Voetbal is een teamsport die, naast fysieke vaardigheden, ook een sterke nadruk legt op sportiviteit en respect. Onsportief gedrag kan echter een negatieve invloed hebben op het spelplezier, de veiligheid en de ontwikkeling van spelers. Dit artikel bespreekt voorbeelden van onsportief gedrag in het voetbal en biedt handvatten om dit te voorkomen en aan te pakken.
Wat is onsportief gedrag?
"Ongewenst gedrag" omvat misdragingen jegens leden, leiding, omstanders, en een onjuiste omgang met het gebouw en de middelen van een voetbalvereniging. “Onacceptabel gedrag” is een ernstigere vorm, waarbij personen en/of middelen van de vereniging zeer ernstig worden misbehandeld. De grens tussen gewenst en ongewenst gedrag is niet altijd duidelijk, en wat voor de een acceptabel is, kan voor de ander te ver gaan. Daarom is het belangrijk dat verenigingen duidelijke regels en afspraken hebben.
Voorbeelden van onsportief gedrag
Onsportief gedrag kan zich uiten op verschillende manieren, zowel op als buiten het veld. Hieronder volgen enkele voorbeelden:
Verbaal onsportief gedrag:
- Schelden, vloeken en discriminerende opmerkingen maken richting medespelers, tegenstanders, scheidsrechters of toeschouwers.
- Treiteren, pesten, irriteren of kwetsen van anderen.
- Grof of seksueel getint taalgebruik.
- Het niet accepteren van beslissingen van de scheidsrechter en/of leider.
Fysiek onsportief gedrag:
Lees ook: Onderzoek belicht grensoverschrijdend gedrag in basketbal.
- Schoppen, slaan of duwen van medespelers of tegenstanders.
- Opzettelijk blessures veroorzaken.
- Vernieling van materiaal, velden en gebouwen.
- Diefstal van eigendommen van anderen.
Overig onsportief gedrag:
- Het niet nakomen van afspraken.
- Te laat komen voor wedstrijden of trainingen.
- Het niet betalen van contributie.
- Het gebruik van alcohol of drugs op het sportcomplex.
- Het roken in verboden zones, zoals het clubgebouw, kleedkamers en binnen de omheining van de velden.
- Het niet opruimen van rommel in de kantine, kleedkamers of op het veld.
- Agressief of normafwijkend gedrag in de kantine.
- Het niet respecteren van de accommodatie en het betreden van de kantine met voetbalschoenen.
- Ouders die schreeuwen langs de lijn en commentaar leveren op de scheidsrechter.
- Het geven van aanwijzingen aan het kind vanaf de zijlijn, wat verwarrend kan zijn.
Gedragscodes en reglementen
Veel voetbalverenigingen hebben gedragscodes en reglementen opgesteld om onsportief gedrag te voorkomen en te bestraffen. Deze codes bevatten vaak de volgende elementen:
- Basiswaarden: Principes zoals plezier, respect, verantwoordelijkheid en sportiviteit.
- Normen: Regels die nodig zijn om de basiswaarden in de praktijk te brengen, zoals eerlijk spelen en respectvol omgaan met anderen.
- Algemene gedragsregels: Richtlijnen voor het gedrag van leden, vrijwilligers, medespelers, tegenstanders, scheidsrechters en supporters.
- Sancties: Maatregelen die worden genomen bij overtreding van de gedragsregels, zoals waarschuwingen, schorsingen of royement.
Preventie van onsportief gedrag
Preventie is cruciaal om onsportief gedrag te voorkomen. Hieronder volgen enkele tips voor voetbalverenigingen, coaches, ouders en spelers:
Voetbalverenigingen:
- Stel duidelijke gedragscodes en reglementen op en communiceer deze effectief naar alle leden.
- Zorg voor een open en veilige omgeving waar spelers en vrijwilligers zich gehoord en gerespecteerd voelen.
- Bied trainingen en workshops aan over sportiviteit, respect en omgang met elkaar.
- Stel een vertrouwenspersoon aan waar leden terecht kunnen met klachten over ongewenst gedrag.
- Handhaaf de gedragscodes consequent en neem passende maatregelen bij overtredingen.
Coaches:
Lees ook: De impact van de KNVB cursus
- Wees een rolmodel en vertoon zelf sportief gedrag.
- Creëer een positieve en stimulerende omgeving waarin spelers zich veilig voelen om fouten te maken.
- Bespreek de gedragscodes met het team en maak duidelijke afspraken over wat wel en niet acceptabel is.
- Geef spelers de ruimte om hun mening te uiten en betrek ze bij het opstellen van de teamregels.
- Grijp direct in bij onsportief gedrag en bespreek het incident met de betrokken speler(s).
- Blijf rustig en geduldig, ook in stressvolle situaties.
- Benoem het concrete gedrag en vraag de speler wat hij/zij ervan vindt en wat de gevolgen zijn voor anderen.
- Herinner de speler aan de sanctie (time-out) als hij/zij in herhaling valt.
- Bespreek aanhoudend ongewenst gedrag met de speler en eventueel de ouders.
Ouders:
- Wees een positief voorbeeld en moedig uw kind aan om sportief te spelen.
- Vermijd schreeuwen, kritiek en commentaar op de scheidsrechter.
- Laat het coachen over aan de trainer en geef uw kind de ruimte om zelf beslissingen te nemen.
- Toon interesse in het spelplezier van uw kind en niet alleen in de prestaties.
- Bespreek met uw kind wat sportiviteit betekent en hoe hij/zij hiermee om kan gaan in verschillende situaties.
- Ondersteun de coach en de vereniging bij het handhaven van de gedragscodes.
Spelers:
- Ken de gedragscodes van de vereniging en houd u eraan.
- Respecteer medespelers, tegenstanders, scheidsrechters en toeschouwers.
- Vermijd schelden, vloeken en discriminerende opmerkingen.
- Speel eerlijk en volgens de regels.
- Accepteer de beslissingen van de scheidsrechter, ook al bent u het er niet mee eens.
- Geef elkaar positieve feedback en steun elkaar.
- Spreek medespelers aan op onsportief gedrag en meld incidenten aan de coach of vertrouwenspersoon.
Aanpak van onsportief gedrag
Ondanks preventieve maatregelen kan onsportief gedrag voorkomen. Het is belangrijk om hier adequaat op te reageren. Hieronder volgen enkele stappen die kunnen worden genomen:
- Directe interventie: Grijp direct in bij onsportief gedrag, bijvoorbeeld door de speler aan te spreken, een time-out te geven of de speler uit het veld te halen.
- Gesprek: Bespreek het incident met de betrokken speler(s) en leg uit waarom het gedrag onacceptabel is.
- Sancties: Neem passende maatregelen, afhankelijk van de ernst van het gedrag en de gedragscodes van de vereniging.
- Ouders informeren: Informeer de ouders van jeugdspelers over het incident en de genomen maatregelen.
- Evaluatie: Evalueer de genomen maatregelen en pas de preventieve strategie indien nodig aan.
De rol van zelfreflectie
Zelfreflectie is een belangrijk onderdeel van het corrigeren van onsportief gedrag. Coaches moeten zich afvragen waarom bepaald gedrag hen irriteert en wat ze centraal stellen: het doorlopen van de training zoals gepland, of plezier en ontwikkeling. Het is belangrijk om te onthouden dat kinderen niet altijd even goed luisteren en dat dit niet betekent dat ze de coach willen dwarszitten.
Lees ook: Respectloos Gedrag: Wat zijn de regels?
tags: #onsportief #gedrag #voetbal #voorbeelden