Hockey is een populaire sport die wereldwijd wordt gespeeld, met diverse varianten zoals veldhockey, ijshockey en inline hockey. Maar waar komt deze dynamische sport eigenlijk vandaan? Het antwoord is complex, want hockey heeft geen eenduidige uitvinder of oorsprong. De sport is door de eeuwen heen geëvolueerd en heeft zich in verschillende culturen en landen ontwikkeld.
Vroege Vormen van Hockey: Van Oudheid tot Middeleeuwen
De wortels van hockey reiken duizenden jaren terug. Er zijn aanwijzingen dat al in oude beschavingen sporten werden beoefend die op hockey leken.
- Oude beschavingen: In beschavingen zoals bij de Grieken, Romeinen en Azteken bestonden sporten waarbij spelers een bal met een gebogen stok moesten slaan. Deze vroege vormen van hockey waren echter anders dan de sport die we tegenwoordig kennen. Desondanks hebben ze de basis gelegd voor de ontwikkeling van het moderne hockey.
- Perzië: Meer dan 5000 jaar geleden speelden rijke Perzen een spel dat veel op polo lijkt, een soort hockey te paard. De minder rijke mensen wilden dit spel ook graag spelen, maar hadden geen geld om een paard te kopen. Zij maakten kortere stokken, zodat ze het spel zonder paarden gewoon op de grond konden spelen met een stok en een varkensblaas.
- Griekenland: In Kerameikos in Athene is er een marmeren reliëf gevonden. Dat reliëf komt uit de periode van 510-500 v.C. Op het reliëf staan 2 hockeyspelers met stokken in hun handen. De Grieken namen het spel over van de Perzen en speelden 478 v.C. het spel Horn. Dit spel speelden ze ook met takken uit een boom en een bal.
- Romeinen: De Romeinen in Italië gebruikten geen ballen om tegen aan te slaan, maar mensenschedels. Zij leerden het spel aan andere volken, ook aan de Engelsen.
- Afrika: In Afrika werd in de 17e eeuw het spel Thepu gespeeld, waarbij takken uit palmbomen werden gebruikt om een rubberen bal in het doel te slaan. In het oude Egypte speelden ze het spel Hocksha, ook met takken uit palmbomen, dat nu nog steeds wordt gespeeld in Egypte.
- Ierland en Frankrijk: In Ierland werd een spel met stok en bal gespeeld, dat later de naam hurley (of baire) kreeg. In Frankrijk speelden de mensen crosse, een balspel met een kromme stok met een dikker uiteinde, op een veld van ongeveer 300 meter lang. Meestal speelden twee dorpen uit de buurt tegen elkaar.
Deze vroege vormen van hockey hadden feitelijk alleen het gebruik van een soort stok als overeenkomst; verder zijn alleen verschillen te zien (het gebruik van paarden, het spelen door de lucht in plaats van over de grond, de afwezigheid van goals, enzovoort).
De Ontwikkeling van Modern Hockey in Engeland
Pas na de middeleeuwen werd de aanzet voor het ontstaan van hockey in de huidige vorm gegeven. Op de verschillende Britse eilanden werd vanaf de 17de eeuw een van oorsprong Keltische sport bedreven onder verschillende benamingen. De Ieren noemden het Hurling, de Engelsen Kappan en de Schotten Shinty.
- Bandy-on-ice: In Engeland verplaatste de sport zich naar harde, vlakke speelvelden zoals het strand of ijs. Omdat op een hard speelveld de bal vooral over de grond werd gespeeld, werd de stick langer en aan de onderkant krommer. De Engelsen veranderden de naam in Bandy-on-ice en later in Hockey-on-ice (waarschijnlijk afkomstig van hook, oftewel krom). Aanvankelijk werd de sport alleen op ijs gespeeld, maar later werd in de warmere maanden ook getraind op gras.
- Regelgeving: Ongeveer 150 jaar geleden werden daarom spelregels uitgevonden, bijvoorbeeld hoeveel spelers er mee mochten doen. Als stick werd een kromme stok gebruikt. Die was vreselijk hard. Daardoor konden ze niet zo ver slaan want dat deed pijn aan hun handen. En werd bepaald dat de stick helemaal van hout moest zijn zonder metaal. Gewicht en lengte daar waren geen regels over. Het Engelse woord voor krom is “hook’’. Het spel heette dan ook”hoockie’’. Later werd dat “hockey”. Toen gingen ze ook een mooie gladde bal gebruiken die rolde ook goed. Daardoor konden ze beter spelen.
De variant die hieruit in Ierland ontstond, waarbij twee teams met een korte, platte stick de bal door de lucht in elkaars goal proberen te spelen, is in dat land nog altijd de nationale sport.
Lees ook: Internationale ambities van korfbal
De Introductie van Hockey in Nederland
In 1891 bracht Pim Mulier het veldhockey van Engeland naar Nederland. Haarlem was de stad waar in Nederland voor de eerste keer hockey op natuurgras werd gespeeld. Het waren de Bandyspelers (soort ijshockeyers) die buiten het winterseizoen - als er geen ijs lag - veldhockey gingen spelen.
- Eerste clubs en bond: De eerste club die werd opgericht was Amsterdam (A.H.&B.C.). In 1895 werd al gespeeld om het kampioenschap van Nederland. In 1898 richtten vijf clubs de Nederlandsche Hockey en Bandy Bond (NHBB) op. Vlak na de oprichting verlieten de bandyspelers de bond en gingen ze hun eigen weg. In 1909 waren 11 verenigingen lid van de NHBB, 10 jaar later waren dit er al 29.
- Eigen regels: Nederland speelde in het begin met een aantal eigen regels. Zo had de stick twee platte kanten en was de bal gemaakt van gevlochten touw en canvas. De bal was groter en veel lichter dan nu en omdat hij een oranje kleur had, werd hij de sinaasappel genoemd. Spelers mochten de bal met de voet stoppen en de tegenstander met de stick haken.
Hockey als Olympische Sport
Een belangrijke mijlpaal in de geschiedenis van hockey was de introductie van de sport op de Olympische Spelen in 1908. Hoewel hockey al eerder op de Spelen was verschenen als demonstratiesport, was dit de eerste keer dat het een officieel onderdeel was van het programma. Sindsdien is hockey een vast onderdeel gebleven van de Olympische Spelen, met uitzondering van een korte onderbreking in 1924. De olympische status van hockey heeft bijgedragen aan de wereldwijde erkenning en groei van de sport.
Hockey in de Moderne Tijd
In de moderne tijd is hockey uitgegroeid tot een van de meest populaire sporten ter wereld, met internationale competities en Olympische Spelen. De sport wordt in verschillende varianten gespeeld, waaronder veldhockey, ijshockey en inline hockey.
- Technologische ontwikkelingen: In de loop der jaren heeft hockey ook op technologisch vlak grote ontwikkelingen doorgemaakt. Waar de eerste hockeysticks nog van hout waren gemaakt, worden tegenwoordig geavanceerde materialen zoals carbon en fiberglas gebruikt. Ook de hockeyballen zijn sterk verbeterd, met betere gripoppervlakken en aerodynamica. Deze technologische vooruitgang heeft bijgedragen aan de snelheid en dynamiek van het moderne hockeyspel. Bovendien hebben innovaties op het gebied van kunstgras de speelomstandigheden en de algehele beleving van de sport verder verbeterd.
- Populaire landen: In landen als Canada, Rusland, Zweden, Finland en de Verenigde Staten is hockey een van de belangrijkste sporten en heeft het een grote impact op de cultuur en identiteit van deze landen.
Spelregels en Uitrusting
Hockey lijkt een beetje op voet bal. Bij beide sporten spelen ploegen tegen elkaar. Het gaat met hockey erom dat je met je stick de bal in het doel slaat. Wie de meeste doelpunten maakt heeft gewonnen.
- Spelregels: Overal in de wereld is het speelveld even groot. Er is een lijn in het midden die het veld in 2 stukken verdeelt. Elke ploeg heeft een eigen doel. Elk doel is 3 meter en 66 centimeter breed. Het is 2 meter en 14 centimeter hoog. Elk doel heeft voor zich een slagcirkel. Dat stuk van het speelveld is erg belangrijk. Er zitten in een ploeg 10 veldspelers en een keeper. De keeper moet proberen de ballen uit het doel te houden. De keeper mag de bal tegen houden met: zijn stick, zijn voeten, zijn handen, zijn lijf dus met alles. De veldspelers helpen ook om de ballen uit de het doel te houden, maar zij mogen alleen met hun stick de ballen tegen houden. Zij verdedigen, maar zij moeten ook proberen doelpunten te maken. Een wedstrijd duurt 70 minuten. Een wedstrijd is in tweeën gedeeld: 2 keer 35 min. 10 min. pauze. Na de pauze weer 35 min. spelen. Na de pauze wisselen ze van doel. Twee scheidsrechters letten erop dat er eerlijk en sportief gespeeld wordt. Een belangrijke regel is dat je geen sticks mag maken. Dat betekent dat je stick niet boven je schouder mag komen. Je mag een tegenstander ook niet hinderen. Je mag ook geen shoot maken. Dan raakt iemand de bal met zijn voet aan. Je mag de bal niet met je lichaam tegenhouden en hem ook niet tegen iemand anders aan slaan. Een bal hoog slaan is ook verboden. Als een scheidsrechter een bal te hoog vindt krijgt de andere partij een vrije slag. Als er een overtreding is, fluit de scheidsrechter. De bal gaat naar de andere partij. Die moet er vijf passen van af gaan staan en met een vrije slag de bal weer in het veld slaan.
- Uitrusting: Als je naar een wedstrijd kijkt zie je meteen wie er bij elkaar hoort. Alle spelers van een ploeg hebben dezelfde kleding aan. Jongens dragen met een wedstrijd een shirt, korte broek en kousen. Meisjes dragen in plaats van een kort broekje een rokje. Er wordt soms op een grasveld gespeeld. Dan heb je schoenen met noppen nodig anders glijd je uit. Maar speel je op een kunstgrasveld, dan moet je andere zolen gebruiken. Bij zo ’n veld is het gras vervangen door kunststof. Het lijkt een beetje op vloerbedekking. Het is mooi vlak. Door dat kunstgras hobbelt en stuitert de bal niet raar weg. Je kunt dan ook op kunstgras beter en sneller leren hockeyen. Als het geregend of gevroren heeft kun je toch op het veld spelen. Deze velden zijn erg duur om aan te leggen. Toch komen er steeds meer kunstgrasvelden. Op een gewoon grasveld draag je grote noppen en op een kunstgrasveld draag je kleinere noppen. Hockeyers dragen net als voetballers scheenbeschermers. Een speler kan soms hoog met z’n stick slaan. Dus een stick kan wel eens in je gezicht komen of zo. Je tanden moeten ook beschermd worden dus draag je een gebitsbeschermer. Deze spullen zijn niet zo duur. De keeper heeft nog meer bescherming nodig voor harde ballen. De attributen van een keeper zijn nogal duur. Daarom worden ze meestal door de club betaald. De stick mag niet zo lang zijn dat hij boven je heupen komt. Hij mag ook niet zo zwaar zijn. Er staat een nummer op de stick, dat aangeeft hoe zwaar de stick is. Je moet hem goed kunnen vast houden. Een stick is ongeveer tussen de 340 en de 794 gram. De sticks zijn meestal in India of Pakistan gemaakt. In die landen groeien moerbeibomen. Deze bomen hebben hard hout en toch buigzaam. De kromming van de stick is gemaakt van essen, acacia of hickoryhout. De steel is bekleed met stof of leer. Soms gebruikt men kunststof. Dan is de stick nog steviger. Een stick heeft een bolle en een platte kant, je mag de bal alleen met de platte kant slaan.
Verschillende Soorten Hockey
Als het in de winter koud is, is het niet lekker om buiten te spelen. Dan is er in een sportzaal hockey: zaalhockey. De meeste mensen denken bij hockey direct aan veldhockey. Maar er is ook nog zaalhockey. Er zitten best wel wat verschillen tussen deze twee.
Lees ook: Softbalhandschoen materiaal: Welke moet je kiezen?
- Zaalhockey: Zaalhockey speel je meestal vanaf D, F of E. Maar je speelt dan nog geen competitie. Bij zaalhockey heb je balken. Dat is een hulpmiddel. Als je de bal er tegen aan speelt kaatst de bal zo terug. Eigenlijk is de balk dus een tweede persoon. Bij zaalhockey kun je ook een speciale zaalhockeystick gebruiken. Die is wat platter en is makkelijker in de zaal. Ook kun je in de zaal blokken. Dat is als je je stick met een hand op de grond legt. Als er dan iemand tegen aan speelt, krijg je een vrije bal mee. De bal mag bij zaalhockey niet hoog gespeeld worden, behalve als hij richting het doel gaat. Zaalhockey speel je altijd 6 tegen 6 (1 keeper en 5 veldspelers). En de tijd is bij de zaalhockeycompetitie ook maar twee keer 20 minuten.
Hockey voor de Jeugd
Als je 6 jaar of ouder bent, kun je lid worden van een hockeyclub.
- Jeugdteams: Als je 6 bent hoor je bij de F-jeugd en speel je nog geen wedstrijden, dan doe je hockeyspelletjes. Daarmee leer je bijvoorbeeld hoe je je stick moet vast houden. In een normaal hockeyveld zijn 2 kleinere velden uitgezet. Links is een mini hockey veld, rechts een “ 8 tegen 8 “ veld. Als je begint met hockey speel je mini-hockey. Dat is op een klein veld. Je speelt dan bij de E-jeugd. Een mini-hockey-wedstrijd duurt 2 keer 25 min. Een mini-hockey ploeg heeft een keeper en 5 veldspelers er is ook iemand reserve. Als je 10 wordt kom je in de D-jeugd. In het eerste jaar spelen ze met 8 tegen 8. Dan wordt het speelveld ook iets groter. In het tweede D-jaar speel je op een groot veld met 11 spelers tegen elkaar. Dan zit je in een hockeyelftal. Als je in groep 8 zit of in de brugklas speel je in de C-jeugd. Ben je 14 of 15, dan speel je in de B-jeugd. Daarna kom je in de A-jeugd. Ben je 18 jaar of ouder speel je bij de Senioren. Zij spelen in plaats van zaterdag op zondag.
- Training: Een keer per week train je. Om goed hockey te kunnen spelen moet je veel leren en vaak oefenen. Daarvoor is de training. De trainer vertelt je hoe het moet. Hij legt je bijvoorbeeld uit dat bij een stick vast houden je linker hand boven is. Met je linkerhand stuur je de bal. Met je rechterhand geef je de bal vaart. Met een flinke zwaai kun je een slag geven. Een schuifslag kun je ook gebruiken om de bal vooruit te duwen. Dan zak je een beetje door je knieen en je slaat de bal niet,maar duwt hem. Je mag de bal alleen maar aanraken met de platte kant van je stick. daarom moet je soms de backhandslag gebruiken. Dan draai je je stick binneste buiten om de bal van links naar rechts te spelen. Lopen met de bal heet dribbelen. Zo proberen ze de tegenstanders voorbij te komen. De bal afpakken van je tegenstander kun je met een tackel doen. Je neemt je stick dan in een hand en tikt de bal bij de tegenstander weg. Als de bal naar je toe komt, moet je hem stoppen. Daar moet je veel op oefenen. Samenspelen is ook heel belangrijk bij hockeyen. Dat leer je ook op de training.
Aansprakelijkheid bij Hockey
Hockey is een populaire sport en is tegelijkertijd niet zonder risico's. Op het hockeyveld kunnen diverse situaties ontstaan waarbij aansprakelijkheid een belangrijk onderwerp wordt. Het is belangrijk om op de hoogte te zijn van de spelregels en de verantwoordelijkheden van spelers, coaches, verenigingen en zelfs toeschouwers. De aansprakelijkheid bij hockey wordt bepaald door enerzijds een verhoogde aansprakelijkheidsdrempel en anderzijds door een complexe mix van regels die inherent zijn aan de sport. Net als bij andere sporten is er bij hockey een verhoogde drempel voor de aansprakelijkheid, wat betekent dat niet elke actie tijdens het spel automatisch leidt tot juridische consequenties. Spelers worden verondersteld een zekere mate van risico te accepteren.
- Letselschade en smartengeld: Hockey is een sport waarbij snelheid en kracht belangrijke factoren zijn. Dit zijn meteen ook factoren die soms leiden tot letselschade. In gevallen waarin deze blessures resulteren in mentaal leed, speelt smartengeld een cruciale rol. Dit smartengeld dient als compensatie voor immateriële schade, zoals emotionele pijn en verlies van levensvreugde. Wie slachtoffer wordt van een ongeval waarvoor iemand anders aansprakelijk is, heeft mogelijk niet alleen materiële schade. Soms is er namelijk ook sprake van immateriële schade. Ook dergelijke immateriële schade moet worden vergoed door de aansprakelijke partij of diens verzekeraar. We spreken dan van smartengeld.
Hockey in India
Hoewel er verschillende meningen zijn over waar hockey precies vandaan komt, is het algemeen aangenomen dat het spel voor het eerst in India is uitgevonden. De historische teksten van de oude Indiase civilisatie tonen aan dat er al verschillende vormen van hockey werden gespeeld in het land.
- Populariteit in India: Hockey is een van de meest populaire sporten in India, met miljoenen fans die het spelen en het spel volgen. De geschiedenis en de cultuur van het land hebben een grote invloed gehad op de populariteit van hockey in India. Hockey is al vele decennia een van India's nationale sporten, waardoor het bijzonder populair is bij de Indiase bevolking. De sport heeft een grote cultuur in het land, wat te zien is aan de vele mensen die erop uit zijn om het spel te spelen. De Indiase overheid en het bedrijfsleven hebben ook hun steentje bijgedragen aan de populariteit van hockey in India. Er zijn veel bedrijven die sponsoren van hockeyteams zijn, wat het spel nog meer populair maakt. Het is moeilijk te zeggen waarom hockey zo populair is in India, maar de cultuur van het land heeft een grote invloed gehad. Er is veel aandacht voor het spel, en er worden veel geld en middelen gebruikt om het spel te promoten.
- Ontwikkeling van regels: India heeft de basisregels van de sport ontwikkeld, waaronder het aantal spelers in een team, de lengte van het veld, de afmetingen van de doelen en de hoogte van de bal.
Internationale Verspreiding en Variaties
Hockey begon zich in de 19e eeuw steeds meer te verspreiden, voornamelijk door de invloed van de Britten. De Britten introduceerden het spel in veel van hun koloniën, waaronder Canada, Australië, Nieuw-Zeeland en Zuid-Afrika. In deze landen ontwikkelde hockey zich verder, waardoor er nieuwe versies van het spel ontstonden.
- Engelse invloed: In Engeland werd hockey voor het eerst gespeeld in de late 19e eeuw. De Engelsen hebben de basisregels van India verfijnd, waaronder de regels voor de kleding, de stokken, de bal en de veldafmetingen. Ze hebben ook hun eigen regels ingevoerd, zoals de regels voor spelhervatting, het verdedigen van een doel en het scoren van een doel.
- Canada: In Canada wordt hockey ook op een soortgelijke manier gespeeld. Canada heeft veel van de Engelse regels geïmplementeerd, maar heeft ook enkele eigen regels toegevoegd. Deze regels zijn onder andere gericht op het verhogen van de veiligheid, zoals de regel dat spelers hun helm moeten dragen tijdens het spel.
- Verenigde Staten: In de Verenigde Staten wordt hockey ook op een soortgelijke manier gespeeld als in Canada, maar er zijn enkele kleine verschillen. De regels voor de kleding en de stokken zijn hetzelfde, maar er zijn enkele verschillen in de regels voor fysiek contact, spelhervatting en het scoren van doelen.
Lees ook: De grammatica van leenwoorden: hockey