boven- en onderlaag van het veld ontdooid blijven, waardoor de structuur van de grasmat stabiel blijft. Dit voorkomt schade door bespeling tijdens opdooi.
Veldverwarming helpt afgelastingen te voorkomen, wat belangrijk is om het speelschema te handhaven en financiële gevolgen voor clubs te vermijden. Door de grondtemperatuur stabiel te houden, blijft het gras ook in de winter gezond en groeit het beter. Een bevroren veld kan hard en glad worden, wat het risico op blessures verhoogt. Met veldverwarming blijft het veld zachter en veiliger om op te spelen.
Veldverwarming bestaat meestal uit een netwerk van buizen met warm water of elektrische kabels onder de grasmat. De temperatuur wordt nauwkeurig geregeld om het veld net boven het vriespunt te houden, zonder oververhitting.
Breedtesportvelden
Breedtesportvelden hebben over het algemeen geen veldverwarming vanwege de hoge kosten en het beperkte gebruik ervan. De aanleg van veldverwarming is een dure investering, en het verwarmen van een veld vraagt veel energie, wat het onderhoud kostbaar maakt. Bovendien kiezen veel gemeentes en sportverenigingen om milieuredenen tegen veldverwarming, omdat het energie-intensief is.
Breedtesportvelden worden doorgaans minder intensief gebruikt dan velden in professionele competities, en clubs kunnen wedstrijden of trainingen makkelijker uitstellen of verplaatsen naar een ander veld, zoals kunstgras. Gemeenten en verenigingen hebben beperkte middelen en investeren liever in andere zaken, zoals kleedkamers, verlichting of extra speelvelden.
Innovaties in kunstgras
De ontwikkeling van de kunstgrasmat zelf is in een stroomversnelling terechtgekomen, en er gebeurt ook veel in de laag onder de kunstgrasmatten, zoals waterberging, opwekking van energie en de toepassing van circulaire shockpads.
Water en energie zijn momenteel de belangrijkste thema's. Er wordt gezocht naar manieren om zuiniger om te gaan met drinkwater en het watergebruik op sportvelden helemaal circulair te maken. Een manier om zuiniger met drinkwater om te gaan, is het gebruik van waterbergingssystemen onder kunstgras. Bij een hockeyveld kan het water dan gebruikt worden om het veld te besproeien; bij een kunstgrasvoetbalveld kunnen de omliggende natuurgrasvelden ermee beregend worden.
Er zijn in Nederland al verschillende pilots voor het opwekken van energie met collectorvelden. Door de genoemde innovaties wordt er tegenwoordig altijd 'vanuit het totale systeem' gedacht, en wordt er gezorgd voor een groeiende bewustwording van duurzaamheid. Onveranderd blijven de drie eigenschappen waaraan een sportveld altijd moet voldoen: waterdoorlatendheid, vlakheid en bespeelbaarheid.
Kunstgras en Sneeuw: Wat zijn de risico's?
Sneeuw vormt in principe geen probleem voor kunstgras, maar het bespelen van een licht besneeuwd veld kan risico's opleveren voor de sporter, omdat het glad kan worden. Het wordt afgeraden om een besneeuwd kunstgrasveld te bespelen, omdat de sneeuw in de mat en in de rubber wordt getrapt. Als de temperatuur stijgt en vervolgens weer daalt, kan er een ijslaagje ontstaan, waardoor het veld onbespeelbaar wordt.
Sneeuwruimen met sneeuwschuivers wordt niet aanbevolen in verband met de risico’s voor de mat. Verder is een dikke laag sneeuw verschuiven erg zwaar en kan scheuren of lostrekken van vastgevroren vezels veroorzaken. Met de sneeuw wordt ook een hoeveelheid rubber meegenomen, die na het verdwijnen van de sneeuw moet worden aangevuld.
Een aandachtspunt bij het ruimen van sneeuw is dat vrijwel altijd sneeuw- of ijsresten achterblijven, die gladheid kunnen veroorzaken. Als de temperatuur iets boven het vriespunt komt, kan het wenselijk zijn deze te spreiden door het veld te slepen met een licht sleepnet. Het verwijderen van sneeuw van een sportveld is een tijdrovende en dure aangelegenheid.
Rijp en Kunstgras: Een aandachtspunt
Voor het kunstgrasveld zelf is rijp technisch geen probleem. De vezel zal niet afbreken door de aanwezigheid van een dun ijslaagje. Voor het gehele systeem zal wel goed beoordeeld moeten worden in hoeverre de aanwezige rijp, zeker bij hardnekkige of ruwe rijp, gladheid van het speeloppervlak veroorzaakt. Het type kunstgras infill is daarin belangrijk. Kurk infill kan vocht opnemen en dus bevriezen, waardoor er een hardere ondergrond ontstaat. Infill zoals TPE en SBR hebben bij een goed drainage systeem minder tot geen last van.
Shockpads
Duurzaamheid en circulariteit lopen als een rode draad door de bedrijfsvoering van Schmitz Foam Products. In de sportwereld staat het bedrijf uit Roermond vooral bekend om de ProPlay-shockpads die toegepast worden onder kunstgrasvelden. De shockpads zijn gemaakt van gerecyclede grondstoffen en kunnen aan het eind van de toepassing ook weer bij Schmitz ingeleverd worden voor recycling.
De shockpad zelf is doorontwikkeld in de afgelopen twintig jaar. Inmiddels is het bedrijf in meer dan zeventig landen actief. De shockpads worden aangepast aan de behoeftes van de markt, bijvoorbeeld voor non-infillvelden en mineraal gevulde velden.
De shockpads hebben een gesloten celstructuur en nemen daardoor geen water op. De holle ruimtes tussen de foamsnippers zorgen voor een aanzienlijke waterberging, maar de shockpad wordt vooral gewaardeerd om zijn drainage-eigenschappen.
In Duitsland worden al veel ProPlay-shockpads met sleuven voor de horizontale afvoer van regenwater direct op een bestaande ondergrond gelegd. Door de bestaande grond niet of beperkt af te graven, wordt enorm veel tijd en geld bespaard. Het scheelt ook veel uitstoot en transportbewegingen, omdat er geen grond af- en aangevoerd hoeft te worden voor een te bouwen onderlaag.
Multifunctionele sportvloeren
Fieldturf Tarkett ziet de vraag naar multifunctionele sportvloeren de laatste tijd toenemen. Dit zijn kunstgrasvelden waarop meerdere sporten op competitieniveau beoefend kunnen worden. Als leverancier let Fieldturf Tarkett bij de ontwikkeling van systemen vooral op alle functionele aspecten van een veld.
Wat Heusinkveld betreft, kunnen er in de nabije toekomst nog voldoende innovaties bedacht worden om hittestress tegen te gaan. Het verlagen van de temperatuur van een kunstgrasveld is belangrijk; dat kan ook in combinatie met warmtewinning. Ook kijkt hij uit naar innovaties voor waterberging, zowel in kunstgrassystemen als in de onderbouw, en naar nieuwe mogelijkheden voor energieopwekking.
tags: #verschil #hockey #en #voetbalveld #vorstbestendigheid