Handbal is een dynamische en snelle sport, geschikt voor mensen die van actie houden. Teamspirit is essentieel; om te winnen is goede samenwerking met teamgenoten noodzakelijk. Het doel is simpel: meer doelpunten scoren dan de tegenstander. In dit artikel worden de speeltijden en regels voor jeugdhandbal uitgebreid besproken, zodat je een goed beeld krijgt van deze sport.
Handbal Vormen
Er bestaan verschillende vormen van handbal, waaronder:
- Zaalhandbal
- Veldhandbal
- Beachhandbal
- Straathandbal
- Mini-handbal
- Studentenhandbal
- Recreantenhandbal
Elke vorm heeft zijn eigen specifieke regels.
Zaalhandbal
Zaalhandbal is de meest gespeelde variant en vindt, zoals de naam al aangeeft, plaats in een sporthal. De basisregels van handbal zijn hier van toepassing. Een team bestaat uit zeven spelers: zes veldspelers en een keeper. Er mogen maximaal zeven wisselspelers op de bank plaatsnemen. Wisselen mag onbeperkt. Een handbalwedstrijd kenmerkt zich door veel doelpunten; 20 tot 30 doelpunten per wedstrijd zijn geen uitzondering. Het speelveld is 40 meter lang en 20 meter breed, verdeeld in twee speelhelften met aan beide kanten een doel. Rondom elk doel bevindt zich een halve cirkel, het doelgebied, dat alleen door de keeper betreden mag worden.
Veldhandbal
Veldhandbal wordt buiten gespeeld op een ondergrond van asfalt, gras of kunstgras.
Lees ook: Alles over speeltijden in het KNVB voetbal
Beach Handball
Beach Handball is een snelle, zomerse variant die op een zandondergrond wordt gespeeld en is geschikt voor alle leeftijden en niveaus. Er wordt gespeeld met een rubberen bal, met verschillende groottes voor verschillende doelgroepen. Een team bestaat uit drie veldspelers en één doelverdediger, en kan bestaan uit meisjes/dames, jongens/heren of gemengd. Een belangrijk verschil met zaal- en veldhandbal is de puntentelling; een gewoon doelpunt levert één punt op. Een Beach Handball-wedstrijd duurt 2 x 10 minuten met 5 minuten rust. Elke helft, of set, moet een winnaar hebben. Het team dat twee sets wint, wint de wedstrijd. Bij een gelijke stand na sets volgt een shoot-out.
Street Handball
Street Handball kan zowel binnen als buiten gespeeld worden op een zelf uitgezet veldje van minimaal 10 x 15 meter. De complexiteit van traditioneel handbal is hier weggelaten, waardoor handbalervaring of technische vaardigheden geen vereiste zijn. Ook lichaamsgrootte speelt geen rol. Fair Play staat centraal, waardoor een scheidsrechter niet noodzakelijk is.
Geschiedenis van Handbal
De oorsprong van handbal is niet helemaal zeker, maar de sport lijkt in Duitsland te zijn ontstaan. Max Heiser was de eerste die spelregels opstelde. In 1917 werden deze regels officieel vastgelegd door de turnbond onder de naam ‘Bestimmungen für die Abhaltung des Handbalspieles für die Damenabteilungen des Berliner Turnrathes’, wat aangeeft dat handbal in eerste instantie bedoeld was voor vrouwen. Aan het begin van de 20e eeuw was het de bedoeling om gymnastiek uit te breiden. Voetbal was een mannensport en tennis was voor de elite, waardoor handbal geschikt was voor vrouwen. Later gingen ook mannen de sport beoefenen. De Duitse manier van handbal spelen vormt de basis voor de internationale sport. De spelregels waren een combinatie van basketbal, korfbal en voetbal. Handbal kwam naar Nederland via een uitwisseling tussen turnverenigingen uit Hamburg en Berlijn. In Groningen werd de basis gelegd voor het Nederlandse handbal. Aanvankelijk werd de sport op een aangepast voetbalveld gespeeld met teams van 11 spelers. Het eerste landskampioenschap vond plaats in 1930 en in 1935 werd de eerste interland tegen Duitsland gespeeld in Den Haag. In dat jaar kreeg handbal ook een eigen bond: het Nederlands Handbal Verbond.
Algemene Spelregels
Spelers
Een handbalteam bestaat uit maximaal 14 spelers, waarvan er zeven op het veld staan (zes veldspelers en één doelverdediger) en zeven wisselspelers op de bank. Bijna alle spelers komen tijdens een wedstrijd wel in actie. Een vliegende wissel is toegestaan, mits uitgevoerd binnen de wissellijn. Een speler die ongeoorloofd over de wissellijn gaat, begaat een wisselfout, wat resulteert in een vrije worp voor de tegenpartij en een tijdelijke verwijdering van de speler. In hogere divisies wordt de doelverdediger soms vervangen door een extra veldspeler voor een aanval, maar bij balverlies wordt de doelverdediger weer ingebracht.
Speeltijd
Een normale handbalwedstrijd bestaat uit twee helften van 30 minuten. Voor jeugdhandbal gelden vaak kortere speeltijden. Bij wedstrijden waar een winnaar vereist is, volgen bij een gelijkspel na 60 minuten twee verlengingen van elk vijf minuten. Indien er dan nog geen winnaar is, wordt de beslissing bepaald door 7-meterworpen. Gediskwalificeerde spelers en spelers die van het veld zijn gestuurd, mogen hieraan niet deelnemen. Elk team wijst vijf spelers aan die de worpen nemen.
Lees ook: Overzicht KNVB speeltijden
Speelveld
Het handbalveld is 40 x 20 meter en bevat diverse lijnen:
- Zijlijnen en achterlijnen: begrenzen het veld.
- Middenlijn: loopt door het midden van het veld.
- Doelgebied: een halve cirkel met een straal van 6 meter rondom het doel, alleen toegankelijk voor de doelverdediger.
- Vrijeworplijn: een gestippelde lijn op 9 meter van het doel.
- 7-meterlijn: tussen de doelcirkel en de vrijeworplijn.
- Wissellijn: aan de zijlijn, 4,5 meter naar links en rechts vanaf de middenlijn.
Bal
De handbal is gemaakt van kunststof of leer. De grootte varieert afhankelijk van de leeftijd en het geslacht van de spelers. Een handbal voor heren is kleiner dan een voetbal, maar weegt hetzelfde. Vaak wordt hars gebruikt voor een betere grip, hoewel dit niet altijd is toegestaan in sporthallen.
Stappen
Een speler mag de bal maximaal drie seconden vasthouden als hij stilstaat en mag maximaal drie stappen zetten met de bal in de hand. Na elke derde stap moet de bal stuiteren.
Aanval
De bal mag met de handen, armen, hoofd, bovenbeen, romp of knie worden geworpen, opgevangen of gestopt. Het is niet toegestaan de bal met de onderbenen of voeten aan te raken. Een speler kan de bal van de tegenstander overnemen met een open hand.
Foul
Een foul is het onsportief belemmeren van een speler door vastgrijpen, omklemmen, stoten of vasthouden. Een foul wordt meestal bestraft met een vrije worp. De scheidsrechter kan een gele kaart geven als waarschuwing. Een tweede overtreding resulteert in een uitsluiting van 2 minuten, waarbij het team met een speler minder verder moet spelen. Een tweede uitsluiting leidt tot een rode kaart en diskwalificatie, waarbij de speler niet meer mag worden ingewisseld. Bij agressief of ernstig onsportief gedrag kan direct een rode kaart worden gegeven.
Lees ook: Complete Gids Dames Handbal
Worpen
- Beginworp: de eerste worp van de wedstrijd, vanaf het midden van het veld.
- Vrije worp: na een fout van de tegenpartij, op de plek van de overtreding.
- Inworp: wanneer de bal buiten het speelveld is geraakt.
- Uitworp: door de doelverdediger, wanneer de bal over de doellijn is gegaan.
- 7-meterworp: bij een duidelijke doelkans die door een fout wordt verhinderd.
Time-out
Een time-out is verplicht bij een tijdelijke uitsluiting van 2 minuten, een diskwalificatie na een rode kaart, een fluitsignaal van de tijdwaarnemer, overleg tussen scheidsrechters, een wisselfout of te veel spelers op het veld. Een scheidsrechter kan ook een time-out geven bij invloeden van buitenaf, een geblesseerde speler, een bal die het plafond raakt, het vertragen van het spel of het weggooien van de bal.
Wisselen
Een team bestaat uit maximaal 14 spelers, waarvan 7 op het veld en 7 op de bank. Een vliegende wissel is toegestaan via de wissellijn. In hogere wedstrijden wordt de doelverdediger soms gewisseld voor een extra veldspeler.
Acties, Overtredingen en Straffen
- Stuiten en tippen: na het vangen van de bal mag onbeperkt worden getipt. Na het vangen van de bal na het tippen, moet de bal worden gespeeld. Met de bal in de hand mogen drie passen worden gezet.
- 3-secondenregel: de bal mag maximaal 3 seconden worden vastgehouden, daarna moet de bal worden gespeeld, gestuit of getipt.
- Persoonlijke straf: bij een overtreding gericht op het lichaam van een tegenstander. Er zijn vier soorten: waarschuwing (gele kaart), uitsluiting van 2 minuten, diskwalificatie (rode kaart zonder rapport) of diskwalificatie (rode kaart met rapport).
- Passief spel: het vertragen van het spel zonder aanvalspoging. De scheidsrechter geeft een waarschuwing, waarna het aanvallende team actie moet ondernemen.
Speeltijden en Balmaten per Categorie
| Categorie | Leeftijd | Speeltijd | Gewicht wedstrijdbal | Omtrek bal | Maat |
|---|---|---|---|---|---|
| Senioren Heren | 19 jaar en ouder | 2 × 30 minuten | 425 - 475 gram | 58 - 60 cm | 3 |
| Senioren Dames | 19 jaar en ouder | 2 × 30 minuten | 325 - 375 gram | 54 - 56 cm | 2 |
| A-jeugd Heren | 17-18 jaar | 2 × 30 minuten | 425 - 475 gram | 58 - 60 cm | 3 |
| A-jeugd Dames | 17-18 jaar | 2 × 30 minuten | 325 - 375 gram | 54 - 56 cm | 2 |
| B-jeugd Heren | 15-16 jaar | 2 x 25 minuten | 325 - 375 gram | 54 - 56 cm | 2 |
| B-jeugd Dames | 15-16 jaar | 2 x 25 minuten | 325 - 375 gram | 54 - 56 cm | 2 |
| C-jeugd Heren | 13-14 jaar | 2 x 25 minuten | 325 - 375 gram | 54 - 56 cm | 2 |
| C-jeugd Dames | 13-14 jaar | 2 x 25 minuten | 325 - 375 gram | 54 - 56 cm | 1 |
| D-jeugd | 11-12 jaar | 2 × 20 minuten | 290 - 330 gram | 50 - 52 cm | 1 |
| E-jeugd | 9-10 jaar | 2 × 20 minuten | 290 - 330 gram | 50 - 52 cm | 1 |
| F-jeugd (mini’s) | 7-8 jaar | 2 × 15 minuten | max. 300 gram | 46 - 48 cm | 0 |
| H-jeugd | jonger dan 7 jaar | ---- | ---- | ---- | |
| Recreanten | 2 x 25 minuten |
Let op: Bij F-jeugd wordt een zachte bal gebruikt, bij E-jeugd een harde bal. De balgrootte is nr. 1 voor D-jeugd, C-jeugd, B-jeugd, en nr. 2 voor A-jeugd en Dames. Recreanten spelen met bal nr. 1.
Specifieke Regels voor F-Jeugd
- Elk team heeft 4 spelers op het veld (3 veldspelers + wisselende keeper).
- Na afloop van een wedstrijd zijn er shoot-outs: elk kind start vanuit het midden, tipt richting doel en probeert te scoren. Wordt de bal onderweg verloren dan mag de speler vanaf die plaats verder gaan.
- Per wedstrijd wordt de score bijgehouden. Uitslagen worden alleen gebruikt om de sterkte van de teams te bepalen.
- Coaches mogen eventueel ook in het speelveld lopen om het spel te begeleiden, met inachtneming van Fairplay.
- Geef de kinderen de kans om het spel zelf te ontdekken.
- Verdedigen mag niet meer met zijn allen op de cirkel. Op de eigen speelhelft wordt er offensief verdedigd. Als een team niet offensief verdedigt en met alle kinderen aan de cirkel staat, volgt na een time-out een waarschuwing aan de coach. Die krijgt de kans de verdediging om te zetten.
- Ter afsluiting van een wedstrijd (ook in de zaal!) zijn er shoot-outs: elk kind mag vanaf de middellijn richting cirkel tippen en op doel gooien.
Handbal leren spelen
Om te beginnen met handbal, is het raadzaam om:
- Een team te vinden: Sluit je aan bij een team om de sport te leren en het sociale aspect te ervaren.
- De benodigde materialen aan te schaffen: Zorg voor goede sportschoenen en de juiste sportkleding.
- De regels te kennen: Bekend zijn met de regels maakt het makkelijker om de sport te leren.
tags: #speeltijden #handbal #jeugd #regels