Oostzaan, een dorp met een rijke historie, kent vele verenigingen die een belangrijke rol spelen in het sociale leven. Een van deze verenigingen is de Oostzaanse Korfbal Vereniging (OKV), opgericht in 1932. Om de geschiedenis van Oostzaan in kaart te brengen, heeft de Oudheidkamer Oostzaan een project gestart om alle belangrijke jaartallen en gebeurtenissen te verzamelen en te verifiëren. Dit artikel draagt bij aan dat project door de geschiedenis van OKV en andere relevante gebeurtenissen in Oostzaan te belichten.
Vroege Geschiedenis van Oostzaan
Om de context van de oprichting van OKV te begrijpen, is het belangrijk om eerst een blik te werpen op de vroege geschiedenis van Oostzaan.
- ±1900: Bouw van Brakenburg, houten huizen aan het Zuideinde bij de Oostzanerdijk, gemaakt van sloophout (van molens) door de gebroeders De Boer.
- 1900: Arend van Wijk begint zijn drukkerij aan het Weerpad, nu de Kerkstraat.
- 1901-1904: K. Lodder Kz. is burgemeester.
- 1903: Concordia wordt opgericht.
- 1903: Klein Rosenburg (nu Zuideinde Amsterdam) wordt drooggelegd.
- 1905: Buurtvereniging Noord wordt opgericht.
- 1905: Een dieselgemaal neemt de taak van de watermolens over.
- 1905-1932: David Teer is burgemeester.
- 1906: De Heul krijgt straatverlichting.
- 1907: De houten sluis in de Luyendijk wordt vervangen door een stenen sluis.
- 1907: De Christelijke School wordt gesticht op het Zuideinde.
- 1910: DEV (Door Eendracht Verbonden) wordt opgericht.
- 1911: Oostzaner boten III, IV en V worden in de vaart genomen.
- 1911: De Keijzerstraat wordt de H. Soeteboomstraat.
- 1912: Een gasfabriek wordt gebouwd aan het Weerpad (nu Kerkstraat) en in 1968 gesloopt.
- 1912: Het Gerrit Heijnpad wordt de Dr. Rutgers v.d. Loeffstraat.
- 1912: Crescendo wordt opgericht.
- 1914: Watermolens worden gesloopt.
- 1915: Er is een plan tot inpoldering van de Veen = Twiskepolder, dat door de watersnood in de ijskast belandt.
- 1916: Watersnood.
- 1917: De Boerenleenbank wordt gesticht.
- 1918: De Spaanse griep zorgt voor tijdelijke sluiting van scholen.
- 1918: WOV (Woningbouwvereniging Oostzaanse Volkshuisvesting) wordt opgericht.
- 1919: OSV (Oostzaansche Sport Vereniging) wordt opgericht.
- 1919-1926: W.
De Jaren '20: Groei en Verandering
De jaren '20 waren een periode van groei en verandering voor Oostzaan. De Woningbouwvereniging Oostzaan bouwt in 1920 de eerste woningen in de Jacob Corneliszstraat. Uit de volkstelling van 1920 blijkt dat er 846 huizen en gebouwen zijn, met 3980 inwoners. Het Gerrit Heijnpad, aangelegd in 1912, wordt in 1920 door de gemeente overgenomen en in 1958 omgedoopt tot Dr. Rutgers v.d.Loeffstraat. Na 1920 verdwijnen veel bruggen en wordt de meelmolen “Het Oostzaner Wapen” afgebroken.
In 1921 worden de Oostzaner Overtoom en IJ-polder VIII overgenomen door Amsterdam en wordt de sloot langs de Kerkbuurt gedempt. De melkfabriek van de Gebr. Schaft wordt opgericht. In 1922 start EZACO (Eerste Zaanse Auto Car Onderneming) van Jan Onrust een busdienst tussen Zaandam en Amsterdam. De herberg in het gemeentehuis wordt omgebouwd tot secretarie en er komt waterleiding.
In 1923 betrekt de Coop. Boerenleenbank een gebouw op het Zuideinde, dat in 1977 wordt gesloopt. In 1925 wordt het Polderhuis gebouwd en begint de riolering in de Kerkbuurt. Brand verwoest de stijfselfabriek “De Arend’ van Latenstein. Toneelvereniging Hierna Beter wordt opgericht, evenals Osanna in Excelsis. In 1926 brandt het manufacturen magazijn H. Mooy in de Kerkbuurt af. De Vrijwillige Brandweer wordt opgericht en Oostzaan krijgt elektriciteit. In 1929 krijgt de Kerkbuurtschool een nieuwe voorvleugel en wordt de Meijerstraat de J.
Lees ook: Korfbalstatistieken: Ruben Zwaan
1932: De Oprichting van OKV
1932 is een belangrijk jaar in de geschiedenis van het Oostzaanse sportleven, want in dat jaar werd de Oostzaanse Korfbal Vereniging (OKV) opgericht. Dit gebeurde in hetzelfde jaar dat de Oostzaanse Football Club (OFC) voor de derde keer werd opgericht. Verder werd in 1932 de sloot langs de Kathoek gedempt en werden de Hendrik Soeteboomstraat en Jac. Honigstraat overgenomen door de gemeente Oostzaan. J.W. Zigeler was burgemeester van 1932 tot 1941.
De Jaren '30 en '40: Crisistijd en Oorlog
De jaren '30 werden gekenmerkt door de economische crisis. In 1930 waren er 934 huizen en gebouwen in Oostzaan, waarvan 38 in aanbouw of onbewoond, met een totaal van 3978 inwoners. In 1931 werd de gaslevering overgenomen door Zaandam, waardoor de Oostzaanse gasfabriek buiten gebruik raakte en in 1968 werd gesloopt. De Sloot Zuideinde werd gedeeltelijk gedempt.
De Tweede Wereldoorlog had een grote impact op Oostzaan. In 1941 werd ijsclub Centrum opgericht en werd land onteigend om de Twiskepolder te realiseren. In 1942 werd operettevereniging Bel Canto opgericht. J.A.A. de Bree, een NSB-burgemeester, maakte in 1942-1943 een eind aan zijn leven op het Kerkplein. In 1943 werd de Twiskepolder omdijkt als werkverschaffingsobject. W.A. Sikkema was burgemeester van 1943 tot 1945. In 1944 werd het bevolkingsregister door M.C.
De Jaren '50 en '60: Wederopbouw en Modernisering
Na de oorlog volgde een periode van wederopbouw en modernisering. In 1951 kreeg de Christelijke School een nieuw gebouw op het Zuideinde, nu Vesta. In 1954 werd Speeltuinvereniging Centrum opgericht, nu Buurtvereniging De Bres. In 1955 werd de gevangeniscel uit het gemeentehuis verwijderd. In 1957 werd Kerkbuurt 25 (hoofdenwoning) het postkantoor (gesloopt in 2003, nieuw gebouw lijkt op oude). In 1958 werd de doktersbuurt gerealiseerd en Fa. Meijn opgericht. Het Jacob Groenplantsoen, de Corn. Sorgdragerstraat, de Corn. J. Roosstraat en de Jan Ringelstraat kregen hun naam. In 1959 werd een woning (Hopman) gesloopt voor Dr.
In 1961 werd de sloot langs het Zuideinde helemaal gedempt en werd Compaen, een volleybalvereniging, opgericht. Kleuterschool Op de Bongerd werd geopend en schooltuinen Vitaminebron ontstonden op land van Hopman, Dr. de Boerstraat. In 1962 kreeg de Kerkbuurtschool een gymnastieklokaal. In 1963 werd de Weerpadsloot gedempt en de pastorie Kerkbuurt afgebroken. In 1964 werd OAB (Ons Aller Belang), een hengelsportvereniging, opgericht. OKV verhuisde in 1964 van de Kerkstraat naar de Twiskepolder. In 1965 werd tennisclub ’t Twiske opgericht.
Lees ook: Homoseksualiteit en korfbal
In 1966 vond de annexatie van het zuidelijk deel van Oostzaan door Amsterdam plaats en sloot de Zuiderschool door annexatie (werd Studioschool). De sluis in de Oostzanerdijk, gebouwd in 1350, werd gedempt en gesloopt en vervangen door een duiker. Een nieuw gemaal werd in gebruik genomen, de bloemenbuurt werd aangelegd en OFC verhuisde naar de Twiskepolder. De Coentunnel en Coentunnelweg, A-8, werden voltooid, evenals het viaduct Kerkstraat. De Stoterplas werd gerealiseerd, zandwinning voor de Coentunnelweg, en de sloot langs het Zuideinde van Kolksloot tot ringweg werd gedempt. In 1968 werd de Zonnedauwschool aan de Dr. De Boerstraat gebouwd, het Suzannasluisje met puin gevuld en de gasfabriek gesloopt. IJsclub Centrum kreeg een nieuwe baan in het Twiske. In 1969 brandde het stationskoffiehuis van Mel Kater in de Stationsstraat af. P.B.J. was burgemeester van 1969 tot 1981.
De Jaren '70 en '80: Recreatie en Vernieuwing
In 1970 werd kleuterschool Kleuterhoeve aan de Grashof (nu bejaardenwoningen) gebouwd en kleuterschool In ’t Riet geopend (nu Luchtkasteel). In 1972 verhuisde de Boerenleenbank / RABO-bank naar het Zuideinde (hoek Lisweg). In 1972 werd de Twiskepolder een recreatiegebied, voltooid in 1984. In 1973 werd dorpshuis De Greep geopend en S.H.O. (Stichting Hulpdienst Oostzaan) opgericht. De Lisschool werd in Plan Veenbraak gebouwd, later werd de naam Veenbraak en Rietkraag. In 1974 werd de Twiskemolen in het Twiske gebouwd en waterrecreatievereniging Twiske opgericht. Zaanstad (Zaandam+Westzaan+Koog a/d Zaan+Zaandijk+Wormerveer+Krommenie) ontstond. In 1975 werd het Sociaal-Medisch Centrum De Kolk geopend, was eerst Ons Verpleeghuis. De Lishof werd geopend en Vesta, sterrenwacht, opgericht. Kleuterschool In ’t Veld werd aan de Noorderschool gebouwd. In 1977 brandde café Centrum in de Kerkbuurt geheel af. In 1978 verhuisde Lukken naar N-Brabant (nu Hannie Schaftplein) en de bibliotheek van De Kolk naar het Zuideinde/Lisweg. OFC verhuisde in 1978 naar een nieuw complex in de Twiskepolder. In 1979 brandde de molenschuur van de ‘molen van Kater’ hoek burg.
In 1980 stopte jollenbouwer Henk de Boer, de laatste Oostzaanse jollenbouwer, en werd Polder Oostzaan opgeheven en ging op in waterschap De Waterlanden. De Christelijke school Oostzaan kreeg de nieuwe naam: De Korenaar. De tennisclub werd uitgebreid tot 9 banen. In 1981 betrok OFC een nieuw complex in de Twiskepolder en verhuisde OSV naar sportcomplex Oostzanerwerf. De Oudheidkamer Oostzaan werd opgericht en P. Beuse werd burgemeester. In 1982 verhuisde het politiebureau van het gemeentehuis naar de Klaverweide. In 1983 werd BVO ‘83 (BadmintonVereniging Oostzaan) opgericht. In 1984 werd Recreatiegebied ’t Twiske gereed en de Stijfselmakersschuur gebouwd. In 1985 werd de sporthal in de Twiskepolder geopend en het basisonderwijs ingevoerd. Kleuterschool In ’t Riet ging samen met de Lisschool en werd Veenbraak. De Korenaar betrok het gebouw. Kleuterschool Op de Bongerd ging samen met de Kerkbuurtschool, o.b.s.
De Jaren '90 en 2000: Nieuwe Ontwikkelingen
In 1990 werd het oostelijk en noordelijk deel van de ringweg rond Amsterdam (A 10), met viaduct over Zuideinde, afgerond. In 1992 kwam de Belbus. In 1993 fuseerden de Zonnedauwschool en Veenbraak tot Rietkraag. In 1994 werd KIOZK (Kunst in de Oostzaanse Kerk) opgericht. In 1997 werd de Kerkbuurtschool afgekeurd en de Brandweerkazerne gebouwd op de plaats van de gasfabriek / garage Welgraven. In 1998 nam mw. B. Groen afscheid als burgemeester en was er Radio 9. Van 1998-2002 werden Kerkbuurt 6 - 10 gesloopt en van 1998-2003 was A. Moens burgemeester. In 1999 sloot Jan Rem, winkel in gereedschappen, huishoudelijke artikelen, enz. in de Kerkbuurt. De Kweekvijver in het Plan Kolksloot werd de opvolger van de Kerkbuurtschool.
In 2000 werd In ’t Noorderveld gerenoveerd en de naam veranderd in Noorderschool. De Stichting Jacob Cornelisz van Oostzanen werd opgericht. In 2001 kreeg de Jacob Corneliszstraat officieel een nieuw naambord door burgemeester Moens. In 2001 betrok de Oudheidkamer Leliestraat 1. In 2002 kwam de Korenaar in een nieuw gebouw aan de Dr. De Boerstraat op land van schooltuinen en veranderde Luchtkasteel. De schooltuinen kwamen naast de Sporthal. In 2003 werd Kerkbuurt 25, het oude postkantoor resp. hoofdenwoning, gesloopt. In 2004 P.
Lees ook: Hoeveel calorieën verbrand je met korfbal?
Sport in Oostzaan: Meer dan Alleen OKV
Naast OKV kent Oostzaan nog andere sportverenigingen met een rijke historie. Zo is er de Zaanlandsche Zeil Vereeniging (1882), Schaatsclub Nooitgedacht (Busch en Dam) en Gymnastiekvereniging Jahn uit Westzaan (1883), de Wormerveerse Roeivereniging ‘De Zaan’ (1896) en de Wormerse kolfclub Togido (1897). De Zaanlandsche Zeil Vereeniging werd opgericht op 30 juli 1882 ten huize van de heer C. Kolfclub Togido (1897) is de oudste kolfclub van Nederland. Christelijke Gymnastiek en Sportvereniging “Kracht & Vlugheid’ werd opgericht op 24 november 1917. Gymnastiekvereniging Hercules-Hebe uit Wormerveer kent een herenafdeling Hercules uit 1876 en een damesafdeling Hebe uit 1900. Prikslee IJsclub DAVOS Nauerna heeft nu molen de Paauw als thuisbasis. IJsvereniging St.Moritz bestaat al sinds 1 maart 1929. Groen Geel, Wormer, korfbal, is opgericht op 14 november 1923 als Wormer Korfbal Vereniging (WKV). Schaakclub Het Witte Paard werd opgericht op 15 oktober 1939 door de heren N. Schoolmeester, D. Duis en I. Schipper in Koog-Zaandijk. Lycurgus (Krommenie) werd in november 1872 opgericht. De Eerste Zaanse Basketbal Club The Windmills (E.Z.B.C. Schietvereniging SSV Zaanstad is opgericht op 28 augustus 1965. IJsvereniging Assendelft is ontstaan op 8 januari 1972. Tennisvereniging de Gouw bestaat sinds 1975. ZV de Zaan (2012), is de opvolger van ZWV Nereus (1995) en ZC Nereus (1912 of 1908). FC Zaandam (2018) is een fusie van Zilvermeeuwen (1920) en Hellas Sport (1990).
tags: #okv #korfbal #oostzaan #geschiedenis