Handbal is een dynamische en snelle sport die steeds populairder wordt, zowel in Nederland als wereldwijd. De sport vereist teamgeest, fysieke kracht en strategisch inzicht. De zuivere speeltijd, waarbij de klok stopt bij onderbrekingen, maakt elke wedstrijd intens en spannend. Dit artikel geeft een uitgebreid overzicht van de speeltijden, regels en andere belangrijke aspecten van handbal, van de jongste jeugd tot de senioren.
De Geschiedenis van Handbal
Hoewel de exacte oorsprong onzeker is, wordt aangenomen dat handbal in Duitsland is ontstaan. Max Heiser legde in 1917 de eerste spelregels vast, waardoor de sport officieel werd erkend. Aanvankelijk was handbal vooral bedoeld voor vrouwen, als een uitbreiding van de gymnastieksport. Later werd de sport ook door mannen beoefend, en de Duitse manier van handbal spelen vormt nog steeds de basis voor de internationale sport. De spelregels waren een combinatie van basketbal, korfbal en voetbal. Handbal kwam naar Nederland via uitwisselingen tussen Duitse en Nederlandse turnverenigingen, en Groningen werd de bakermat van het Nederlandse handbal.
Verschillende Vormen van Handbal
Er bestaan verschillende vormen van handbal, elk met eigen regels en speelvelden:
- Zaalhandbal: De meest gespeelde vorm, in een sporthal.
- Veldhandbal: Een variant die buiten wordt gespeeld op asfalt, gras of kunstgras.
- Beach Handball: Een snelle, zomerse variant op zand. Een Beach Handball-wedstrijd duurt 2 x 10 minuten, met 5 minuten rust.
- Straathandbal: Kan binnen of buiten gespeeld worden op een zelf uitgezet veld.
- Mini-handbal, Studentenhandbal en Recreantenhandbal: Andere varianten met aangepaste regels.
Officiële Speeltijd en Leeftijdscategorieën
De officiële speeltijd van een handbalwedstrijd varieert afhankelijk van de leeftijdscategorie van de spelers:
| Categorie | Leeftijd | Speeltijd |
|---|---|---|
| Senioren Heren | 19+ | 2 × 30 minuten |
| Senioren Dames | 19+ | 2 × 30 minuten |
| A-jeugd Heren | 17-18 jaar | 2 × 30 minuten |
| A-jeugd Dames | 17-18 jaar | 2 × 30 minuten |
| B-jeugd Heren | 15-16 jaar | 2 x 25 minuten |
| B-jeugd Dames | 15-16 jaar | 2 x 25 minuten |
| C-jeugd Heren | 13-14 jaar | 2 x 25 minuten |
| C-jeugd Dames | 13-14 jaar | 2 x 25 minuten |
| D-jeugd | 11-12 jaar | 2 × 20 minuten |
| E-jeugd | 9-10 jaar | 2 × 20 minuten |
| F-jeugd (mini’s) | 7-8 jaar | 2 × 15 minuten |
| Recreanten | 2 x 25 minuten |
Tussen de twee helften is er een pauze van 10 minuten, al kan dit bij sommige jeugdwedstrijden korter zijn. Er is geen verschil in speeltijd tussen mannen- en vrouwenwedstrijden; beide spelen twee helften van 30 minuten.
Lees ook: Alles over het WK Handbal voor Vrouwen
Factoren die de Totale Duur Beïnvloeden
Naast de zuivere speeltijd zijn er verschillende factoren die de totale duur van een handbalwedstrijd kunnen beïnvloeden:
- Time-outs: Elk team heeft recht op drie time-outs per wedstrijd. Tijdens een time-out wordt de klok stilgezet.
- Strafworpen en vrije worpen: Bij overtredingen wordt vaak een strafworp of vrije worp toegekend. De klok staat stil tijdens de voorbereiding en uitvoering van deze worpen.
- Blessurebehandelingen: Als een speler geblesseerd raakt, wordt het spel tijdelijk onderbroken voor behandeling.
- Verlengingen: In knock-outfases van toernooien kan een verlenging nodig zijn als de stand na de reguliere speeltijd gelijk is.
- Wissels: Hoewel wissels vliegend mogen, kunnen ze, zeker als ze frequent voorkomen, de wedstrijd iets langer laten duren.
Professionele wedstrijden duren gemiddeld 1,5 uur, terwijl amateur- en jeugdwedstrijden meestal tussen de 45 minuten en 1,5 uur duren.
Verlengingen en Shoot-outs
In knock-outfases van toernooien is het noodzakelijk om een winnaar te bepalen. Als de stand na de reguliere speeltijd gelijk is, volgt een verlenging. De regels hiervoor zijn als volgt:
- Eerste verlenging: 2 keer 5 minuten met een korte pauze.
- Tweede verlenging: Als de stand na de eerste verlenging nog steeds gelijk is, volgt er nogmaals 2 keer 5 minuten.
- Shoot-outs: Als er na twee verlengingen nog geen winnaar is, wordt de wedstrijd beslist door een serie strafworpen, ook wel shoot-outs genoemd.
Tijdens een shoot-out krijgen beide teams om de beurt een strafworp. Het team dat de meeste strafworpen scoort, wint de wedstrijd. Als de stand na de eerste serie strafworpen nog steeds gelijk is, gaan de teams door met strafworpen totdat er een beslissing valt. Uitgesloten, gediskwalificeerde spelers en spelers die van het veld zijn gestuurd, mogen hieraan niet deelnemen. Ieder team wijst 5 spelers aan die beurtelings een doelworp uitvoeren.
Belangrijkste Handbalregels
Om een goed begrip te krijgen van de sport en de duur van de wedstrijden, is het belangrijk om de basisregels van handbal te kennen. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste regels:
Lees ook: Oliveo Handbal Heren 1: Alles wat je moet weten
- Team samenstelling: Een team kan bestaan uit maximaal 14 spelers. Zeven spelers staan op het veld (6 veldspelers en 1 doelverdediger) terwijl de overige 7 spelers van het team optreden als wisselspelers.
- Speeltijd: Een handbalwedstrijd bestaat gewoonlijk uit twee speelhelften van 30 minuten (voor senioren). Bij de jeugd kiest men deels ook voor kortere speeltijden.
- Speelveld: Het speelveld meet 40 x 20 meter en wordt door talrijke lijnen begrensd en doorsneden.
- De bal: De handbal is gemaakt van kunststof of leer. De diameter van de bal varieert al naargelang geslacht en leeftijd van de teams. Vaak wordt de bal behandeld met hars zodat de spelers hem beter met één hand kunnen vangen en vasthouden. Dit is echter niet altijd toegestaan in speelhallen, aangezien hars plakkerige sporen op de vloer kan achterlaten.
- Stappen: Staande mogen de spelers de bal slechts drie seconden vasthouden. Met de bal in de hand mogen zij slechts drie stappen doen.
- Aanval: De bal mag met de handen, armen, hoofd, romp, bovenbeen of knie worden geworpen, opgevangen, gestopt en met hand of vuist worden geslagen. Contact met onderbenen en voeten is niet toegestaan. Een speler kan in balbezit komen als het hem lukt de bal op de tegenspeler met open hand te veroveren.
- Foul: Als een speler er door vastgrijpen, omklemmen, stoten en vasthouden op een onsportieve manier aan wordt gehinderd de bal te werpen, wordt dit gezien als een foul en wordt doorgaans bestraft met een vrije worp. Als de scheidsrechter een speler de gele kaart toont, is dit een waarschuwing die geen onmiddellijke uitwerking heeft op het verloop van de wedstrijd. Een tweede overtreding van de speler, die de gele kaart rechtvaardigt, wordt bestraft met een 2-minuten uitsluiting. Het team moet dan verder spelen met een speler minder. Als een speler voor de tweede keer wordt bestraft met een 2-minuten uitsluiting, wordt hij gediskwalificeerd met de rode kaart en mag voor de verdere rest van de wedstrijd niet meer worden ingewisseld.
- Beginworp: De beginworp wordt na het beginsignaal van de scheidsrechter in het midden van het speelveld uitgevoerd. Daarbij moet de speler met één voet de middenlijn aanraken, terwijl de andere voet op de eigen helft moet staan. Spelers van de tegenpartij moeten op een afstand van 3 meter van de speler blijven die de beginworp uitvoert.
- Vrije worp: De vrije worp wordt uitgevoerd als gevolg van overtredingen, bijvoorbeeld als een speler van de aanvallende ploeg binnen de doelcirkel komt. De vrije worp wordt uitgevoerd op de plek waar de overtreding werd begaan. Overtredingen die met een vrije worp worden bestraft op een afstand van minder dan 9 meter van het doel van de tegenpartij worden genomen aan de vrijeworplijn.
- Inworp: Als de bal buiten het speelveld komt, wordt de inworp uitgevoerd.
- Uitworp: De uitworp wordt uitgevoerd door de doelverdediger en vindt plaats als de bal over de doellijn het speelveld verlaat en voor het laatst werd aangeraakt door de aanvallende ploeg of de doelverdediger van de verdedigende ploeg of wanneer de bal in het doelgebied blijft liggen. Anders dan bij voetbal, waarbij de keeper bij de doellijn moet blijven, mag de keeper bij handbal maximaal 4 meter voor zijn doel staan.
- 7-meterworp: Als een duidelijke doelkans wordt verhinderd door een foul of door het betreden van het doelgebied, wordt de gelijkheid van kansen weer hersteld door een 7-meter worp. De werpende speler gaat voor de 7-meter staan en probeert na het fluitsignaal een doelpunt te scoren. Zo lang de speler de bal vasthoudt, mag hij de 7-meter lijn niet aanraken of overschrijden.
Spelregels voor de Jeugd
De regels voor jeugdhandbal zijn aangepast om de sport toegankelijker en leuker te maken voor jonge spelers. Hier zijn enkele belangrijke punten:
- E-jeugd en F-jeugd: Bij de E-jeugd en F-jeugd worden van de wedstrijden geen standen bijgehouden. Na afloop van een wedstrijd zijn er shoot-outs. Elk kind start vanuit het midden, tipt richting doel en probeert te scoren. Wordt de bal onderweg verloren dan mag de speler vanaf die plaats verder gaan. Coaches mogen eventueel ook in het speelveld lopen om het spel te begeleiden. Geef de kinderen hierbij de kans om het spel zelf te ontdekken.
- D-jeugd: Bij de D-jeugd mag je over het hele veld de bal proberen te veroveren. De verdediging is altijd gericht op het veroveren van de bal. Op de cirkel staan met je armen omhoog mag niet.
- Verdediging: Verdedigen mag niet meer met zijn allen op de cirkel. Op de eigen speelhelft wordt er offensief verdedigd. Als een team niet offensief verdedigt en met alle kinderen aan de cirkel staat, volgt na een time-out een waarschuwing aan de coach. Die krijgt de kans de verdediging om te zetten.
Hoe Begin je met Handbal?
Als je wilt beginnen met handbal, zijn hier enkele tips:
- Vind een vereniging en team: Sluit je aan bij een team om de sport te leren en het sociale aspect te ervaren.
- Zorg voor de juiste materialen: Investeer in goede sportschoenen en sportkleding.
- Ken de regels: Zorg dat je de basisregels van handbal kent voordat je begint.
- Train regelmatig: Oefen je vaardigheden en werk aan je conditie.
Lees ook: Hemelvaart Handbal: Programma en Meer