Dames Hockey Hoofdklasse: Een Historisch Overzicht

De Dames Hoofdklasse hockey in Nederland kent een rijke en boeiende geschiedenis, van de vroege beginjaren tot de huidige professionele competitie. Dit artikel duikt in de verschillende aspecten van deze geschiedenis, van de oprichting van de eerste dameshockeybond tot de successen van individuele clubs en spelers.

De Vroege Jaren: Van Bandy tot Georganiseerd Hockey

Het hockey in Nederland begon in de winter van 1891 als bandy, een variant die op ijs werd gespeeld. Pim Mulier, de voorzitter van de Nederlandsche Voetbal en Athletiekbond, nodigde een Engels elftal uit voor demonstratiewedstrijden. Op 5 januari 1891 speelde de Haarlemsche Football Club tegen dit elftal. In de volgende jaren werden er meer wedstrijden gespeeld en hockey- en bandyclubs opgericht.

Omdat het niet elke winter lang genoeg vroor, werd hockey steeds vaker op grasvelden gespeeld. In 1898 werd de Nederlandsche Hockey- en Bandybond (N.H.B.B.) opgericht. In 1899 waren er al hockeyclubs voor dames in Haarlem en Amsterdam. Hoewel veel clubs gemengde teams hadden, ontstonden er ook aparte dameshockeyclubs.

De Sportkroniek schreef in 1904: "’t Is zoo jammer, dat het tot de zeldzaamheden in onze Hockey-wereld behoort, dat dames-elftallen elkaar ontmoeten, zoodat de dames veel te weinig oefening hebben. Zou de instelling van een competitie voor dames-elftallen een overwegend bezwaar ontmoeten. Zoo niet, dan zouden we ons geacht Bondsbestuur in overweging willen geven, hierover eens zijne gedachten te laten gaan."

Op 16 oktober 1911 werd de Nederlandsche Dames Hockeybond (N.D.H.B.) opgericht op initiatief van mevrouw H.A. Tromp, die tevens de eerste presidente van de bond werd. In die tijd waren de meeste clubs in het westen van Nederland gevestigd, maar er waren ook clubs in andere delen van het land.

Lees ook: Hoofdklasse Hockey Victoria Dames

Ontwikkeling en Groei in de Eerste Helft van de 20e Eeuw

In de beginjaren werden er in Nederland afwijkende spelregels gehanteerd. Zo had de stick twee platte kanten en was de bal gemaakt van gevlochte touw en canvas. De bal was groter en lichter en had een oranje kleur, waardoor hij de "sinaasappel" werd genoemd. Spelers mochten de bal met de voet stoppen en de tegenstander met de stick haken. Ook was er een buitenspelregel.

Om deel te kunnen nemen aan het hockeytoernooi van de Olympische Spelen van Amsterdam in 1928, werden de regels aangepast. Tijdens deze Spelen haalde het Nederlands Elftal de finale, waarin het verloor van Brits-Indië. Dit succes zorgde voor meer belangstelling voor hockey, waardoor de N.H.B.B. en de N.D.H.B. meer clubs en leden kregen.

Hockey bleef buiten de verzuiling, met uitzondering van enkele katholieke clubs. In 1935 veranderde de N.H.B.B. de naam in Nederlandsche Hockey Bond.

De Hoofdklasse Dames: Een Nieuw Tijdperk (1981-heden)

De Tulp Hoofdklasse Dames, zoals we die nu kennen, begon in het seizoen 1981-1982. In de 44 seizoenen die volgden, zijn er in 5.700 wedstrijden in totaal 19.991 doelpunten gemaakt. In het seizoen 2024-2025 zal het 20.000ste doelpunt in de historie van de competitie worden gemaakt.

Amsterdam is de club die het vaakst heeft gescoord in de hoofdklassehistorie (2.839 goals), gevolgd door Den Bosch (2.388), Rotterdam (1.890), Kampong (1.681) en HGC (1.495). Amsterdam speelde ook de meeste wedstrijden (950).

Lees ook: Een diepgaande blik op de historische prestaties van het Duitse Dames Hockeyteam.

Maartje Paumen is met 368 doelpunten de topscorer aller tijden van de Hoofdklasse Dames, gevolgd door Kim Lammers (319) en Lisanne Lejeune (265). Van de actieve speelsters heeft Frédérique Matla de meeste goals gemaakt (178).

Het seizoen 2003-2004 was het meest doelpuntrijke seizoen met 571 goals in 132 wedstrijden (4,33 goals per duel). In dat seizoen scoorde Den Bosch als eerste (en laatste) ploeg ooit meer dan honderd goals (103 in 22 wedstrijden).

Wie het allereerste doelpunt in de geschiedenis van de Hoofdklasse Dames maakte, is onbekend, omdat in het seizoen 1981-1982 de minuten waarin de doelpunten werden gemaakt niet werden vastgelegd.

Dominantie van Den Bosch en Amsterdam

De laatste 27 landskampioenschappen in de Tulp Hoofdklasse zijn verdeeld tussen Amsterdam (vier) en Den Bosch (23). Den Bosch veroverde in 2024 haar tweede landstitel op rij en haar 23ste in totaal. Daarmee verstevigt de ploeg haar koppositie als recordhouder qua gewonnen landskampioenschappen. Amsterdam volgt met 21 landstitels. Den Bosch is de eerste ploeg die erin slaagt in één seizoen de landstitel, het bekertoernooi én de Euro Hockey League te winnen.

Den Bosch bleek in de reguliere competitie ineens niet meer te verslaan: de ploeg behaalde 42 overwinningen en speelde acht keer gelijk. Als we inzoomen op de huidige recordreeks van Den Bosch, dan tellen we in 26 thuiswedstrijden slechts twee keer puntenverlies en op vreemde bodem zes keer in 24 duels. Den Bosch produceerde zelf 163 doelpunten, waarvan Frédérique Matla (54), Joosje Burg (27) en Maartje Krekelaar (negentien) er de meeste voor hun rekening namen. De grootste overwinning op eigen veld was de 8-0 tegen Tilburg op de laatste speeldag van het vorige seizoen.

Lees ook: Voorbeschouwing op het dames handbal kwartfinale schema.

Voor de laatste nederlaag in de reguliere competitie moeten we terug naar 18 september 2022, ruim 25 maanden geleden. Na die wedstrijd bestempelde Frédérique Matla het spel en de start als ‘Den Bosch-onwaardig‘.

Clubs en Hun Prestaties

• Laren: Hockeyvereniging Laren heeft een rijke historie en is al lang leverancier van Nederlands Elftal spelers/sters. De club is opgericht op 15 november 1923. In de jaren na de Tweede Wereldoorlog werd Laren een vereniging die zich op het hoogste niveau liet gelden. De dames kwamen vooral tot bloei vanaf de jaren vijftig. Sinds 1989 zijn de dames hoofdklasser. Na het invoeren van het play-off-systeem in 1993 heeft Laren 20 keer aan deze strijd om het landskampioenschap deelgenomen; een record! In 2004 won Dames 1 de Europa Cup. In 2008, 2018 en 2020 wist Dames 1 het Landskampioenschap in de zaal te bemachtigen. In 2012 won Dames 1 de EuroHockey Club Champions Cup en was Dames 1 het beste clubteam van Europa.
• Klein Zwitserland: Voor het eerst in haar geschiedenis hebben de vrouwen van Klein Zwitserland een punt over gehouden bij een bezoek aan Den Bosch. Promovendus Klein Zwitserland heeft inmiddels zeven punten behaald.
• HDM: Het seizoen van de vrouwen van HDM blijft moeizaam verlopen.
• Pinoké: Pinoké verzekerde zich op de laatste speeldag met een 3-7 zege bij Voordaan van deelname aan de play-offs.
• Tilburg: Tilburg debuteerde dit seizoen in de Hoofdklasse en sloot de competitie af met een zesde plaats in het eindklassement.
• Kampong: Kampong was tijdens de voorbije reguliere competitie dé schietschijf van de Hoofdklasse. De ploeg kreeg in 22 wedstrijden 68 doelpunten om de oren, het meeste van alle clubs.

Individuele Prestaties en Records

• Yibbi Jansen (SCHC): Kroonde zich tot topscorer van de Hoofdklasse met 23 treffers.
• Jeroen Hertzberger (Rotterdam): Kroonde zich tot topscorer van de Hoofdklasse met 36 treffers. Hij maakte ook de meeste velddoelpunten (veertien) van alle spelers.
• Thijs van Dam (Rotterdam): Bereidde dit seizoen meer doelpunten voor dan dat hij er zelf maakte.
• Alexander Hendrickx (Pinoké): Scoorde vijf van de zeven goals van Pinoké in een wedstrijd tegen Voordaan. Het was de achtste keer dat Hendrickx in de Hoofdklasse minstens drie keer scoorde in een wedstrijd.
• Frédérique Matla (Den Bosch): Huidige topscorer van de Hoofdklasse. In een wedstrijd tegen Klein Zwitserland scoorde ze haar achttiende doelpunt van het seizoen.

Recente Ontwikkelingen en Innovaties

• Livera: Livera is de nieuwe naamgevende partner van de Hoofdklasse Hockey Dames. Livera verbindt zich voor drie seizoenen aan de Hoofdklasse Hockey Dames en wordt Official Supplier van de Koninklijke Nederlandse Hockey Bond.
• Eyecons Hockey: Het partnership van Livera met de Hoofdklasse Hockey Dames en de KNHB is tot stand gekomen door Eyecons Hockey, een initiatief van televisieproducent Southfields en sportmarketingbureau House of Sports. Eyecons Hockey exploiteert namens de HHcv de collectieve commerciële belangen van de hockeyclubs verenigd in de HHcv.
• Hockey7 competitie: De KNHB organiseert een Hockey7 competitie op donderdag- of vrijdagavond voor mensen die graag willen (blijven) hockeyen, maar voor wie de weekenden lastig zijn. Hockey7 wordt gespeeld in teams van zeven op een half veld en zonder keeper en scheidsrechters.
• Dames Masters-competitie: Binnen de Bondscompetitie wordt in de districten Noord-Holland, Zuid-Holland en Midden Nederland een Dames Masters-competitie aangeboden voor dames rond de 45 en daarboven.
• Trimhockey: Trimhockey is een leuke vorm van hockey voor mensen die geen of weinig hockeyervaring hebben. In verschillende districten in Nederland worden trimhockeycompetities georganiseerd.
• Hoofdklasse Hockey Stickeralbum: In 2017 introduceerde Quirijn Caspers, speler van Kampong, het Hoofdklasse Hockey Stickeralbum via zijn bedrijf Stickr.

tags: #dames #hockey #hoofdklasse #geschiedenis