Op 13 oktober 1972 stortte vlucht 571 van de Uruguayaanse luchtmacht neer in het Argentijnse Andesgebergte. Aan boord bevond zich het Old Christians Club rugbyteam uit Uruguay, samen met vrienden en familie, op weg naar een vriendschappelijke wedstrijd in Santiago, Chili. Het verhaal van de overlevenden, die 72 dagen in de extreme omstandigheden van de Andes doorbrachten, is een aangrijpend verhaal van moed, vindingrijkheid en de menselijke wil om te overleven.
De fatale vlucht
Vlucht 571 vertrok op 12 oktober 1972 vanuit Montevideo. Na een tussenstop in Mendoza, Argentinië, vervolgde het toestel zijn reis naar Santiago. Het weer was slecht, wat de piloten dwong te navigeren op basis van instrumenten en berekeningen van tijd en afgelegde afstand. Door sterke tegenwind maakten de piloten echter een fatale inschattingsfout. Ze dachten dat ze boven Curicó in Chili waren, terwijl ze in werkelijkheid nog midden in de Andes vlogen. Toen de piloot de landing inzette, crashte het vliegtuig tegen een bergtop.
Twaalf passagiers kwamen direct om bij de crash en nog eens vijf overleden gedurende de eerste nacht aan hun verwondingen. De overlevenden zochten beschutting in de romp van het vliegtuig en overleefden de eerste dagen op koekjes, chocoladerepen en wijn die aan boord waren. Deze voorraden raakten echter snel op en de situatie werd steeds hopelozer.
Overleven in de Andes
De overlevenden bevonden zich in een extreme omgeving, op een hoogte van ongeveer 4.000 meter, met temperaturen die 's nachts daalden tot 35 graden onder nul en overdag nauwelijks boven het vriespunt uitkwamen. Ze hadden geen geschikte uitrusting en de lucht was ijl. Op 29 oktober werden ze getroffen door een lawine, waarbij nog eens acht overlevenden omkwamen.
Ondanks de barre omstandigheden gaven de overlevenden de hoop niet op. Ze toonden opmerkelijke vindingrijkheid om te overleven. Ze maakten slaapzakken van vliegtuigstoelen, bouwden een apparaat om drinkwater te destilleren uit drankflessen en beschermden hun ogen tegen de felle zon met zelfgemaakte zonnebrillen van zonwerend materiaal uit de cockpit.
Lees ook: Opkomst van rugby in Papoea-Nieuw-Guinea
De groep stond voor de onmogelijke taak om te overleven in een omgeving zonder voedsel. Geconfronteerd met de hongerdood, namen de overlevenden een uiterst moeilijke beslissing: ze zouden de lichamen van hun overleden medepassagiers consumeren. Dit was een taboe, maar ze boden hun eigen lichamen aan: “Als ik doodga, eet me dan op”. De overlevenden hielden op 28 december 1972 een persconferentie om hun verhaal te doen en uit te leggen wat er precies gebeurd was.
De redding
Na weken van wanhoop en ontbering besloten Nando Parrado en Roberto Canessa op 12 december om zelf hulp te gaan zoeken. Na een tocht van tien dagen door het Andesgebergte kwamen ze een Chileense arriero (paardenmenner) tegen, die hen hielp contact te leggen met de buitenwereld. Op 22 en 23 december werden de overlevenden per helikopter van de berg gered. Van de 45 inzittenden hadden slechts 16 het ongeluk overleefd.
De nasleep
Het verhaal van de Andesvliegramp ging de hele wereld over. De overlevenden werden zowel bewonderd als bekritiseerd vanwege hun beslissing om tot kannibalisme over te gaan. De expeditie kost wat ($ 3.800), is avontuurlijk en niet ongevaarlijk, maar het is vooral zeer indrukwekkend en een once in your lifetime experience. Het nieuws dat de overlevenden zich voedden met de lichamen van hun gestorven vrienden, kreeg de meeste aandacht.
Eduardo: “Het was de moeilijkste beslissing in mijn leven, maar de enige manier om te overleven. Het was not done, maar na een paar dagen boden we onze eigen lichamen aan: ‘Als ik doodga, eet me dan op’. Dat maakte de beslissing makkelijker. Ik heb er geen spijt van en schaam me er niet voor. Ik ben juist trots dat ik het taboe kon doorbreken om te overleven.”
De ramp heeft een diepe indruk achtergelaten op de overlevenden en hun families. Velen van hen hebben hun verhaal gedeeld in boeken, documentaires en films. De plek van de crash, in de Valley of Tears, is nu een gedenkplaats waar nabestaanden herinneringsplaquettes, Mariabeeldjes en andere memorabilia hebben achtergelaten. Een grote cirkel van keien met vlaggen en resten van de bezittingen uit het vliegtuig vormt het graf van de overledenen. Elk jaar, in februari, organiseert expeditieleider Ricardo Peña een trip naar de bergtop waar op 13 oktober 1972 - vrijdag de dertiende! - een vliegtuig met 45 inzittenden neerstortte (bekend van de film Alive!). Samen met Eduardo Strauch, een van de overlevenden, bezoek je de plek des onheils.
Lees ook: Complete Gids Rugby Jeugd
Een inspirerend verhaal
De Andesvliegramp is meer dan alleen een verhaal over een tragisch vliegtuigongeluk. Het is een verhaal over de kracht van de menselijke geest om te overleven, zelfs in de meest extreme omstandigheden. Het is een verhaal over vriendschap, solidariteit en de moed om moeilijke beslissingen te nemen.
Eduardo stond licht aangedaan, maar met een gelukkige glimlach op zijn lippen, bij de memorial-site. “Elke keer als ik hier ben, voel ik me gelukkig. Mijn geest heeft alle leed afgestoten en de gelukkige gevoelens laten zitten. Ik heb hier de vreselijkste momenten meegemaakt, maar ook de mooiste. Het verbaast mij ook. Maar die gelukkige momenten hielpen om het lijden te tolereren. Er zaten eilanden van geluk in die nachtmerrie. We probeerden de film waarin we zaten te bekijken. Kun je je voorstellen als onze ouders en vrienden ons hier zouden zien zitten? Omgeven met menselijke resten. Huilen deden we niet. Onze vrienden stierven in onze armen, maar rouwen kost energie en dat hadden we niet.”
De overlevenden van de Andesvliegramp hebben de wereld laten zien dat de mens tot ongelooflijke dingen in staat is wanneer hij geconfronteerd wordt met de dood. Hun verhaal blijft mensen inspireren en herinnert ons eraan dat zelfs in de donkerste tijden de hoop nooit verloren mag gaan.
Films en boeken
Er zijn verschillende boeken en films verschenen over de Andesvliegramp, waaronder:
- Alive (1993): Een speelfilm met Ethan Hawke en Josh Hamilton.
- Society of the Snow (2024): Een Spaanse film van J.A. Bayona, te zien op Netflix.
Deze productietijd van veertien jaar komt doordat Bayona een aantal scènes heeft opgenomen op de plek waar het vliegtuig in de Andes neerstortte.
Lees ook: Van rugby naar media: JayJay Boske
tags: #rugby #team #vliegtuigongeluk #Andes