In een wereld waar energiebesparing en duurzaamheid steeds belangrijker worden, speelt de keuze van het juiste isolatiemateriaal een cruciale rol. Tempex, beter bekend als geëxpandeerd polystyreen (EPS) of piepschuim, is een veelzijdig en efficiënt isolatiemateriaal dat aan populariteit wint. Dit artikel werpt een blik op de eigenschappen, toepassingen en voordelen van piepschuim, evenals de milieu-impact en andere belangrijke aspecten.
Wat is Piepschuim (Tempex/EPS)?
Tempex, EPS (Geëxpandeerd polystyreen) en piepschuim zijn verschillende benamingen voor hetzelfde materiaal. Het is een lichtgewicht, stevig isolatiemateriaal dat ontstaat door het verhitten van polystyreenparels. Deze parels zetten uit en vormen een sterk, isolerend materiaal dat voor ongeveer 98% uit lucht bestaat. Dit hoge luchtgehalte draagt bij aan het lage gewicht en de uitstekende isolerende eigenschappen.
Piepschuim is gemakkelijk te herkennen aan zijn specifieke kenmerken: kleine, witte of grijze parels die aan elkaar gehecht zijn en een stevige, maar lichte plaat vormen. Het materiaal is relatief eenvoudig te bewerken en aan te passen aan verschillende vormen en afmetingen. Daarnaast maakt het materiaal het bekende piepende geluid wanneer het bewerkt wordt of wanneer twee delen over elkaar gewreven worden. Aan deze piep dankt het materiaal ook zijn bekendste naam: piepschuim.
Productie van Piepschuim
Piepschuim wordt gemaakt uit petroleum, waaruit de stof styreen wordt gewonnen. Styreen wordt samen met water in een grote trommel gedaan. Omdat styreen en water elkaar niet kunnen verdragen, zet styreen zich af tegen het water en ontstaan er kleine druppels styreen die op het water gaan drijven. Aan deze druppels wordt een opblaasmiddel toegevoegd, waardoor de bekende korrels ontstaan. Deze korrels bestaan voor ongeveer 94% uit lucht en zijn al geschikt als opvulmateriaal, bijvoorbeeld in zitzakken.
Voor de productie van piepschuim platen of blokken worden de korrels in een grote mal gegoten die de vorm heeft van het uiteindelijke product. De korrels in de mal worden verwarmd, waardoor de lucht in de korrels uitzet en de korrels aan elkaar smelten. Nadat de korrels aan elkaar gesmolten zijn en het materiaal is afgekoeld, wordt de mal verwijderd en wordt de vorm verder geperfectioneerd. In het geval van piepschuimen platen wordt er eerst een groot blok gemaakt, welke vervolgens in platen van verschillende groten gesneden kan worden.
Lees ook: Buitenspel in Voetbal: Wat je moet weten
Eigenschappen van Piepschuim
Piepschuim beschikt over een aantal unieke eigenschappen die het geschikt maken voor diverse toepassingen:
- Lichtgewicht: Doordat het materiaal voor 98% uit lucht bestaat, is het extreem licht.
- Sterkte: Ondanks het lage gewicht heeft piepschuim een goede druksterkte. EPS-platen zijn beschikbaar in verschillende druksterktes, zoals EPS 100, EPS 150 en EPS 200.
- Thermische Isolatie: Tempex heeft een lambda-waarde die varieert van 0,031 tot 0,036 W/mK, wat het een zeer goede thermische isolator maakt.
- Waterbestendigheid: EPS is redelijk vochtbestendig.
- Veelzijdigheid: Het materiaal kan gemakkelijk in verschillende vormen worden gesneden en aangepast.
- Bestand tegen schokken en stoten: Polystyreen is slagvast.
- Uiterlijk: Het materiaal is onbewerkt altijd wit en bestaat uit heel veel kleine bolletjes.
Soorten Piepschuim
Er zijn twee hoofdtypen piepschuim:
- Harde piepschuim: Deze variant is dichter en sterker, waardoor het meer gewicht kan dragen.
- Zachte piepschuim: Deze variant is minder dicht en flexibeler.
De hardheid van piepschuim wordt bepaald door de hoeveelheid piepschuimkorrels per kubieke meter. Een gemiddelde plaat piepschuim bevat ongeveer 10 miljoen bolletjes per kubieke meter. Door dit op te voeren ontstaan verschillende sterktes.
Toepassingen van Piepschuim
De veelzijdigheid van piepschuim maakt het geschikt voor uiteenlopende toepassingen in diverse sectoren:
Bouwsector
- Vloerisolatie: Tempex wordt vaak gebruikt voor vloerisolatie vanwege zijn uitstekende thermische en vochtbestendige eigenschappen. Het helpt warmteverlies via de vloer te verminderen, waardoor u meer energie zult besparen. Tempex kunt u aanbrengen, indien u een goed begaanbare kruipruimte heeft aan de onderkant van de betonvloer bevestigen.
- Dakisolatie: Tempex is ideaal voor plat dak isolatie. Bij platte daken wordt Tempex vaak gebruikt in de vorm van platen die onder de dakbedekking worden aangebracht. Bij hellende daken kunnen de platen aan de binnenzijde tussen de balken worden geplaatst.
- Muurisolatie: Tempex wordt veel toegepast voor gevel isolatie. Voor gevel isolatie worden Tempex platen aan de buitenzijde van de muur bevestigd en afgewerkt met een pleisterlaag of gevelbekleding. Dit zorgt voor een continu isolerende laag zonder koudebruggen.
- Kruipruimte isolatie: Tempex is zeer geschikt voor het isoleren van kruipruimtes vanwege zijn vochtbestendigheid. Tempex in de vorm van EPS parels worden op de grond van de kruipruimte verspreidt tot een laag van 20 tot 40cm.
- Fundering: In de spoor- en wegenbouw wordt piepschuim veel gebruikt als fundering. Doordat piepschuim ligt, stevig en waterafstotend is zorgt het er onder een weg of spoorlijn voor dat de grond niet te zwaar belast wordt en dat deze niet weg kan zakken door water.
- Wandmateriaal: In waterbouw wordt piepschuim vaak gebruikt als wandmateriaal langs waterwegen. Het houdt het water uit de oever zodat deze niet kan verzakken.
- Betonmallen: Soms wordt piepschuim ook gebruikt als mal om beton tussen te storten.
Verpakkingsindustrie
*Veilig verpakken, opslaan en vervoeren van temperatuurgevoelige en kwetsbare producten. Piepschuim dozen zijn breed inzetbaar en worden dagelijks gebruikt voor het veilig verpakken, opslaan en vervoeren van temperatuurgevoelige en kwetsbare producten. Dankzij de uitstekende isolerende eigenschappen zijn ze bijzonder geschikt voor het gekoeld of geconditioneerd transport van onder andere:
Lees ook: Spelhervatting in korfbal: regels en tips
- Verse vis en zeevruchten
- Farmaceutische en medische producten
- Voedsel en maaltijdpakketten
- Bloemen en planten
- Gereedschap, apparatuur en andere kwetsbare goederen
Andere sectoren
- Tuinbouw: Plantentrays worden vaak gemaakt van polystyreen.
- Weg- en waterbouw: Als fundering en ophoging van wegen.
- Recreatie: Soms worden er ook boten mee gemaakt of gebruikt als extra drijfvermogen.
Piepschuim als Isolatie
Piepschuim wordt al vanaf het begin gebruikt als isolatiemateriaal. Dit komt doordat het materiaal erg gemakkelijk te bewerken is, maar vooral omdat het voor het grootste gedeelte (94%) uit lucht bestaat. Door te werken met Tempex platen is een huis heel snel geïsoleerd. Je snijdt simpelweg de gewenste hoeveelheid van een blok of plaat en plaatst het tussen de wanden om zo een lichte maar goed isolerende laag te creëren. Tempex platen kunnen gebruikt worden tussen binnenmuren, buitenmuren en onder het dak. Het is eenvoudig vast te zetten met lijm op vrijwel iedere ondergrond. Vooral nieuw te bouwen binnenwanden worden vaak voorzien van de isolatieplaten omdat deze snel te plaatsen zijn en minder schadelijk dan bijvoorbeeld glas- of staalwol.
Naast platen kun je als isolatie ook de losse korrels gebruiken. Vaak wordt dit gedaan in kruipruimtes onder het huis omdat dit snel en gemakkelijk te storten is. Meestal heb je in dit geval wel meer materiaal nodig omdat de korrels los meer ruimte in nemen dan in een samengeperste plaat. Korrels kunnen ook tussen bestaande muren gespoten worden. Er wordt dan vaak een klein gat gemaakt in een voeg waardoor een slang geplaatst wordt die de korrels tussen de muren spuit. Op deze manier kan er heel snel een compleet huis geïsoleerd worden.
Brandwerendheid
Tempex valt onder brandklasse C, wat betekent dat het brandbaar is. Er zijn echter ook brandvertragend gemodificeerde varianten beschikbaar (SE = "self extinguishing"). Deze varianten doven vanzelf als de vlam wordt verwijderd.
Milieu-impact en Duurzaamheid
In een tijd waarin duurzaamheid centraal staat, is het begrijpelijk dat u zich afvraagt of piepschuim - ook wel EPS of tempex genoemd - een milieuvriendelijke keuze is. Het antwoord is volmondig ja. Piepschuim is namelijk 100% recyclebaar, in tegenstelling tot veel verpakkingen van gecoat papier of karton die niet volledig hergebruikt kunnen worden. Bovendien bestaat EPS voor 98% uit lucht en wordt het geproduceerd in moderne, milieugecertificeerde fabrieken met enkel stoom en druk, zonder gebruik van schadelijke stoffen.
Levenscyclusanalyses tonen aan dat EPS in veel gevallen zelfs een lagere ecologische voetafdruk heeft dan zogenaamd duurzamere alternatieven zoals karton. Daarnaast biedt piepschuim in de praktijk meerdere duurzame voordelen: het voorkomt voedselverspilling door producten langdurig vers te houden tijdens transport, en dankzij het extreem lage gewicht wordt er aanzienlijk bespaard op brandstofverbruik en uitstoot.
Lees ook: Diepere analyse van "Geen Toernooi voor Mij te Duur"
EPS bestaat uit één materiaalsoort, namelijk polystyreen. Juist doordat er maar één kunststof wordt toegepast is het ideaal om te recyclen. De productie van EPS vereist geen vluchtige organische stoffen, chloorfluorkoolstof of andere schadelijke verbindingen voor het milieu.
Zowel productieresten alsook EPS in bouw- en sloopafval worden hergebruikt. Dit betekent een verdere milieu-ontlasting door besparing van grondstoffen en voorkoming van afval. Mocht EPS toch gestort worden dan heeft dit geen enkel negatief effect op het milieu. Bij de productie worden polystyreenparels met waterdamp geëxpandeerd tot EPS bolletjes. Als blaasmiddel wordt het ook in de natuur voorkomende verzadigde koolwaterstof pentaan gebruikt. Pentaan is NIET toxisch en levert GEEN bijdrage aan de afbraak van de ozonlaag. Ook bij de verwerking van EPS, dat voor 98% uit lucht bestaat, komen geen gevaarlijke stoffen vrij.
Er zijn ook biobased alternatieven op de markt, zoals BioFoam®, dat gemaakt is van plantaardig afval.
EPS versus XPS
EPS (Expanded Polystyrene) en XPS (Extruded Polystyrene) zijn twee veelgebruikte soorten isolatiemateriaal die beide tot de polystyreen-familie behoren. Ze worden gekenmerkt door hun lichte gewicht, thermische isolerende eigenschappen en veelzijdigheid.
- EPS: Wordt gemaakt door kleine polystyreenkorrels uit te zetten met stoom. Deze korrels worden vervolgens samengevoegd tot een lichtgewicht schuimmateriaal met een open celstructuur. Het materiaal is gemakkelijk te herkennen aan de losse bolletjes waaruit het bestaat. EPS heeft een open celstructuur en is minder sterk en vochtbestendig dan XPS.
- XPS: Wordt geproduceerd door polystyreen onder druk te extruderen tot een gesloten celstructuur. Dit proces resulteert in een gladder, steviger en minder vochtabsorberend materiaal. XPS heeft een gesloten celstructuur.
Polystyreen (PS)
Polystyreen, afgekort PS, is een veelgebruikt type plastic met het recycling identificatienummer 6. Dit materiaal staat bekend om zijn brosheid, lichtheid, hoge stijfheid, glans en transparantie. Polystyreen (PS) is het een relatief goedkoop materiaal dat zich kenmerkt door zijn uitstekende waterbestendigheid en stevigheid. Polystyreen is eenvoudig te bewerken door verhitting en op maat te snijden. Dit maakt PS ideaal voor diverse maatwerktoepassingen. Polystyreen heeft ook een hoog isolerend vermogen. Een bijkomend voordeel van polystyreen is dat het slagvast is, wat betekent dat het bestand is tegen schokken en stoten.
Polystyreen vindt toepassing in verschillende sectoren, van de verpakkingsindustrie tot de medische sector. In de bloemenbranche, zoals bij tuinders, tuincentra en sierteeltbedrijven, gaat veel polystyreen om in de vorm van plantentrays. Na gebruik kunnen de plantentrays gestapeld en genest worden zodat het materiaal gemakkelijk kan worden gerecycled en omgezet in nieuwe producten.
EPS binnen de Kunststofleidingen Industrie
In Nederland hebben we te maken met een slappe bodem en in veel gebieden een hoge grondwaterstand, waardoor het noodzakelijk is om de ondergrond op te hogen zodat er gebouwd kan worden. Geëxpandeerd polystyreen wordt dankzij de eigenschappen gebruikt als ophoogmateriaal om zettingen in grond- en zandlichamen te voorkomen. Door middel van deze EPS-constructies wordt zetting tegengegaan, waardoor het vervormen van de kabels en leidingen wordt voorkomen.
EPS en Gezondheid
EPS is biologisch neutraal en heeft geen negatieve werking op levende organismen. Door de gesloten cellen van EPS is de wateropname minimaal, waardoor EPS geen potentiële bron voor schimmels en bacteriën wordt. Andere isolatiematerialen hebben vaak een open structuur en daarom kan de kans op vochtopname hoger zijn. EPS heeft geen “open structuur” waardoor EPS zelfs gebruikt wordt in de voedingsindustrie voor de verpakking van vlees, vis, fruit groente etc. Bij andere materialen met een open structuur is de kans op schimmelvorming aanwezig.
Bewerken van Piepschuim
EPS (Expanded Polystyreen Schuim) en XPS (Extruded Polystyreen Schuim), vaak aangeduid als piepschuim, Roofmate of isolatieplaat, zijn voordelige materialen die gemakkelijk kunnen worden bewerkt. Ze kunnen eenvoudig worden gesneden met een hete draadsnijder, een mes, een zaag of zelfs met schuurpapier.
Om EPS/XPS piepschuim of Roofmate te versterken, kan een bekleding van glasvezel worden aangebracht in combinatie met epoxyhars. Polyesterhars is sterk af te raden, omdat dit piepschuim aantast en kan oplossen.
Verschil tussen EPS en EPP
De kunststoffen EPS en EPP worden regelmatig met elkaar verward. Hoewel beide materialen eruit zien als piepschuim, is er wel degelijk een verschil. Geëxpandeerd polystyreen is een piepschuim, terwijl geëxpandeerd polypropyleen hier op lijkt maar in werkelijkheid geen piepschuim is. EPP is harder dan EPS. Wanneer je EPP kunststof breekt verkruimelt de kunststof niet, terwijl EPS dan in kleine korrels uit elkaar valt. Wanneer EPP indeukt beweegt het materiaal na verloop van tijd weer terug naar zijn oorspronkelijke vorm.
Kortom, EPP is een lichte en flexibele kunststof die goede schokabsorptie geeft, doordat het materiaal kan mee bewegen en daardoor de kracht van de impact verspreid over een groter oppervlak. Maar omdat EPP makkelijk is in te drukken is deze kunststof niet geschikt voor langdurige druk.
tags: #piepschuim #eigenschappen #en #toepassingen