Honkbal, ook wel "America's Favorite Pastime" genoemd, is een populaire team- en balsport die wereldwijd wordt gespeeld. In Nederland is het een minder populaire sport, maar er zijn toch zo'n 25.000 tot 30.000 beoefenaars. In de Verenigde Staten daarentegen, spelen miljoenen mensen honkbal, en is het de belangrijkste sport in de zomermaanden. Een essentieel onderdeel van het honkbalspel is de worp van de pitcher, die de snelheid, hoogte en het effect van zijn worp zal variëren om het de slagman te bemoeilijken. Dit artikel duikt diep in de aspecten van de snelheid van een honkbal worp, inclusief de techniek, de factoren die de snelheid beïnvloeden, en de wetenschap erachter.
Het Honkbalspel en de Benodigde Uitrusting
Het honkbalspel wordt gespeeld door twee teams van negen spelers. Het doel is om meer punten te scoren dan de tegenstander. Dit gebeurt door als slagman alle vier de honken op rij te passeren, of door een homerun te slaan.
Voor het honkbalspel is specifieke uitrusting nodig, waaronder:
- Handschoen: Leren handschoenen variëren in afmetingen, gewicht en model, afhankelijk van de positie van de speler. Er zijn speciale handschoenen voor de eerste honkman en de achtervanger.
- Knuppel (bat): Honkbalknuppels zijn van hout, aluminium of composietmaterialen. In de Major League is het verplicht met houten knuppels te slaan.
- Bal: Een honkbal bestaat uit een kern van rubber of kurk, omwikkeld met wol en katoen, en een leren buitenkant.
- Beschermende materialen: Een toque voor bescherming van de geslachtsdelen, een helm voor de slagman, scheenbeschermers en elleboogbeschermers. De achtervanger gebruikt de meeste beschermende materialen, waaronder beenbeschermers, een bodyprotector en een speciale helm met gezichtsmasker.
De Rol van de Pitcher
Elke honkbalwedstrijd begint met de pitcher (werper). De pitcher gooit de bal vanaf de werpplaat over het vierde honk, de thuisplaat. De pitcher staat in het midden van het binnenveld, op de werpplaat, een rechthoekige rubberen mat op de grond met een afmeting van 61 bij 15 centimeter. De werpplaat ligt 13 meter vanaf het achterste punt van de thuisplaat, waar de slagspeler en de catcher staan. De bal moet over de plaat gaan, tussen knie- en ellebooghoogte van de slagman (dit heet de 'slagzone'). De worp wordt beoordeeld door de (plaat)scheidsrechter, die achter de catcher en de thuisplaat staat. Het doel van de pitcher is altijd om een 'uit' te veroorzaken bij de slagpartij. De pitcher kan de hoogte, snelheid en het effect van zijn worp variëren om het de slagman te bemoeilijken. Vaak heeft hij met de vanger een gebarencode afgesproken (de vanger steekt een aantal vingers op om aan te geven wat voor worp hij verwacht), zodat de vanger niet verrast wordt.
Technische aspecten van het pitchen
Het werpen van een honkbal is een complexe beweging die precisie, kracht en timing vereist. Een goede techniek is essentieel om de bal met hoge snelheid en nauwkeurigheid te werpen, en om blessures te voorkomen.
Lees ook: De snelheid van de honkbal
Hieronder volgen enkele belangrijke technische aspecten van het pitchen:
- De aanloop: De aanloop is de beweging die de pitcher maakt voordat hij de bal gooit. Het doel van de aanloop is om momentum op te bouwen en het lichaam in de juiste positie te brengen om de bal te werpen.
- De armbeweging: De armbeweging is de beweging die de pitcher maakt om de bal te werpen. Het is belangrijk om een soepele en gecontroleerde armbeweging te hebben om de bal met maximale snelheid en nauwkeurigheid te werpen.
- De release: De release is het moment waarop de pitcher de bal loslaat. Het is belangrijk om de bal op het juiste moment los te laten om de gewenste snelheid, richting en spin te geven.
- De follow-through: De follow-through is de beweging die de pitcher maakt nadat hij de bal heeft losgelaten. Het doel van de follow-through is om het lichaam in balans te houden en blessures te voorkomen.
De pitcher kan nog een middel inzetten om slagspelers van de wijs te brengen. Aangezien er bij honkbal geen klok loopt zoals bij voetbal, basketbal of Amerikaans voetbal, is de pitcher de heerser over de tijd. Deze speler kan namelijk extra de tijd nemen tussen worpen door of juist snel ballen achter elkaar in het slaggebied gooien, voordat de slagspeler daar goed en wel klaar voor is. (Opmerking: In 2023 is in Amerikaanse major en minor baseball leagues een 'pitch clock' ingevoerd, waarbij de tijd die een pitcher krijgt om te gooien korter is geworden. Tussen twee worpen door staan er 15 seconden op de klok wanneer de honken leeg zijn en 20 seconden wanneer er honklopers op honken staan.
Factoren die de snelheid van een worp beïnvloeden
De snelheid van een honkbal worp wordt beïnvloed door verschillende factoren, waaronder:
- De techniek van de pitcher: Een goede techniek is essentieel om de bal met maximale snelheid te werpen.
- De kracht van de pitcher: De kracht van de pitcher speelt een belangrijke rol bij het bepalen van de snelheid van de worp.
- De flexibiliteit van de pitcher: Een goede flexibiliteit stelt de pitcher in staat om een grotere bewegingsuitslag te maken en meer kracht te genereren.
- De grootte en gewicht van de pitcher: Over het algemeen werpen grotere en zwaardere pitchers de bal sneller.
- De weersomstandigheden: Koude en natte omstandigheden kunnen de snelheid van de worp verminderen.
Verschillende soorten worpen
Er zijn verschillende soorten worpen die een pitcher kan gooien, elk met een eigen snelheid, beweging en effect. De meest voorkomende worpen zijn:
- Fastball: De fastball is de snelste worp die een pitcher kan gooien. Het is een rechte worp zonder veel beweging.
- Change-up: De change-up is een langzamere worp die wordt gebruikt om de slagman uit balans te brengen.
- Curveball: De curveball is een worp met veel spin, waardoor de bal een gebogen baan beschrijft.
- Slider: De slider is een snelle worp met een zijwaartse beweging.
- Knuckleball: De knuckleball is een worp zonder spin, waardoor de bal onvoorspelbaar beweegt.
De wetenschap achter de worp
De snelheid van een honkbal worp is een complex samenspel van biomechanica, fysica en fysiologie. Onderzoekers van de Vrije Universiteit en de TU Delft hebben onderzoek gedaan naar de biomechanica van het pitchen. Ze plakten 25 lichtgevende markers op het lichaam van de pitcher (werper) om de bewegingen van het lichaam te analyseren. De draaiing van de schouder is snel; bij Rick van den Hurk werd hoekdraaiingen tot 9000 ° per seconde gemeten. Doordat de ideale worp een opslingering is van achtereenvolgende lichaamsdelen, is ook de timing extreem belangrijk; met name die van het draaien van de romp ten opzichte van het bekken. Eerst draait het bekken en zo’n 0,03 s later de romp. Met het blote oog is dat verschil bijna niet waar te nemen. Door de techniek een klein beetje te veranderen, kunnen de krachten op de kwetsbare elleboog verlaagd worden, terwijl de werpsnelheid gelijk blijft.
Lees ook: Ontdek de factoren die de snelheid van een strafcorner beïnvloeden.
Een ander interessant aspect van de worp is de spin van de bal. De spin van de bal beïnvloedt de baan van de bal en kan worden gebruikt om de slagman te misleiden. Een fastball met veel backspin zal bijvoorbeeld stijgen, terwijl een curveball met topspin zal dalen.
Blessures en preventie
Voluit werpen is een enorme belasting voor je spieren, pezen en gewrichten. Zeker tophonkballers fungeren steeds op 98 % van hun maximum. En dat vele malen achter elkaar. Dat gaat meestal goed, maar wanneer er onverwachte dingen optreden of wanneer een werper moe wordt, dan is het oppassen geblazen.
Door vermoeidheid gaat de technische uitvoering van de worp achteruit en gaat de werper - al dan niet bewust - terugvallen op brute kracht om de bal toch voldoende snelheid mee te geven. Een andere risicofactor is een lichte blessure of een pijntje in een ledemaat. Vaak gaat de werper dan compenseren met een ander lichaamsdeel, waarna daar een ernstigere blessure kan ontstaan. Veeger: ‘We zien regelmatig dat na een elleboogblessure problemen met de schouder ontstaan. Blijkbaar gaat zo’n werper net een beetje anders gooien.’ Sowieso zijn elleboog en schouder de twee zwakke plekken van de pitcher.
Om blessures te voorkomen, is het belangrijk om een goede techniek te hebben, de spieren te versterken en op te warmen voor het werpen. Ook is het belangrijk om niet te veel te werpen en het lichaam voldoende rust te geven.
Lees ook: IJshockey schotsnelheid: een blik op de technologie erachter.