De voetbalgeschiedenis tussen Turkije en Azerbeidzjan is complex en verweven met politiek, cultuur en identiteit. Het is een verhaal dat verder gaat dan de prestaties op het veld en de scores op het bord. Om dit te begrijpen, moeten we duiken in de nuances van de relaties tussen deze twee landen en de bredere context van voetbal in de regio.
De Wolvengroet: Een controversieel symbool
De wolvengroet, een handgebaar dat lijkt op de kop van een wolf, is een bekend maar controversieel symbool, vooral in Turkije. Het gebaar staat voor de manier waarop Turkije volgens een mythe is gesticht. Volgens universitair docent Turkijestudies aan de Universiteit Leiden, Petra de Bruijn, zijn Turken altijd strijders geweest. De mythe vertelt hoe het Turkse volk, woonachtig in Centraal-Azië, een strijd verloor waarbij bijna iedereen omkwam, behalve één kind.
Het gebaar is controversieel vanwege de associatie met de Grijze Wolven, een extreemrechtse en ultranationalistische organisatie in Turkije. In de jaren '70 was het onrustig in Turkije, met gevechten tussen linkse en rechtse groepen, waar de Grijze Wolven een grote rol in speelden. De wolvengroet werd het symbool van deze organisatie.
Ondanks de controversie wordt de wolvengroet steeds meer geaccepteerd in Turkije, waar rechts en nationalisme populairder worden. Veel mensen associëren het gebaar niet meer met het geweld van de jaren '70 en zien het als een teken van trots om Turk te zijn. De Turkse regering beschouwt de straf van Demiral als discriminatie en benadrukt dat hij alleen maar liet zien dat hij Turk is.
Azerbeidzjan: Een land tussen Europa en Azië
Azerbeidzjan, met zijn hoofdstad Baku, is een land dat vaak over het hoofd wordt gezien in de voetbalwereld. Baku is gekoppeld aan Groep A van het EK en deelt de speelstad met Italië, Zwitserland, Turkije en Wales. Het Olympisch Stadion in Baku, gebouwd voor de Europese Spelen van 2015, is een modern stadion zonder vaste bespeler.
Lees ook: Turkije wint EK Volleybal
Baku ligt aan de Kaspische Zee, ten oosten van Turkije en grenst aan Georgië, Armenië, Rusland en Iran. De afstand tot Nederland is ruim 4.000 kilometer.
Turkije: Een land met een rijke geschiedenis en cultuur
Turkije, voor het overgrote deel gelegen in Azië (slechts 3% in Europa), heeft een rijke geschiedenis en cultuur. De hoofdstad Ankara telt 4,1 miljoen inwoners, maar Istanbul is de grootste stad met 14,8 miljoen inwoners. Turkije grenst aan Bulgarije, Griekenland, Armenië, Georgië, Azerbeidzjan, Iran, Irak en Syrië.
Voordat de Turken in het land kwamen, stond het bekend als Anatolië en was het sterk beïnvloed door het Romeinse Rijk. Later kwam het Ottomaanse Rijk, met zijn bloeitijd in de 16e eeuw. De huidige grenzen van Turkije werden vastgesteld in 1923, en Atatürk stichtte de Republiek Turkije.
Turkije heeft een gevarieerd klimaat, van landklimaat in het oosten tot een mediterraan klimaat aan de Middellandse Zee. Het land heeft een rijke flora en fauna, met veel verschillende soorten planten, zoogdieren en vogels.
De officiële taal is Turks, en de bevolking is overwegend islamitisch. Muziek en eten spelen een belangrijke rol in de Turkse cultuur, en elke regio heeft zijn eigen keuken. Voetbal is veruit de belangrijkste sport in Turkije, en het toerisme is een belangrijke bron van inkomsten.
Lees ook: Historisch overzicht Turkije - Bulgarije
Nederlandse voetballers in het Turkse nationale elftal
De relatie tussen Nederland en Turkije in de voetbalwereld is complex, met veel Nederlandse voetballers met een Turkse achtergrond die ervoor kiezen om voor het Turkse nationale elftal uit te komen.
Ahmet Keloglu en Mustafa Yücedag waren pioniers in de jaren '80. Keloglu speelde één interland voor Turkije, terwijl Yücedag negen keer uitkwam voor het nationale team. Baki Mercimek en Aykut Demir volgden later, met Mercimek die één cap behaalde.
Oguzhan Özyakup kan worden beschouwd als de meest succesvolle Nederlander in het Turkse elftal tot dusver, met 43 interlands en een doelpunt tegen Nederland in 2015. Deniz Türüç, Ömer Bayram, Orkun Kökçü, Halil Dervisoglu, Tiago Çukur, Ferdi Kadioglu en Oguz Aydin zijn andere voorbeelden van Nederlandse voetballers die voor Turkije hebben gespeeld.
Bert van Marwijk, een Nederlandse trainer, heeft geen directe rol gespeeld in het Turkse nationale elftal, maar zijn carrière is relevant voor de context van de voetbalrelatie tussen Nederland en Turkije.
Turkije's buitenlandse politiek: Van wonderkind tot geïsoleerde speler
Turkije werd ooit beschouwd als het 'wonderkind' van de internationale betrekkingen, maar de buitenlandse politiek heeft de afgelopen jaren een turbulente ontwikkeling doorgemaakt. Van een bemiddelaar tussen verschillende partijen is Turkije in conflict geraakt met veel van zijn buren en bondgenoten.
Lees ook: WK Kwalificatie: Uitslag Turkije - Polen
De huidige fase in de Turkse geschiedenis begon in 2002, toen de AKP van Erdogan de verkiezingen won. Erdogan vertrouwde op Ahmet Davutoglu, die het concept van 'strategische diepte' ontwikkelde, waarbij Turkije nauwere banden moest aanknopen met landen die vroeger bij het Ottomaanse Rijk hadden gehoord.
Turkije boekte successen, maar begon zijn hand te overspelen. Het concept van 'nul vrienden' vereiste dat Turkije zweeg over onwelgevallige zaken in andere landen en geen eigen machtsagenda in het buitenland probeerde uit te voeren. Vanaf 2009 ging Turkije een nieuwe richting in, met een breuk met Israël en een steun aan de opstandelingen in Syrië.
Turkije raakte geïsoleerd en verbruide het met Egypte, Rusland, Iran en de VS. De regering bleef trots en uitdagend, maar ziet inmiddels in dat het een hoge prijs heeft betaald voor fouten in zijn buitenlandse beleid.
Om weer invloed terug te winnen, zal Turkije een andere richting in moeten, waarbij de regering haar ambities moet aanpassen aan de vermogens van Turkije. Turkije lijkt die nieuwe richting al te zijn ingeslagen, met het herstellen van relaties met Israël en Rusland en het aanvaarden van het idee dat Assad zal aanblijven in Syrië.
Nagorno-Karabach: Een conflict met internationale dimensies
Het conflict om Nagorno-Karabach, een regio in Azerbeidzjan waar overwegend etnische Armeniërs wonen, heeft een lange geschiedenis en kent internationale dimensies. Rusland, Iran, Turkije, Israël, de VS en de EU spelen allemaal een rol in het conflict, met verschillende belangen en bondgenootschappen.
Rusland is officieel een bondgenoot van Armenië, maar wil niet te ver gaan en verdient geld met de verkoop van wapens aan zowel Armenië als Azerbeidzjan. Iran geeft militaire steun aan Armenië vanwege de vijandschap met Israël, dat een bondgenoot is van Azerbeidzjan.
Turkije is een trouwe bondgenoot van Azerbeidzjan en steunt het land met militaire middelen. Israël levert gevechtsdrones aan Azerbeidzjan en waardeert de behandeling van de joodse gemeenschap in het land.
De VS zijn geen bondgenoot van Armenië vanwege de CSTO-lidmaatschap, en de EU kiest niet echt partij, maar heeft de banden met Azerbeidzjan aangehaald na het uitbreken van de oorlog in Oekraïne.
tags: #turkije #azerbeidzjan #voetbal #geschiedenis