De rivaliteit tussen Rusland (voorheen de Sovjet-Unie) en de Verenigde Staten in het ijshockey is een van de meest iconische en geladen confrontaties in de sportgeschiedenis. Gekenmerkt door politieke spanningen, legendarische wedstrijden en de opkomst van enkele van de grootste namen in het ijshockey, heeft deze rivaliteit een onuitwisbare stempel gedrukt op de sport.
De Sovjet Dominantie en het "Miracle on Ice"
Gedurende de Koude Oorlog domineerde de Sovjet-Unie het internationale ijshockeytoneel. Met een team dat bestond uit professionele atleten die zich voordeden als amateurs, walsten ze over het algemeen over hun tegenstanders heen tijdens de Wereldkampioenschappen en de Olympische Spelen. De Sovjets wonnen tussen 1956 en 1992 acht Olympische titels. Hun spel werd gekenmerkt door een uitzonderlijke vaardigheid, discipline en een collectieve benadering, ontwikkeld door coaches als Anatoli Tarasov.
Echter, een van de meest memorabele momenten in de sportgeschiedenis vond plaats tijdens de Olympische Winterspelen van 1980 in Lake Placid, New York. Het jonge, onervaren Amerikaanse team, bestaande uit amateurspelers en geleid door coach Herb Brooks, versloeg de torenhoge favoriet Sovjet-Unie met 4-3 in een wedstrijd die bekend werd als het "Miracle on Ice".
In aanloop naar de Winterspelen van 1980 was het ijshockeyteam van de Sovjet-Unie een torenhoge favoriet. Ze hadden een team dat bol stond van legendarische hockeyspelers, waaronder aanvoerder Boris Mikhailov, Valeri Kharlamov, Vladislav Tretiak, Viacheslav Fetisov en Sergei Makarov. De laatste vier kregen uiteindelijk ook een plekje op de Hockey Hall of Fame. De spelers van de Sovjet-Unie hadden vaak, in tegenstelling tot de Amerikaanse spelers, een lange geschiedenis in het internationale ijshockey.
De Amerikanen wonnen de wedstrijd door een passtechniek toe te passen die door de Sovjet-Unie zelf was ontwikkeld. Het doel was om de Sovjets zo veel mogelijk van hun stuk te brengen, en dat was gelukt.
Lees ook: Vjatsjeslav Fetisov: Een icoon van het Russische ijshockey
Deze overwinning, die plaatsvond te midden van de Koude Oorlog, had een enorme symbolische betekenis voor de Verenigde Staten. Het was een overwinning op het ijs, maar ook een ideologische overwinning. De Amerikanen werden geconfronteerd met een grote recessie en de gijzelingcrisis in Iran en hadden een grote behoefte aan een overwinning en iets dat ze konden vieren. Het ijshockeyteam van Brooks had ze dit gegeven.
Het "Miracle on Ice" wordt gezien als één van de meest iconische momenten in de geschiedenis van de Olympische Spelen en de Amerikaanse sport. Het werd in 1999 door Sports Illustrated zelfs uitgeroepen tot het beste sportmoment van de 20e eeuw.
De Rol van Nederland
Een minder bekend aspect van het "Miracle on Ice" is de rol die Nederland speelde in de voorbereiding van het Amerikaanse team. De tactiek van de Nederlandse bondscoach Hans Westberg, die de Amerikanen op weg hielp naar goud. Dat blijkt uit de aflevering van Andere Tijden Sport: Het geheime boekje van het Nederlandse ijshockey: hoe versla je de Russen?
De tactiek van Westberg, die de Amerikaanse bondscoach Herb Brooks later zou overnemen voor het duel met Sovjet-Unie, zette Nederland op de kaart in de ijshockeywereld. De Zweed was tijdens zijn carrière geobsedeerd door een vraag: hoe versla je de Russen? Hij kreeg de kans in 1978, toen de Sovjet-Unie voor een reeks oefenwedstrijden naar Nederland kwam.
Speler Henk Hille: "Iedereen had geprobeerd het Sovjet-Unie-team te verslaan door heel strak te verdedigen. Niet Westberg. Hij draaide het om. We gaan ze heel vroeg aanpakken." Ron Berteling weet nog: "We kleunden er vol in. We kwamen binnen een minuut met 1-0 voor. Het ging precies zoals Hans het had voorspeld. Zoals ze een aanval opzetten, zoals ze een pass geven."
Lees ook: WK IJshockey Live Kijken
De Russen werden overrompeld. Op een gegeven moment stond het 3-1. Voor Nederland. Door een gebrek aan conditie, kon Nederland het niet lang volhouden. Het duel eindigde in 3-13. Maar Westberg wist: de tactiek werkt. De coach wordt gevraagd om in Montreal zijn kennis te delen met topcoaches uit Canada en de Verenigde Staten. Ook aanwezig: Herb Brooks, de bondscoach van de Verenigde Staten. Hij is in het bijzonder geïnteresseerd in de visie van Westberg en spreekt hem daar uitvoerig.
De NHL en de Russische Spelers
Na de val van de Sovjet-Unie stroomden Russische spelers naar de National Hockey League (NHL), de belangrijkste ijshockeycompetitie ter wereld. Spelers als Sergei Fedorov, Alexander Mogilny en Pavel Bure braken door en werden sterren in de NHL. Deze trend zette zich voort in de 21e eeuw met de opkomst van spelers als Alexander Ovechkin, Evgeni Malkin en Nikita Kucherov.
Sergei Pryakhin zal voor altijd in de boeken staan als de eerste Sovjet-speler in de NHL. De Calgary Flames pikten hem in 1988 op in de 12e ronde van de draft en een jaar later maakte hij z’n debuut. Met Pryakhin ging het hek echter wel van de dam en er volgden meer spelers uit de Sovjet-Unie.
Viacheslav (Slava) Fetisov was wél een grote naam en had als speler van The Red Army al een paar keer kennis mogen maken met het leven in Noord-Amerika. In 1980 was hij van de partij toen de Amerikanen in Lake Placid de Russen voor schut zetten en acht jaar later won de verdediger er zijn tweede gouden plak tijdens de Spelen in Calgary.
Met Vladimir Krutov en Sergei Makarov vormde Igor Larionov de legendarische KLM-lijn. Met Fetisov vertrok ook de fameuze KLM-lijn naar Noord-Amerika. Vladimir Krutov speelde alleen in 1989-1990 in de NHL namens de Vancouver Canucks. Eén van de beste aanvallers van zijn tijd bleef steken op 11 goals en 34 punten. Hij overleed in 2012 op 52-jarige leeftijd. Igor Larionov kwam tot bijna 1000 wedstrijden en won, aan de zijde van Fetisov, twee Cups met Detroit. Sergei Makarov was het derde lid van deze lijn. Hij speelde jaren voor Calgary en halverwege de jaren negentig werd hij in San Jose herenigd met Larionov.
Lees ook: Analyse: Sprong's impact op CSKA Moskou
Na het behalen van de wereldtitel deed de pas 20-jarige Alexander Mogilny iets wat in de decennia ervoor ondenkbaar was. De aanvaller vertrok, liep over en ging spelen voor de Buffalo Sabres. In Sergei Fedorov hadden de Sovjets nog een jonkie van wereldklasse, maar hij volgde in 1990 het voorbeeld van Mogilny. Fedorov is één van de vier Russen die de Hart Trophy thuis heeft staan.
Alex Ovechkin is tegenwoordig natuurlijk het boegbeeld van het Russische ijshockey. En misschien zelfs wel van de NHL. Niet voor niets is hij als internationaal ambassadeur van de league deze zomer naar China gestuurd. De Rus, volgende maand wordt hij 34, was al bezig aan een indrukwekkende carrière, maar in 2018 kwam in de vorm van de Stanley Cup het ontbrekende puzzelstukje. Afgelopen seizoen passeerde hij daarnaast ook nog eens Sergei Fedorov als meest productieve Rus in de NHL. Fedorov had 1248 wedstrijden nodig voor z’n 1179 punten. Ovechkin staat na 2018-2019 op 1211 punten en is daarmee de enige Rus bij de eerste 50 op de all-time topscorerslijst van de NHL.
Deze spelers hebben niet alleen hun stempel gedrukt op de NHL, maar hebben ook bijgedragen aan de populariteit van ijshockey in Rusland en de rest van de wereld.
De Rivaliteit Vandaag
Hoewel de politieke spanningen tussen Rusland en de Verenigde Staten zijn afgenomen sinds het einde van de Koude Oorlog, blijft de rivaliteit op het ijs intens. Beide landen behoren tot de top van het internationale ijshockey en hun wedstrijden zijn altijd beladen met spanning en emotie.
De rivaliteit tussen Rusland en de Verenigde Staten in het ijshockey is meer dan alleen een sportieve competitie. Het is een verhaal van politiek, ideologie en menselijke prestaties. Het is een verhaal dat nog steeds wordt geschreven, met nieuwe hoofdstukken die worden toegevoegd bij elke ontmoeting op het ijs.
IJshockey in het Algemeen
IJshockey is een variant van hockey die op ijs gespeeld wordt. De sport valt onder de "balsporten" maar de puck waarmee gespeeld wordt is geen ronde bal, maar een platte schijf van rubber, met een diameter van 3 inch (7,62 cm) en een dikte van 1 inch (2,54 cm). De spelers gebruiken een stick met een vrij groot plat vlak. Wel is het blad van de stick gekromd waardoor er nauwkeuriger en harder geschoten kan worden. Het bewijs zou zijn dat op schilderijen van oude Nederlandse meesters kerels op schaatsen met een stok tegen een bal slaan. Het gaat hierbij om het oude spel Kolf.
In 1885 werd te Montreal de 'Amateur Hockey Association of Canada' opgericht. Tijdens de oprichtingsvergadering werd het aantal spelers per team vastgesteld op zeven. Internationaal wordt momenteel georganiseerd ijshockey gespeeld in 68 landen, waarvan er 63 zijn aangesloten bij de in Zürich zetelende Internationale IJshockey Federatie. Onder de aangesloten leden bevinden zich enkele exotische landen als Brazilië en Thailand, waar slechts één club is ingeschreven. De sport is vooral 'groot' in Noord-Amerika, Rusland, Tsjechië, Slowakije, Scandinavië en Zwitserland. In Finland is het de belangrijkste volkssport, en is de ijshockeybond de sportbond met het grootste aantal actieve leden.
De belangrijkste ijshockeycompetitie ter wereld is de Amerikaans-Canadese NHL. Het grootste deel van de internationals is actief in deze league, waar overigens ook iets andere regels gelden dan elders. De spelregels voor ijshockey zijn niet overal hetzelfde. Het grootste deel van de wedstrijden wordt gespeeld onder auspiciën van de Internationale IJshockey Federatie (IIHF), Hockey Canada en USA Hockey. De laatste twee omvatten het meeste amateurijshockey in Noord-Amerika, de IIHF omvat het professionele en amateurhockey buiten Noord-Amerika. Elke bond heeft zijn eigen set spelregels. Daarnaast heeft de National Hockey League (NHL), de professionele Noord-Amerikaanse competitie, zijn eigen regels. De meeste regels zijn in hetzelfde, de verschillen zitten in de details. De regels van de IIHF wijken het meeste af. Dit komt vooral omdat het speelveld in Noord-Amerika smaller is dan daarbuiten.
Een ijshockeywedstrijd bestaat uit drie zogenaamde perioden van elk 20 minuten zuivere speeltijd. Dit betekent dat bij alle spelonderbrekingen de tijd wordt stopgezet. Het spel wordt gespeeld door twee teams. Naast de goalie mogen beide teams vijf spelers tegelijk in het veld hebben staan. Hiervan zijn er traditioneel twee verdedigers (rechtsachter en linksachter) en drie aanvallers (rechtsvoor, middenvoor en linksvoor). Er mag vrijwel voortdurend gewisseld worden. Ook spelers die eerder gewisseld waren kunnen weer terug het veld in. Op het hoogste niveau hebben teams hiertoe vier aanvals- en drie verdedigingslijnen ter beschikking, die doorgaans niet langer dan een minuut op het ijs blijven.
Het speelveld is verdeeld in 3 zones, die -afhankelijk van de speelrichting van het team- het verdedigingsvak, het neutrale vak en het aanvalsvak worden genoemd. Deze verdeling is belangrijk omdat de toegang tot het aanvalsvak door een buitenspelregel (offside, zie onder) beperkt wordt. De bedoeling van het spel is om te scoren door de puck in het doel van de tegenstander te schieten. De goalie mag de puck met alle onderdelen van zijn of haar bescherming tegenhouden. Hiervoor wordt vaak de zogenoemde "Butterfly"-stijl gebruikt. Hierbij laat een goalie zich op de knieën vallen en spreidt de onderbenen voor het lage deel van het doel. Met het bovenlichaam en de handschoenen worden dan de hoge schoten gestopt. Een goalie mag een puck vasthouden.
Hoewel bij ijshockey meer contact is toegestaan dan bij veel andere sporten zijn er regels om het spel in goede banen te leiden. Een straf bij ijshockey heet een 'penalty'. Penalty’s worden uitgedrukt in strafminuten. Bij zeer zware overtredingen waar de intentie lijkt om de tegenstander te blesseren wordt een "match penalty" opgelegd. Bij het (meermaals) belagen van een wedstrijdofficial, zowel fysiek als verbaal, kan een "gross misconduct penalty" worden opgelegd. Tijdens een penalty heeft het niet in overtreding zijnde team een zogeheten powerplay of man-meer-situatie. Bij bepaalde overtredingen (een tegenstander van achteren aanvallen bij een breakaway, het gooien van een stick in de richting van de puck in het eigen verdedigingsvak of opzettelijk het eigen doel verplaatsen in de laatste 2 minuten van de reguliere speeltijd of gedurende de gehele overtime) kan er een penaltyshot worden toegekend.
Een ijshockeybaan is het speelveld voor ijshockey. Het is een rechthoekige ijsbaan met afgestompte hoeken en is ommuurd met een boarding van 1,22 meter hoog. Er is een verdedigende zone, een neutrale zone en een aanvallende zone. De verdedigende zone is het gebied tussen de blauwe lijn een de boarding waar de eigen goal staat. De neutrale zone is tussen de twee blauwe lijnen en de aanvallende zone het vak waar het vijandelijke goal staat. Een ijshockeybaan is 61 meter lang en 30 meter breed volgens de internationale regels. In de National Hockey League is de baan 26 meter breed. De neutrale zone is 15 meter lang. Aan de linkerkant zitten de spelersbanken, hierop zitten de ijshockeyers als ze niet op het ijs staan. Rechts staan de penaltyboxen, hierin zit een ijshockeyer als hij een penalty heeft gekregen. Tussen de penaltyboxen zit een scheidsrechterbox. Deze scheidsrechter bestuurt het scorebord en beslist dus wanneer de tijd stil ligt en wanneer de penalty is afgelopen. Achter de goals zijn ook nog scheidsrechterboxen. Er zijn negen face-offplekken op het ijs: vijf in de neutrale zone, twee in de verdedigende zone en twee in de aanvallende zone. Op deze plekken wordt het spel hervat nadat het heeft stilgelegen. Voor de goal is de crease. Hierin mag de doelverdediger niet gehinderd worden door een speler van de tegenpartij. De boarding is dan wel 1,22 meter hoog, in feite is hij veel langer.
IJshockey is een harde en soms gevaarlijke sport dus dragen de spelers de nodige bescherming: een toque, helm, scheenbeschermers, elleboogbeschermers, handschoenen, speciale ijshockeybroek en bodybeschermer (schouders, borst en schouderbladen). De goalie is bij ijshockey compleet ingepakt. In de eerste plaats is dit natuurlijk om letsel te voorkomen maar de uitrusting heeft ook een functionele kant, namelijk het tegenhouden van de puck. Beenbeschermers; deze komen tot ongeveer halverwege het bovenbeen. Blocker; deze handschoen wordt gedragen aan de hand die de stick vasthoudt. Keelbeschermer; beschermt de hals en zijkant van de nek. Helm; beschermt het hoofd en is voorzien van tralies om ook het gezicht te beschermen.
Nederlands IJshockey
In Nederland werd voor het eerst in januari 1929 ijshockey gespeeld. Twee Belgische ploegen kwamen op de Haarlemse ijsbaan een demonstratie geven. Dat het juist Belgen waren was niet zo vreemd. België behoorde in die tijd tot de sterkste landen van Europa. Nadat de Belgen die demonstratie in 1929 gegeven hadden, was ijshockey in Haarlem populair. Er werd zelfs door scholenploegen gestreden om de Beynes-beker en de Koninklijke Nederlandse Hockey Bond lonkte ook naar ijshockey. In 1934 kreeg Nederland zijn eerste kunstijsbaan. Die lag aan de Amsterdamse Linnaeusstraat bij de gasfabriek. Op 6 september 1934 ontstond de Nederlandse IJshockey Bond. Jhr. P. J. IJshockey bloeide in de dertiger jaren. Verenigingen als de A.Y.H.C. in Amsterdam, het Haagse H.H.Y.C. (onderafdeling van de bekende landhockeyclub) en T.Y.S.C. De Nederlanders leerden snel. In 1935, een jaar na de oprichting van de Nederlandse IJshockey Bond, werd al deelgenomen aan de wereldkampioenschappen te Davos. In 1950 won Nederland het vierlandentoernooi, dat in Amsterdam en Den Haag werd georganiseerd, vóór België, Frankrijk en Italië, maar daarna kwam de klad in ons nationale ijshockey. De kunstijsbaan in de Apollohal ging dicht en ook Tilburg werd gesloten, zodat alleen de H.O.K.Y. HYS HOKY bleef Nederlands kampioen tot 1969.
Sinds het seizoen 2007/2008 worden vrijwel alle competities op landelijk niveau georganiseerd. Op seniorenniveau zijn dat de Eredivisie, Eerste Divisie, Tweede Divisie en Derde Divisie. De junioren zijn verdeeld in een 5-tal leeftijdscategorieën (U17, U14 en U12, welpen en mini's). De overige competities (recreanten, studenten) worden regionaal georganiseerd. Sinds 2005 is er geen aparte vrouwencompetitie meer. De Nederlandse (senioren) vrouwen spelen voornamelijk in de recreanten competities en in juniorenteams. In 2008 telde de Nederlandse IJshockey Bond ca. Mondiaal neemt Nederland een plaats in de middenmoot in, zowel bij de mannen als bij de vrouwen. De mannenploeg is sinds 1990 een min of meer 'vaste waarde' in de B-groep, die sinds 2000 luistert naar de naam 'Division I'. SBS6 is zondag 18 januari 2009 begonnen met het live uitzenden van ijshockey.
Het Nationale vrouwenteam is Internationaal sinds 2010 aan een opmars bezig. Vanaf 2010 speelt het Nationale Team mee in European Womens Competition. Ook in 2011 wordt het team Wereldkampioen in Australië door o.a. een winnende golden goal van Julie Zwarthoed en uitstekend goalie werk van Claudia van Leeuwen. In 2012 wist Julie Zwarthoed de eerste Nederlandse Olympische medaille in het ijshockey tot nu toe te winnen. Op de Jeugd Olympische Spelen in Inssbruck wist zij op het onderdeel Skills Challange goud te behalen.
tags: #Rusland #USA #ijshockey #geschiedenis