Volleybal is een dynamische sport waarbij verschillende verdedigingssystemen worden gebruikt om de aanvallen van de tegenstander te neutraliseren. De keuze van het systeem hangt af van verschillende factoren, zoals de speelstijl, de beschikbare spelers en de analyse van het team waarmee je speelt. Een belangrijk aspect hierbij is het blokkeringssysteem.
Verdedigingssystemen in Volleybal: Een Numerieke Code
Elk verdedigingssysteem wordt aangeduid met nummers, die de rolverdeling binnen het team weergeven. Bijvoorbeeld, in een 3-2-1 systeem staat het eerste cijfer (3) voor het aantal spelers met een blokkerende taak. Het tweede cijfer (2) geeft het aantal spelers aan dat verantwoordelijk is voor de ballen kort achter de blokkering. Een 2-0-4 systeem heeft dus 2 blokkeerders.
Het 3-2-1 Systeem: Variaties en Toepassingen
Het 3-2-1 systeem kent verschillende varianten. In dit systeem speelt de midachter centraal in het veld en is verantwoordelijk voor de blokdekking. Een voordeel is dat de meeste spelers direct goed staan vanuit hun startpositie. Een nadeel is het grote gat dat midden achter in het veld kan ontstaan, en de mogelijke verwarring over wie welke ballen moet pakken.
3-2-1 Diagonaal
Bij de 3-2-1 diagonaal variant wordt de blokkering diagonaal dichtgezet, wat flink wat rotatie vereist, afhankelijk van waar de aanval plaatsvindt. De vrije netspeler is hierbij verantwoordelijk voor de korte ballen achter de blokkering.
3-2-1 Rechtdoor
De 3-2-1 rechtdoor variant zet de blokkering rechtdoor dicht. De rechtsachter schuift hierbij naar voren en is verantwoordelijk voor de ballen kort achter de blokkering. Dit is een ideale optie als je op positie 1 een mindere verdediger hebt, of als je de spelverdeler niet wilt opofferen voor de verdediging.
Lees ook: Van Basis tot Perfectie: Volleybal Smash
Het 2-1-3 Systeem: De Rol van de Vrije Netspeler
In het 2-1-3 systeem speelt de vrije netspeler een cruciale rol. Deze speler schuift bij de aanval van de tegenstander over de buitenkant kort achter de blokkering. Dit systeem kan worden gebruikt als je de middenblokkeerder wilt helpen, door de speler op links voor mee te laten blokkeren op het midden.
Het 2-0-4 Systeem: Een Systeem Zonder Rotatie
Het 2-0-4 systeem, ook wel het 3-2-1 systeem zonder rotatie genoemd, is geschikt wanneer de tegenstander veel harde aanvallen speelt en weinig tactische ballen. Dit systeem wordt vaak op hoog niveau toegepast. De linksvoor speler (positie 4) schuift naar achteren om de verdediging te versterken.
Het 2-2-2 Systeem: De Box Verdediging
Het 2-2-2 systeem, ook wel Box verdediging genoemd, bestaat uit 2 blokkeerders, 2 verdedigers voor de korte bal en 2 verdedigers voor de diepe bal. De 4 verdedigers staan hierbij altijd in een vierkant (box). Dit systeem is handig als de vrije netverdediger niet de tijd heeft om naar de 3-meterlijn bij de zijlijn te verplaatsen, en wordt vaak gebruikt bij een gecentreerde blokopstelling.
Lijnverdediging: Een Systeem voor de Jeugd
Lijnverdediging is een systeem dat vaak bij de jeugd wordt gebruikt. Hierbij verdedigt iedere speler zijn eigen "straatje".
Factoren bij de Keuze van een Verdedigingssysteem
De keuze van het verdedigingssysteem hangt af van verschillende factoren, zoals de beschikbare spelers, hun ervaring met het systeem en de speelstijl van de tegenstander. Een tegenstander die veel hard aanvalt vereist een ander systeem dan een tegenstander die veel diagonaal aanvalt en tactische ballen speelt. Het is essentieel om de systemen goed te trainen, zodat de spelers weten hoe ze zich moeten bewegen en welke positie ze moeten innemen.
Lees ook: Verbeter je hockeytechniek
De Relatie tussen Verdedigings- en Blokkeringssysteem
Het verdedigingssysteem moet worden afgestemd op het blokkeringssysteem. De aanval begint bij de verdediging, dus goed blokkeren is cruciaal. Het blokkeren maakt het de aanvallers lastiger om te scoren en geeft je team de kans om vanuit de rebound punten te pakken.
Bloktechniek: Meer dan Alleen de Beweging
Er is niet één perfecte bloktechniek. Het draait om het resultaat, niet om de beweging zelf. Het doel is om het de aanvaller zo moeilijk mogelijk te maken om direct te scoren, en om de verdedigers in het veld te helpen.
Tips voor een Effectieve Bloktechniek
- Timing: Spring eerder dan de aanvaller.
- Positie: Kijk naar de spelverdeler en sta klaar door je knieën licht te buigen en je handen op schouderhoogte te houden.
- Analyse: Kijk naar teamgenoten, tegenstanders of professionele sporters om te zien hoe zij blokkeren.
Oefening om te Leren Blokkeren
Begin met alleen je buitenste hand te gebruiken, terwijl de aanvaller op een verhoging staat. De blokkeerder zet de lijn rechtdoor dicht en let op het eigen moment van springen. Zorg dat je buitenste hand voor de bal hangt. Als dat goed gaat, ga je met twee handen blokkeren.
Blokkeersystemen: Zonesysteem en Read & React
Er zijn verschillende blokkeersystemen, gebaseerd op de basis-aanvalsopbouw van de tegenstander. De belangrijkste zijn het zonesysteem met de lijnopstelling aan het net, en het 'read-and-react' systeem.
Zonesysteem
In het zonesysteem is elke blokkeerder verantwoordelijk voor zijn eigen zone. De blokkeerders staan naast elkaar op één lijn opgesteld. Bij iedere aanval in hun eigen zone, is de verantwoordelijke blokkeerder degene die in ieder geval een 1-blok zet. Er zijn drie verschillende uitgangsposities: een brede, een smalle en een op rechts geconcentreerde.
Lees ook: Organiseer een succesvol 6 tegen 6 toernooi
Read & React
De termen Read and React en Commit zijn twee verschillende blokkeerintenties die door elkaar heen gebruikt kunnen worden. Het doel is om een sluitend blok te creëren, met de meeste aandacht voor een 2-blok aan de buitenkanten. De buitenspeler bepaalt de positionering van het blok, in het verlengde van de aanlooprichting van de aanvaller.
Scannen en Anticiperen
Een effectieve blokkering vereist een goede scan van de situatie:
- Scannen (ver van het net): Pass, beschikbare aanvallers.
- Zoomen: De startpositie, loopactie van de buitenaanvaller.
- Kijk naar de spelverdeler: Speelhouding / stand van de handen.
- Kijk naar het 1e deel van de baan van de set-up.
- Kijk naar de aanvaller: Positie / looprichting / waar komt hij uit / slagschouder.
- De middenblokkeerder: Let op de positie van de voeten van de buitenblokkeerder, zodat hij goed kan aansluiten en op tijd mee kan springen. Vervolgens let hij op de positie van de binnenste hand van de buitenblokkeerder.
Het is ook verstandig om een 2-blok op positie 3 te zetten (op de positie van de zogenaamde steek-aanval, of ‘31’). De middenblokkeerder bepaalt de positie van het blok en de buitenblokkeerder sluit aan en zet een defensief blok.
Individuele Techniek en Training
Er bestaat geen ideale techniek voor de blokkering. De nieuwste inzichten zijn anders: een beweging moet draaien om de uitkomst ervan, niet om de beweging zelf. Het doel staat voorop en kan op meerdere manieren behaald worden.
Algemene Regels
- Anticipeer: Hang voordat er geslagen wordt.
- Timing: Spring eerder dan de aanvaller.
- Houding: Schouders evenwijdig aan het net, handen rond schouderhoogte.
- Verplaatsing: Pas de verplaatsing aan aan de set-up.
- Afzet: Plaats de voeten loodrecht op het net, maak een hoek van ongeveer 90 graden met de knieën en span de buikspieren goed aan.
- Balcontact: Beweeg de armen na het balcontact naar achteren om een netfout te voorkomen.
Oefeningen
- Eén hand blok: Gebruik alleen je buitenste hand bij een aangeslagen bal van de aanvaller.
- Twee handen blok: Uitgangshouding met de handen ter hoogte van de oren en niet te ver boven het hoofd. Houd spanning op de core en schouders.
- Verplaatsing: Draai de voet aan de kant waar de blokkeerder heen gaat iets in. Zet de zijwaartse snelheid om in opwaartse snelheid.
Op een tempoaanval van de tegenstander is het als blokkeerder niet mogelijk om nog veel na te denken over de slagarm, aanlooprichting etc. Op tijd springen en zonder nadenken voor het killpunt gaan werkt meestal het beste. De uitgangspositie van de buitenblokkering mag best een flinke stap naar binnen zetten voor de assistentie van het midden. Het zweven naar de buitenkant is niet erg.
De Rol van de Spelverdeler: De Spil van het Spel
De spelverdeler wordt vaak gezien als de belangrijkste positie in het volleybal. De spelverdeler raakt de bal bij vrijwel iedere aanval en bepaalt wie wanneer wordt aangespeeld. De spelverdeler moet rekening houden met de blokkering aan de andere kant van het net, en weten wie de sterkste aanvaller is en wie de sterkste blokkeerder bij de tegenstander is.
Tips voor Spelverdelers
- Communicatie: Geef positieve en constructieve feedback, en sta open voor kritiek.
- Kennis: Ken het systeem goed en weet wat er van jou en jouw spelers verwacht wordt.
- Vertrouwen: Zorg dat je teamgenoten zich op hun gemak bij je voelen.
- Motivatie: Motiveer en communiceer met je team en houd altijd de rug recht, ook al zit het soms tegen.
- Aanpassing: Pas je spel aan aan de situatie. Bedien een speler die niet lekker in zijn vel zit wat minder, of vraag welke set-ups hij wel kan geven.
- Leiderschap: Wees de coach in het veld.
- Respect: Respecteer je coaches en stel veel vragen over het te spelen systeem of de tactiek.
- Ken je aanvallers: Weet wat ze motiveert en welke set-ups ze graag willen hebben.
- Variatie: Varieer in je set-ups.
- Analyse: Weet wie er aan de andere kant staat te blokkeren.
- Houding: Houd je handen hoog en altijd in dezelfde houding, zodat je lastig te lezen bent voor de tegenstander.
- Snelheid: Werk aan je snelheid, zodat je sneller op de plek bent waar de bal komt.
- Ritme: Zorg voor ritme in je spel.
- Ontwikkeling: Ontwikkel jezelf op technisch, tactisch en fysiek vlak.
- Plan: Maak een persoonlijk prestatieplan.
Training en Voorbereiding
Het is belangrijk om de eerste trainingen voorzichtig te beginnen. De trainingen moeten gericht zijn op het beoefenen van de basistechnieken en het langzaam opbouwen van de conditie.
Belang van Buikspieren
Bij volleybal is de belasting van de buikspieren groot bij het blokkeren en de onderarmse techniek bij de stop en de lage veld-verdediging. Het is dus van groot belang dat de buikspieren voldoende worden getraind. Getrainde buikspieren vangen een deel van de belasting van de rugspieren op.
Zoals je Traint, Speel je de Wedstrijd
Trainen heeft als doel om de technieken op de juiste manier uit te voeren en te verbeteren. De kunst van het trainen is om de technische, fysieke en mentale aspecten bij elke training iets intensiever en zwaarder uit te voeren. Als je in je trainingsarbeid meer energie stopt, levert dat in de wedstrijd een surplus aan energie, waardoor je de belasting in de wedstrijd langer kunt volhouden. Hoe lager de omgevingstemperatuur is in de ruimte waar je traint des te langer je moet warm lopen.
Balbaan Herkenning
Balbaan herkenning is te leren door de ballen rustig en hoog aangespeeld te krijgen. Als je een bal bovenhands speelt, zorg dan dat je handen een kommetje vormen om de bal heen en als je de bal wegspeelt moet je deze nakijken waarbij je kijkt door de de opening tussen je beide handen. Nooit over je handen kijken.
Veelvoorkomende Fouten bij het Blokkeren
- Tegen het net vliegen: Dit komt doordat de middenblokkeerder niet voldoende afstand heeft overbrugd om aan te sluiten bij de buitenblokkeerder.
- Diagonale slag open laten: De binnenblokkeerder komt schuin aanvliegen en volgt de natuurlijke strekking van het lichaam en draait naar het veld open. Om dit af te leren is het van belang om de verplaatsing beter onder de knie te krijgen en te oefenen om de balbaan te onderbreken door de armen juist in de tegenovergestelde richting te plaatsen (haaks op de balbaan).
- Te ver van het net afblijven: De armen worden niet naar voren over het net geplaatst. Gevolg is bijna altijd dat de geslagen bal gescoord wordt doordat de bal tussen de handen en net naar beneden valt. De kunst bij het blokken is om de bal al tegen te houden op het veld van de tegenstander.
- "Broer Konijn" houding: Bij de bloksprong wordt het hoofd tussen de bovenarmen geplaatst. Blokkeren wordt dan een gelukstreffer.