Handbal is een dynamische en aantrekkelijke sport, zeker in de jeugdcategorieën. Een belangrijk aspect van handbal is het tactische element, dat al op jonge leeftijd kan worden aangeleerd. In dit artikel gaan we dieper in op de tactische aspecten van de keeper in het handbal, met een focus op de jeugd. We bespreken de spelregels, principes en strategieën die bijdragen aan een leuke en leerzame handbalervaring.
Plezier en Groei in Jeugdhandbal
Bij jeugdhandbal staat plezier voorop. Het draait om het ontwikkelen van een duidelijke spelvisie en het stimuleren van de groei van jonge spelers. Handbal is dynamisch, snel, attractief en breed motorisch: iedereen neemt deel aan het spel, krijgt de bal en kan scoren. Het doel is om kinderen zo lang mogelijk te laten handballen en van de sport te laten genieten. Door de grootte van het veld en het aantal spelers te verkleinen, komen kinderen vaker in balbezit. Zo kunnen ze vaker proberen een bal te onderscheppen, dribbelen, gooien en vangen of afronden op doel. Dit alles draagt bij aan een positieve spelervaring en ontwikkeling van het kind.
Winnen is op jonge leeftijd nog niet het belangrijkste. De spelvisie en speelwijze die horen bij deze leeftijdscategorieën is niet bij alle trainers, coaches, scheidsrechters en ouders bekend.
Basisspelregels en principes
Om een goede basis te leggen, is het belangrijk om de basisspelregels te kennen:
- Stuiten en tippen: Na het vangen van de bal mag de speler onbeperkt tippen.
- Aantal passen: Met de bal in de hand mag de speler drie passen maken. Het tellen van de passen begint wanneer de speler de bal vangt en op de grond staat. Als de speler de bal in de lucht vangt en op twee voeten landt, heeft hij nog geen pas gemaakt.
- 3-secondenregel: Een speler mag de bal maximaal 3 seconden vasthouden.
- Beginworp: Na een doelpunt begint het andere team met een beginworp vanaf de middenlijn. De spelers van het team dat de beginworp neemt, moeten op eigen helft blijven tot het fluitsignaal. De beginworp moet met één voet op de middenlijn worden genomen, maar mag 1,50 meter links en rechts van het midden worden uitgevoerd.
- Inworp: Soms moet er gewacht worden op het fluitsignaal van de scheidsrechter voordat een inworp genomen mag worden.
- Uitworp: De keeper moet de uitworp altijd vanuit het doelgebied nemen. De uitworp kan genomen worden zonder dat de scheidsrechter heeft aangefloten.
- Strafworp: De speler die de strafworp neemt, staat achter de strafworplijn. Alle spelers van de tegenstander moeten op 3 meter afstand staan.
- Passief spel: Een team moet een duidelijke poging doen om aan te vallen of een doelpunt te maken. Als de scheidsrechter passief spel constateert, volgt een waarschuwingsteken en moet het aanvallende team actie ondernemen.
De Rol van de Keeper in Jeugdhandbal
De keeper speelt een cruciale rol in het handbal, en dit geldt zeker ook voor de jeugd. Naast het tegenhouden van ballen, is de keeper ook een belangrijk onderdeel van de tactiek van het team.
Lees ook: Vandaag voetbal kijken? Check onze gids!
Tactische aspecten voor de keeper:
- Positie kiezen: De keeper moet zich positioneren op basis van de positie van de bal en de aanvallers. Het is belangrijk om de hoeken te verkleinen en de meest waarschijnlijke schotrichtingen te anticiperen.
- Anticiperen: Een goede keeper leest het spel en anticipeert op de acties van de aanvallers. Dit betekent het observeren van de lichaamstaal van de aanvallers en het voorspellen van hun schotintenties.
- Communicatie: De keeper moet communiceren met de verdediging om hen te helpen bij het positioneren en het blokkeren van schoten.
- Snelle uitworp: Na een redding kan de keeper snel een uitworp geven om een snelle tegenaanval te lanceren.
Specifieke aandachtspunten voor jeugdkeepers:
- Basistechniek: Het is belangrijk om de basistechniek van het keepen goed aan te leren. Dit omvat de juiste houding, voetenwerk en handpositie.
- Spelplezier: Zorg ervoor dat de keeper plezier heeft in het spel. Een gemotiveerde keeper is een betere keeper.
- Begeleiding: Geef de keeper positieve feedback en begeleiding. Help hem/haar om te leren van fouten.
1-op-1 Dekking en Tactiek
Bij een 1-op-1 dekking is het belangrijk om altijd de eigen aanvaller en de bal in de gaten te houden. De verdediger probeert in beweging te blijven, zodat hij/zij tussen de aanvaller en de keeper in staat. Het doel is om te voorkomen dat de aanvaller direct naar het doel kan lopen. Het onderscheppen van de bal is het voornaamste doel binnen het jeugdhandbal. Bij een 1 op 1 dekking houdt de speler zowel zijn aanvaller als de bal in de gaten. Het doel is om de bal te veroveren terwijl je ervoor zorgt dat je tussen de aanvaller en jouw keeper blijft bewegen. Het veroveren van de bal kan alleen gebeuren als jouw aanvaller kan worden aangespeeld door zijn teamgenoten.
Leeftijdsspecifieke speelwijze
De jeugd is onderverdeeld in verschillende teams: H (5-6 jaar), F (7-8 jaar), E (9-10 jaar), D (11-12 jaar), C (13-14), B (15-16) en A (17-18). In de leeftijdscategorieën H, F, E en D jeugd kunnen jongens en meisjes samen spelen. Daarnaast spelen ze op kleinere velden en in kleinere teams. Op deze manier komen kinderen vaker aan de bal en gaan ze meer dribbelen, schieten, samenspelen en op doel gooien.
Contact verdedigen en klemmen
In de spelregels staat dat je met gebogen armen de aanvaller mag begeleiden. Contactverdedigen is echter iets anders dan klemmen. Dit zien we terug in het volwassen handbal en wordt ingezet als tactische handeling om het spel stil te leggen.
Time-out en spelplezier
Tijdens een time-out is het belangrijk om te overleggen hoe coaches en scheidsrechters ervoor kunnen zorgen dat het spelplezier bij beide teams blijft bestaan. Een optie is om bij het sterkere team de speler die heeft afgerond even aan de kant te halen, waardoor een overtal situatie in de dekking ontstaat en de minder vaardige ploeg altijd een speler vrij heeft staan.
Straf en tactisch voordeel
Het geven van een tijdstraf wordt in het volwassen spel gebruikt om te voorkomen dat er heftige overtredingen worden begaan. Deze vorm van straffen geeft de andere partij tactisch voordeel in de wedstrijd. Binnen het jeugdhandbal staat spelplezier en een veilige sportomgeving centraal. Kinderen moeten de mogelijkheid hebben om fouten te maken, zonder dat hier een tactisch voordeel uit gehaald kan worden.
Lees ook: Hoe lang duurt het echt? Extra tijd in voetbal
Handbalregels: Een Overzicht
Het handbalreglement is complex en bevat vele 'als …, dan' relaties. Hieronder volgt een samenvatting van de belangrijkste regels:
- Team samenstelling: Een team kan bestaan uit maximaal 14 spelers. Zeven spelers staan op het veld (6 veldspelers en 1 doelverdediger) terwijl de overige 7 spelers van het team optreden als wisselspelers. Tussen de veld- en wisselspelers is een vliegende wissel mogelijk. De spelerswissel mag alleen worden uitgevoerd via de wissellijn. Als een speler ongeoorloofd de wissellijn overschrijdt, begaat hij een wisselfout. Deze wordt bestraft door de overtredende speler van het veld te sturen en de tegenpartij een vrije worp toe te kennen. Bij de hogere handbaldivisies vervangen sommige ploegen bij aanvallen soms de doelverdediger voor een extra veldspeler zodat er in totaal 7 veldspelers zijn om de aanval uit te voeren. Als de ploeg de bal verliest, wordt de doelverdediger weer ingewisseld. Deze tactiek wordt hoofdzakelijk toegepast bij landelijke competitiewedstrijden. Bijvoorbeeld, als de stand vlak voor het einde van de wedstrijd nog steeds gelijk is en alles op een kaart wordt gezet.
- Speelduur: Een handbalwedstrijd bestaat gewoonlijk uit twee speelhelften van 30 minuten. Bij de jeugd kiest men deels ook voor kortere speeltijden. Wanneer er bij bepaalde wedstrijden sowieso een winner uit de bus moet komen (bijvoorbeeld bekerwedstrijden) en het na 60 minuten nog steeds gelijkspel is, vinden er twee verlengingen van steeds 5 minuten plaats. Als de tweede verlenging ook geen winnaar oplevert, wordt deze bepaald door 7-meterworpen. Uitgesloten, gediskwalificeerde spelers en spelers die van het veld zijn gestuurd, mogen hieraan niet deelnemen. Ieder team wijst 5 spelers aan die beurtelings een doelworp uitvoeren.
- Speelveld: Het speelveld meet 40 x 20 meter en wordt door talrijke lijnen begrensd en doorsneden.
- De zijlijnen en de achterlijnen omsluiten het veld.
- De middenlijn loopt door het midden van het speelveld.
- Het doelgebied wordt door een ononderbroken halve cirkel met een straal van 6 meter gedefinieerd. Dit gebied mag alleen door de doelverdediger worden betreden.
- De gestippelde vrijeworplijn ligt negen meter voor het doel.
- Tussen de doelcirkel en de vrijeworplijn ligt de 7-meterlijn.
- Aan een van de zijlijnen ligt de wissellijn die vanaf de middenlijn steeds 4,5 m naar rechts en links loopt.
- De Handbal: De handbal is gemaakt van kunststof of leer. De diameter van de bal varieert al naargelang geslacht en leeftijd van de teams. Een handbal voor herenteams heeft een omvang die ongeveer 10 cm kleiner is dan een voetbal, maar hetzelfde weegt. Daardoor kunnen handballers hem beter grijpen en harder gooien dan een voetbal. Vaak wordt de bal behandeld met hars zodat de spelers hem beter met één hand kunnen vangen en vasthouden.
- Balbezit: Staande mogen de spelers de bal slechts drie seconden vasthouden. Met de bal in de hand mogen zij slechts drie stappen doen.
- Toegestane acties: De bal mag met de handen, armen, hoofd, romp, bovenbeen of knie worden geworpen, opgevangen, gestopt en met hand of vuist worden geslagen. Contact met onderbenen en voeten is niet toegestaan. Een speler kan in balbezit komen als het hem lukt de bal op de tegenspeler met open hand te veroveren.
- Fouls en straffen: Als een speler er door vastgrijpen, omklemmen, stoten en vasthouden op een onsportieve manier aan wordt gehinderd de bal te werpen, wordt dit gezien als een foul en wordt doorgaans bestraft met een vrije worp. Als de scheidsrechter een speler de gele kaart toont, is dit een waarschuwing die geen onmiddellijke uitwerking heeft op het verloop van de wedstrijd. Een tweede overtreding van de speler, die de gele kaart rechtvaardigt, wordt bestraft met een 2-minuten uitsluiting. Het team moet dan verder spelen met een speler minder. Als een speler voor de tweede keer wordt bestraft met een 2-minuten uitsluiting, wordt hij gediskwalificeerd met de rode kaart en mag voor de verdere rest van de wedstrijd niet meer worden ingewisseld.
- Beginworp: De beginworp wordt na het beginsignaal van de scheidsrechter in het midden van het speelveld uitgevoerd. Daarbij moet de speler met één voet de middenlijn aanraken, terwijl de andere voet op de eigen helft moet staan. Spelers van de tegenpartij moeten op een afstand van 3 meter van de speler blijven die de beginworp uitvoert.
- Vrije worp: De vrije worp wordt uitgevoerd als gevolg van overtredingen, bijvoorbeeld als een speler van de aanvallende ploeg binnen de doelcirkel komt. De vrije worp wordt uitgevoerd op de plek waar de overtreding werd begaan. Overtredingen die met een vrije worp worden bestraft op een afstand van minder dan 9 meter van het doel van de tegenpartij worden genomen aan de vrijeworplijn.
- Inworp: Als de bal buiten het speelveld komt, wordt de inworp uitgevoerd.
- Uitworp: De uitworp wordt uitgevoerd door de doelverdediger en vindt plaats als de bal over de doellijn het speelveld verlaat en voor het laatst werd aangeraakt door de aanvallende ploeg of de doelverdediger van de verdedigende ploeg of wanneer de bal in het doelgebied blijft liggen. Anders dan bij voetbal, waarbij de keeper bij de doellijn moet blijven, mag de keeper bij handbal maximaal 4 meter voor zijn doel staan.
- 7-meter worp: Als een duidelijke doelkans wordt verhinderd door een foul of door het betreden van het doelgebied, wordt de gelijkheid van kansen weer hersteld door een 7-meter worp. De werpende speler gaat voor de 7-meter staan en probeert na het fluitsignaal een doelpunt te scoren. Zo lang de speler de bal vasthoudt, mag hij de 7-meter lijn niet aanraken of overschrijden.
Handbal wereldwijd
Wereldwijd gezien is handbal niet overal even verbreid. Dat komt vooral door het feit dat handbal hoofdzakelijk een zaalsport is en dus de beschikbaarheid van sporthallen vereist. Bovendien is handbal een betrekkelijk jong sport die zich, anders dan de oudere sporten, zoals voetbal, niet over een langere tijd een positie kon veroveren.
Lees ook: HSV Zwijndrecht Pupillen Honkbal