Volleybal is een dynamische balsport die wereldwijd door miljoenen mensen wordt beoefend. Het spel wordt gespeeld op een veld verdeeld in twee helften, gescheiden door een net, waarbij twee teams van elk zes spelers proberen de bal over het net te slaan en op de helft van de tegenstander te laten landen. Een succesvolle poging, of een fout van de tegenstander, levert een punt op. Maar hoeveel punten zijn er nodig om een set of een wedstrijd te winnen, en hoe zit het precies met de puntentelling in de verschillende competities?
De basisregels van de puntentelling
In het volleybalspel bestaat ieder team uit zes personen en meet het veld 9 bij 18 meter. Op de zijkanten van het net, precies boven de zijlijn, zijn twee verticale stokken, de zogenoemde "antennes", geplaatst. De spelers mogen het net niet raken. Het is fout als een speler onder het net dringt in de ruimte van de tegenstander en de speler de tegenstander hindert. Het is ook fout als de voet(en) van een speler over de middenlijn komen, dus het veld van de tegenstander raken. Voor het begin van een nieuw punt mag een speler worden gewisseld. Een speler die is uitgewisseld mag uitsluitend voor dezelfde wisselspeler weer worden ingewisseld. In totaal zijn dit dus twee wissels van de maximaal toegestane zes.
Binnen de Nederlandse competitie wordt het Rally Point Systeem toegepast. Het komt erop neer dat iedere rally resulteert in een punt voor een van beide teams. De set eindigt als een team 25 punten heeft behaald en minstens twee punten meer heeft dan de tegenstander, dus als de stand 25-24 is wordt er tot 2 punten verschil doorgespeeld.
Wanneer een team de bal op de speelhelft van de tegenstander krijgt, de bal door de tegenstander buiten de lijnen wordt geslagen, of er een fout wordt gemaakt die wordt bestraft door de scheidsrechter, krijgt het de opslagbeurt. De bal wordt in het spel gebracht door de serveerder door middel van een opslag of service vanachter de achterlijn: de bovenhands geslagen opslag of de sprongservice. De opgeslagen bal moet over het net in het veld van de tegenstander belanden. Wanneer de bal het net raakt en eroverheen gaat, gaat het spel gewoon door.
Een van de veldspelers van de ontvangende partij vangt de geserveerde bal met naast elkaar gestrekte onderarmen op. Deze mag ook 'bovenhands' gespeeld worden. Gewoonlijk wordt de bal doorgespeeld naar een spelverdeler. De spelverdeler, een speler met een goede techniek en spelinzicht, staat in de rally meestal iets rechts van het midden voor het net, of zorgt dat hij of zij daar komt te staan wanneer de bal van de tegenstander ontvangen is. De spelverdeler speelt de bal meestal door naar een van de aanvallers, hetgeen set-up (opzet) genoemd wordt. De spelverdeler kan de set-up geven aan de buitenaanvaller, die aan de linkerkant aan het net staat, de middenaanvaller (ook wel hoofdblokkeerder genoemd), die in het midden aan het net staat of aan de speler, die rechts aan het net staat. In dat laatste geval wordt de set-up meestal achterover gegeven. Tevens kan de spelverdeler de set-up geven aan een van de achterspelers, deze kunnen een zogenaamde "driemeteraanval" uitvoeren. Dit houdt in dat ze net als de voorspelers alle ballen mogen slaan zolang de afzet van de sprong maar achter de driemeterlijn gebeurt; de speler mag na het slaan van de bal wel voor de driemeterlijn landen. Binnen deze driemeterzone mogen de achterspelers de bal alleen over het net spelen, als zij hem onder de netrand raken. Een uitzondering voor de achterspelers is de libero, die nooit een aanvallende actie mag uitvoeren waarbij de bal op het moment van de aanraking zich boven de bovenste netrand bevindt. Hij mag de bal wel bijvoorbeeld onderhands over het net spelen of een onderhandse setup geven.
Lees ook: Hoeveel calorieën verbrand je met korfbal?
De aanvaller die de bal krijgt toegespeeld tikt of slaat de bal over het net naar de grond. Meestal wordt de smash toegepast, een harde klap met de vlakke hand, waarbij het balcontact zo kort mogelijk moet zijn. Soms gebruikt de aanvaller een zogenoemde prikbal, bijvoorbeeld als de opzet niet goed is voor een smash, of om de tegenstander te verrassen. Hierbij wordt de bal met de vingertoppen in een bovenhandse beweging gericht gespeeld, zonder echter geslagen te worden.
De verdediging moet de bal van de grond zien te houden en doet dat gewoonlijk door een blok te vormen: een, twee of drie spelers springen tegelijk en naast elkaar met gestrekte armen en handen op, om de tegenstander te beletten de bal over het net heen te slaan/tikken. De kunst is om op het juiste moment en precies tegelijkertijd te springen, en natuurlijk op de plek waar de bal geslagen wordt. Als een bal het blok passeert dient deze door de verdedigers in het achterveld te worden verdedigd. Dit levert vaak spectaculaire acties op met glijduiken en zijwaartse rollen.
Gewoonlijk zitten trainer/coach, reservespelers en andere teamleden tegenover de hoofdscheidsrechter. Als de trainer/coach dat nodig vindt mag hij/zij tussen twee rally's een time-out aanvragen. De trainer maakt met zijn handen een T-teken, de scheidsrechter blaast af en er kan met de spelers worden overlegd. Een time-out kan simpelweg een tactische manoeuvre zijn om de vaart uit het spel van de tegenstander te halen, en/of nodig zijn om aanwijzingen aan de eigen spelers te geven. In volleybal kan op vele manieren punten worden gescoord. Naast de voor de hand liggende wijze van de bal in of uit slaan, moet ook de techniek van de spelers en de tactiek van de aanval volgens de regels gaan. Opvallend is dat je formeel als team geen punten kan maken, maar alleen dankzij een "fout" van de tegenstander. Voetfouten: Met een voet over de middellijn staan. Dubbel: de speler mag de bal niet twee keer achter elkaar aanraken.
Punten per set
Een volleybalset gaat in principe tot 25 punten, waarbij een team minimaal 2 punten meer moet hebben dan het andere team om de set te winnen. Dit betekent dat een set kan eindigen met een score van 25-23, 26-24, 27-25, enzovoort. In het internationale volleybal en in de Nederlandse Eredivisie en Topdivisie wordt gespeeld volgens de best-of-five regel. Dat betekent dat een team drie sets moet winnen om de wedstrijd te winnen.
De beslissende set
Er gelden net wat andere regels voor de 5e set bij een volleybalwedstrijd. In de laatste en beslissende set wint het team dat als eerste 15 punten bereikt. Ook hier geldt dat er minimaal twee punten verschil moeten zijn om de set te winnen.
Lees ook: Wat verdient een derde keeper?
Puntentelling in verschillende competities
De puntentelling kan variëren afhankelijk van de competitie en het niveau waarop gespeeld wordt. Hieronder een overzicht van de puntentelling in verschillende situaties:
Seniorencompetitie en topklasse
In de seniorencompetitie en de topklasse wordt gespeeld volgens het systeem 4+1. Dit betekent dat er maximaal vijf sets worden gespeeld. Het team dat als eerste drie sets wint, wint de wedstrijd.
Jeugdcompetities in het oude speelgebied Mid-West
Alle jeugdpoules 1e en 2e klasse (A, B en C jeugd) in het oude speelgebied Mid-West spelen volgens het 3+1 systeem. Dit houdt in dat de wedstrijd bij een stand van 3-0 of 0-3 afgelopen is. Bij een stand van 2-1 of 1-2 wordt er een 4e set gespeeld. Na het spelen van een eventuele 4e set kunnen de volgende eindstanden gerealiseerd worden: 3-1, 1-3, of 2-2. Een eindstand van 4-0 of 0-4 kan dus niet voorkomen aangezien de wedstrijd afgelopen is bij een stand van 3-0 of 0-3.
Jeugdcompetities in het oude speelgebied Holland
Alle jeugdpoules 1e en 2e klasse (A, B en C jeugd) in het oude speelgebied Holland (met uitzondering van de Topklasse B en C jeugd voorjaarscompetitie) spelen altijd 3 sets.
Puntentelling in de Eredivisie en Topdivisie
In de Eredivisie en Topdivisie is de puntentelling als volgt:
Lees ook: Hoeveel vlakken heeft een voetbal?
- 3-0 of 3-1 winst: de winnaar krijgt 3 punten, de verliezer 0 punten.
- 3-2 winst: de winnaar krijgt 2 punten, de verliezer 1 punt.
Puntentelling in de 1e divisie en lager
In de 1e divisie en lager is de puntentelling als volgt:
- 4-0 winst: de winnaar krijgt 5 punten, de verliezer 0 punten.
- 3-1 winst: de winnaar krijgt 4 punten, de verliezer 1 punt.
- 3-2 winst: de winnaar krijgt 3 punten, de verliezer 2 punten.
Puntentelling in de kampioenspoule dames
In de kampioenspoule dames krijgt de nummer één een startbonus van 5 punten, de nummer laatst van de zes 0 punten. De overige punten worden verdeeld als in de reguliere competitie.
Puntentelling in de play-offs mannen
In de play-offs mannen is de nummer één van de Eredivisie vrijgesteld in de eerste ronde. De punten worden verdeeld als in de reguliere competitie, maar dit wordt overruled door de wedstrijdstand uit âbest of threeâ. Punten hebben dus een nul waarde, winnen levert één punt op.
Puntentelling in de play-out
In de play-out is de puntentelling identiek aan de play-offs, waarbij de wedstrijdstand uit âbest of threeâ doorslaggevend is.
Puntentelling in het bekertoernooi
In het bekertoernooi worden afhankelijk van het aantal deelnemers in één poule âbest of threeâ of âbest of fiveâ wedstrijden gespeeld. De exacte puntentelling kan variëren en is afhankelijk van de specifieke reglementen van het toernooi.
Puntentelling in promotie/degradatiewedstrijden
In promotie/degradatiewedstrijden levert iedere winst, ongeacht of dat in drie, vier of vijf sets gebeurt, gewoon twee punten op en krijgt de verliezer niks. Basta.
Verschillen in puntentelling
Het is duidelijk dat de puntentelling in volleybal complex kan zijn en afhankelijk is van de competitie, het niveau en de fase van het seizoen. Zoals een speler opmerkte: "Misschien ben je wel uitgeschakeld en heb je de volgende ronde mooi een vrij weekend. De scheidsen wisten het even ook niet!"
Andere belangrijke aspecten van het volleybalspel
Naast de puntentelling zijn er nog andere belangrijke aspecten van het volleybalspel die de moeite waard zijn om te vermelden:
De libero
Bij volleybal heeft de libero een ander shirt aan dan de rest van het team, omdat de scheidsrechter de libero (de speler met het andere shirt) moet kunnen onderscheiden van de andere spelers op het veld. De functie van een libero is uitsluitend passen en verdedigen. De liberospeler mag ook alleen in de achterste 3 posities van het volleybalveld staan. Je zult een libero dus nooit zien aanvallen of serveren.
Wissels
In volleybal is er geen beperking aan het aantal keren dat een speler kan wisselen in een wedstrijd, wel per set. Het aantal keren dat een team spelers kan wisselen, is afhankelijk van de specifieke regels van de competitie waarin ze spelen.
Dispensatie
Dispensatie is een term die in de sport wordt gebruikt om aan te geven dat een speler of team toestemming heeft om van bepaalde regels of voorschriften af te wijken. In het geval van volleybal kan dispensatie worden verleend voor bijvoorbeeld de leeftijd.
VolleybalXL
VolleybalXL is een platform dat volleybalverenigingen en trainers ondersteunt bij het geven van afwisselende en verdiepende trainingen. Het biedt een breed scala aan oefeningen met toelichting en eventuele uitbreidingen, geordend op niveau, aantal spelers, doel van de training en techniek.
Wedden op volleybal
Volleybal is een populaire sport om op te wedden. Van de topcompetities in Europa tot internationale landentoernooien, je vindt het allemaal terug in het aanbod van verschillende bookmakers. Ook tijdens de Olympische Zomerspelen staat volleybal steevast in de schijnwerpers.