Sinds het seizoen 2016/’17 heeft het Nederlandse topvoetbal een nieuwe vorm gekregen. De competities van het amateur- en betaald voetbal zijn weer met elkaar verbonden. Deze herstructurering heeft geleid tot een duidelijker en gestroomlijnder systeem, met als doel de ontwikkeling van het Nederlandse voetbal te optimaliseren. Dit artikel biedt een uitgebreide uitleg van de huidige structuur van de KNVB, inclusief de verschillende divisies, promotie- en degradatieregelingen, en de criteria voor teamindeling.
De Voetbalpiramide: Een Overzicht
De Nederlandse voetbalpiramide bestaat uit verschillende niveaus, van de Eredivisie tot de Hoofdklasse. Elk niveau heeft zijn eigen kenmerken en regels.
Eredivisie
De Eredivisie is het hoogste Nederlandse voetbalniveau. In deze competitie strijden achttien teams om de landstitel én tickets voor Europees voetbal. De nummers één en twee plaatsen zich voor de voorrondes van de Champions League, de nummer drie voor de voorrondes van de Europa League. De vier hoogst geëindigde teams die zich niet rechtstreeks voor Europees voetbal hebben geplaatst spelen play-offs om het laatste ticket voor de voorrondes van de Europa League. Met ingang van het seizoen 2019/'20 zijn er twee teams die rechtstreeks degraderen naar de Eerste Divisie. De nummer zestien speelt met de vier periodekampioenen uit de Eerste Divisie én de twee hoogst geëindigde teams die niet rechtstreeks gepromoveerd zijn om de laatste plek in de Eredivisie. Er zijn geen beloftenteams in de Eredivisie.
Eerste Divisie (Keuken Kampioen Divisie)
De Keuken Kampioen Divisie bestaat uit twintig teams, waaronder vier beloftenteams. De kampioen en de nummer twee promoveren rechtstreeks naar de Eredivisie.
Tweede Divisie
Sinds 2016/’17 is er sprake van een nieuwe Tweede Divisie. Deze nieuwe competitie moet de overgang tussen het huidige betaald voetbal en amateurvoetbal vereenvoudigen. De Tweede Divisie bestaat uit achttien teams, waarvan twee beloftenteams. Voor de Tweede Divisie geldt dat elke club (voorafgaand aan het seizoen) een voorkeur kan uitspreken voor het spelen van zijn thuiswedstrijden op zaterdag of zondag. Zaterdagclubs zullen tegen andere zaterdagclubs uitkomen op zaterdag en zondagclubs zullen tegen andere zondagclubs uitkomen op zondag. Zaterdagclubs spelen tegen zondagclubs op zaterdag om 18.00 uur. Hierbij geldt dat clubs onderling een ander aanvangstijdstip kunnen overeenkomen, alsmede dat overeen kan worden gekomen dat zondagclubs op zaterdag tegen elkaar spelen, mits een en ander tijdig is gecommuniceerd en van te voren door ons goedgekeurd.
Lees ook: Nieuwe KNVB Jeugd Indeling
Derde Divisie
De Derde divisie vormt nu een belangrijke opstap naar de Tweede divisie en mogelijk hoger. De competities bestaan in het seizoen 2019/'20 ieder uit 17 teams, waaronder 1 beloftenteam. De competities blijven op zondag en zaterdag bestaan, waardoor clubs hun voorkeur voor een speeldag kunnen aangeven. De eerste elftallen die zijn geëindigd als de nummers vijftien en zestien van de zestien eerste elftallen in de Tweede divisie degraderen rechtstreeks naar de Derde divisie zaterdag of zondag. De kampioenen in de Derde divisie promoveren rechtstreeks naar de Tweede Divisie.
Hoofdklasse
Sinds het seizoen 2016/’17 zijn er in de Hoofdklasse twee poules van zestien teams op zaterdag en op zondag. In het seizoen 2018/'19 spelen er in de Hoofdklasse twee zondag in beide poules één beloftenteam. Na het seizoen 2018/'19 zijn er geen beloftenteams meer in de Hoofdklasse en zal er onder de Derde divisie een beloftencompetitie worden gespeeld. De eerste elftallen die zijn geëindigd als nummer vijftien en zestien van de zestien eerste elftallen in beide Derde divisies degraderen rechtstreeks naar de Hoofdklasse. De kampioenen van de Hoofdklassen A en B promoveren rechtstreeks naar de Derde divisie (zaterdag/zondag). De nummers dertien en veertien van de eerste elftallen na afloop van de reguliere competitie in beide Derde divisie (zaterdag/zondag) en de zes (vervangend) periodekampioenen van de Hoofdklasse A en B (zaterdag/zondag) spelen om één plaats in Derde divisies (zaterdag/zondag).
Beloftencompetities
Betaaldvoetbalclubs hadden voorafgaand aan het seizoen 2016/'17 de keuze om zich in te schrijven voor de voetbalpiramide of onderdeel uit te blijven maken van de beloftencompetities. Vanaf het seizoen 2019/'20 is er een promotie-/degradatieregeling voor beloftenteams tussen de Derde divisie en beloftencompetitie.
Licentievoorwaarden en Teamindeling
Onderdeel van het optimaliseren van de Nederlandse voetbalpiramide is het invoeren van licentievoorwaarden voor de vier hoogste Tweede competities: Eredivisie, Eerste divisie, Tweede divisie en de Derde divisies. Voor elke vereniging is het van belang om eerst het vertrekpunt helder te hebben voor wat betreft teamindeling. Om tot een beleid op teamindeling te komen die specifiek gemaakt is voor een club, is het van belang een aantal zaken helder te hebben.
Visie van de Vereniging
Elke voetbalvereniging heeft een ander doel voor ogen met haar jeugdopleiding. Bij de ene voetbalvereniging is de hele organisatie afgestemd op de meer getalenteerde jeugdspelers en de doorstroming naar het eerste elftal, bij de andere staat de sportieve ontplooiing van alle jeugdvoetballers centraal, ongeacht leeftijd, motivatie en spelniveau. Het gaat er dus om waar de vereniging voor staat en wat de visie is. De visie van een vereniging op leren voetballen maakt duidelijk hoe de vereniging vindt dat jeugdspelers moeten leren voetballen, geeft richting aan de jeugdafdeling, inspireert jeugdvoetballers, trainers en ouders en zorgt voor onderscheidend vermogen ten opzichte van de andere verenigingen. Deze visie is een belangrijk vertrekpunt voor het verder vormgeven van het beleid op teamindeling. De eerste stap is dan ook het beantwoorden van de volgende vragen: wat is de visie van de vereniging op het leren voetballen? En hoe vertaalt de vereniging deze visie in teamindelingbeleid?
Lees ook: Overzicht Reglement Nieuwe Brug Open
Criteria voor Teamindeling
De teamindeling is een middel om spelers op het juiste en dus op hun eigen niveau met elkaar te laten trainen en spelen. Stel criteria vast, zodat iedere betrokkene in de jeugdopleiding op dezelfde wijze jeugdspelers volgt. Zo heeft elk kind recht op voetbalplezier en -ontwikkeling. Ieder individu heeft een niveau nodig waarop keuzes uitdagend zijn en er een balans is tussen lukken en mislukken. Daarnaast is de aanwezigheid van leeftijdsgenoten belangrijk en moet de indeling passen bij de ambities, motivatie en individuele ontwikkeling van het kind. Iedere vereniging maakt de teamindeling specifiek voor haar eigen situatie en passend bij de eigen visie. Hou daarbij altijd in het achterhoofd dat elk kind een eigen benadering nodig heeft. Want: elk kind is uniek.
Bij het in het beeld brengen van een speler maken verenigingen vaak gebruik van dezelfde criteria, waaronder:
- Voetballen: Voetbalhandelingen in aanvallen, verdedigen en omschakelen. Het vermogen om voetbalhandelingen snel aan te leren en progressie te laten zien op verbeterpunten.
- Gedrag: Trainingsopkomst, inzet bij trainingen en wedstrijden, openstaan voor feedback, omgang met winst en verlies, reactie op beslissingen van scheidsrechter en stafleden, en respect voor de tegenstander.
- Leeftijd: Kalenderleeftijd (vroeg/laat geboren in het jaar?), biologische leeftijd en voetballeeftijd (hoe lang voetbalt hij of zij al?).
- Sociaal: Vriendjes/vriendinnetjes, bij elkaar in de klas of in de wijk wonend.
Valkuilen bij Teamindeling
Meest genoemde valkuilen tijdens het in beeld brengen van spelers zijn:
- Vasthouden aan de eerste of eerdere indruk(ken).
- Uiterlijke kenmerken speler.
- Eigen beeld van een goede speler.
- Categoriseren (in hokjes stoppen van spelers).
- Je kunt enkel het ‘hier en nu zien’. Hou dit goed in je achterhoofd.
Betrokkenen bij Teamindeling
Een duidelijk beeld van wie er betrokken zijn bij de selectieprocedure is voor de stafleden, ouder(s), spelers en andere betrokkenen erg zinvol. Als vereniging is het goed om een aantal vragen helder op een rijtje te hebben. Op die manier maak je als vereniging duidelijk wie er betrokken zijn en wie voor welke taak verantwoordelijk is. Denk hierbij aan vragen als:
- Wie is inhoudelijk eindverantwoordelijk?
- Wie is er verantwoordelijk voor de interne scouting?
- Wie is eindverantwoordelijk qua organisatie en coördinatie?
- Wie zijn er allemaal betrokken bij de interne scouting binnen de vereniging?
- Wie zouden er een goed beeld moeten hebben van de spelers?
- Hoe wordt de ontwikkeling van spelers gemonitord?
- Wie zijn de interne scouts? Hoe ziet deze rol eruit? Hoe worden deze personen begeleid/opgeleid?
Activiteiten en Middelen om tot Teamindelingen te Komen
Verenigingen kunnen verschillende activiteiten en middelen inzetten om de ontwikkeling van spelers te volgen. Veelgebruikte instrumenten zijn:
Lees ook: Volleybal in Pekela: Volop '69
- Competitie-, beker- en oefenwedstrijden.
- Trainingen.
- Toernooien (extern of intern, kleine voetbalvormen).
- Beoordelings-/ ontwikkelingsformulieren.
- Spelersvolgsystemen.
- (POP-) gesprekken met spelers.
Moment van Teamindeling
Voorkom dat spelers en ouders vol spanning uitkijken naar één moment van zogenaamde ‘selectiewedstrijden’. Door deze momenten té belangrijk te maken is het goed mogelijk dat spelers en ouders ander gedrag vertonen. Het proces van teamindeling vindt het hele jaar door plaats en bij voorkeur door meerdere (onafhankelijke) mensen binnen de vereniging. Door hierover goed te communiceren haal je bijvoorbeeld al de druk van de zogenaamde ‘selectiewedstrijden’ af, die als momentopname beschouwd kunnen worden.
Tips om dit goed aan te pakken:
- Bepaal wat je op welk moment gaat communiceren.
- Bepaal de contactpersoon of personen zodat er altijd een duidelijke communicatielijn is.
- Houd je aan de deadlines die je zelf hebt gesteld.
- Zorg dat je altijd daarna persoonlijk mensen te woord kan staan om uitleg te kunnen geven.
- Zorg dat je eenduidig bent naar iedereen over de opstelde criteria.
- Welke communicatiemiddelen zet je in? Staat het teamindeling beleid op de site?
Om het proces van teamindeling gedurende het hele seizoen transparant plaats te laten, vinden is het wenselijk om tot een seizoensplanning te komen. Maakt hiermee de koppeling met het communicatieplan. Dan is voor iedereen binnen de vereniging helder wie er bij betrokken zijn, hoe het proces eruit zien en welke keuzes de vereniging maakt.
Verschillende werkwijzen waar de vereniging voor kan kiezen:
- Het gehele jaar volgen en daarop de keuze bepalen.
- Einde en halverwege het seizoen op basis van hele jaar volgen van spelers.
- Doorschuiven tijdens het seizoen alleen tijdens trainingen.
- Mix tijdens trainingen en wedstrijden.
- Het gehele seizoen wisselingen in teams.
Door de betrokkenen, de activiteiten en middelen en de evaluatiemomenten te bepalen voor elke speler en in elke leeftijdscategorie, wordt het selectiebeleid en de teamindeling een proces dat gebaseerd is op een visie en beleid. Dit geeft verenigingen houvast om een zo goed mogelijk beeld te krijgen van elke voetballer binnen de vereniging.
Teamindex: Een Nieuwe Benadering van Competitie-indeling
Vanaf het seizoen 2025/’26 past de KNVB de teamindex breder en anders toe bij het samenstellen van de competitie-indelingen. De teamindex bepaalt de speelsterkte van teams op basis van prestaties. Na meerdere jaren van testen en doorontwikkelen is de teamindex nu een stabiele en betrouwbare basis gebleken, met name voor de jeugdcompetities vanaf O13. Daarom worden er met ingang van het nieuwe seizoen enkele belangrijke wijzigingen doorgevoerd:
- Indeling op basis van teamindex: verenigingen hoeven bij de inschrijving voor de eerste fase geen klasse-voorkeur meer op te geven.
- KNVB bepaalt indeling: de KNVB stelt de competitie-indelingen samen op basis van het teamindexcijfer.
- Van toepassing op: competities in de leeftijdscategorieën JO13 t/m JO19 en MO13 t/m MO20.
Wat is de Teamindex?
De KNVB verzamelt data aan de hand van de door de verenigingen ingevulde wedstrijdformulieren. Aan een speler die op het wedstrijdformulier is vermeld, wordt een cijfer toegekend op basis van resultaten van zijn/haar wedstrijden in relatie tot het niveau waarop hij/zij heeft gespeeld. De spelersindexen van alle spelers die in het bondsteam zijn opgenomen, worden omgerekend naar de teamindex. Met behulp van deze teamindex wordt vervolgens de speelsterkte van teams vastgesteld.
Inschrijving O13 t/m O20: Hoofdklasse en Toepassing Teamindex
Bij de inschrijving voor het seizoen 2025/’26 kan voor alle JO- en MO-teams die actief waren in de laatste fase van 2024/’25 gekozen worden voor inschrijving in de hoofdklasse of in de overige niveaus. De overige niveaus heten samen klasse.
Belangrijk om te weten:
- Teamindex is leidend: ongeacht de keuze op het inschrijfformulier, bepaalt het teamindexcijfer uiteindelijk op welk niveau een team wordt ingedeeld.
- Verplaatsing mogelijk: Teams die zich inschrijven voor de hoofdklasse kunnen daarom alsnog worden ingedeeld op een lager niveau als hun teamindex daar aanleiding toe geeft. Andersom geldt dat teams die zijn ingeschreven in ‘klasse’ op basis van hun teamindex in de hoofdklasse worden ingedeeld.
- Beperkt aantal plaatsen hoofdklasse: als er meer inschrijvingen voor de hoofdklasse zijn dan het aantal beschikbare plekken, dan worden de teams met het laagste teamindexcijfer verplaatst naar de noemer “klasse” (categorie B).
Dit zorgt voor een eerlijke en gebalanceerde competitie-indeling, gebaseerd op werkelijke speelsterkte.
Correct Invullen van Bondsteams
Om tot een juiste indeling voor deze groepen te komen, is het erg belangrijk dat de vereniging de juiste spelers opneemt in het bondsteam. Los van het feit dat deze tijdig gevuld moeten zijn (uiterlijk 6 juli 2025), moeten ook de spelers die daadwerkelijk in dat team gaan spelen in het bondsteam worden gezet. Alleen dan kan de KNVB komen tot een zo gelijkwaardig mogelijke competitie-indeling.
Teamindex in O23 en Seniorencompetities Categorie B
Ook in alle seniorencompetities categorie B (M/V) en de districtscompetities van de teams O23 wordt gebruik gemaakt van de Teamindex. Voor deze groepen zal het teamindexcijfer echter niet leidend zijn, maar als extra handvat worden gebruikt. Verenigingen hebben voor deze teams de mogelijkheid om op het inschrijfformulier een gewenste klasse voor indeling aan te geven. De competitieplanner kan correcties doorvoeren als blijkt dat het teamindexcijfer niet overeenkomt met het niveau waarop de vereniging dat team heeft ingeschreven.
Spelregelwijzigingen Seizoen 2025/'26
Met ingang van het seizoen 2025/'26 zijn er door het IFAB (International Football Association Board) enkele wijzigingen in de spelregels doorgevoerd. De wijzigingen gelden voor alle categorieën en wedstrijdvormen. Deze aanpassingen hebben als doel het spel eerlijker, sportiever en vloeiender te maken. De focus ligt op het tegengaan van tijdrekken en het aanpassen van de scheidsrechtersbal. Ook blijven de richtlijnen van ‘alleen de aanvoerder’ van kracht, waarbij alleen de aanvoerder communiceert met de scheidsrechter.
De 8-Secondenregel
Om de snelheid in het spel te houden, is de 8-secondenregel ingevoerd voor doelverdedigers. Houdt een keeper de bal langer dan acht seconden vast met de handen of armen binnen het eigen strafschopgebied, dan wordt een hoekschop toegekend aan de tegenpartij. Een keeper wordt geacht de bal in bezit te hebben als:
- de bal zich tussen zijn handen/armen bevindt of tegen een oppervlak (zoals de grond of zijn lichaam);
- hij de bal op een open hand draagt;
- hij de bal stuit of in de lucht gooit.
De scheidsrechter bepaalt wanneer het balbezit begint en telt de laatste vijf seconden zichtbaar af met een omhooggehouden hand.
Aangescherpte Regels Rondom de Scheidsrechtersbal
De regels rondom de scheidsrechtersbal zijn aangescherpt:
- Bevond de bal zich in het strafschopgebied bij het onderbreken? Dan wordt de bal toegekend aan de doelverdediger van het verdedigende team.
- Bevond de bal zich buiten het strafschopgebied? Dan krijgt een speler van het team dat balbezit had (of zou krijgen) de bal. Is dat niet duidelijk, dan gaat de bal naar het team dat de bal als laatste raakte.
De bal wordt altijd terug in het spel gebracht op de plek waar de bal was bij de onderbreking.
Bal in het Spel: Geen Opzettelijke Ingrepen
Als een teamofficial, wisselspeler of uit het veld gestuurde speler de bal raakt terwijl de bal duidelijk het veld verlaat, wordt dit bestraft met een indirecte vrije trap. Er volgt geen disciplinaire sanctie, tenzij er sprake is van opzet.
Alleen de Aanvoerder
De richtlijn dat alleen de aanvoerder het gesprek met de scheidsrechter voert, blijft van kracht.
Competitie-indelingen Seizoen 2025/'26
De competitie-indelingen van de eerste tot en met de vijfde klasse bij de mannen (categorie A) en van de Top-, Hoofd- en eerste klasse bij de vrouwen (categorie A) voor het seizoen 2025/'26 zijn bekend. De indelingen staan ook op Voetbal.nl. De publicatie van het wedstrijdschema van categorie A (reguliere competitie) volgt op zaterdag 9 augustus. De competitie start in het weekend van 20 en 21 september.