Hockey is een sport met een rijke traditie in Nederland en geniet een aanzienlijke populariteit, vooral onder de jeugd. Dit artikel onderzoekt de factoren die bijdragen aan de populariteit van hockey, de recente ontwikkelingen in de sportdeelname en de uitdagingen waarmee de hockeysport wordt geconfronteerd.
Hockey in Nederland: Een Overzicht
Nederland staat bekend om zijn sterke hockeycultuur en succesvolle nationale teams. Hockey is een van de populairste sporten in Nederland, met honderdduizenden actieve spelers. De Koninklijke Nederlandse Hockey Bond (KNHB) heeft ondertussen zo’n kwart miljoen leden. Vooral in de Randstad en in Brabant zijn hockeyclubs diepgeworteld in de lokale gemeenschap. Clubs zoals HC Bloemendaal, Amsterdam en Den Bosch zijn niet alleen bekend om hun sportieve prestaties, maar ook om hun betrokken achterban.
Factoren die de Populariteit van Hockey Bevorderen
Clubcultuur en Sociale Cohesie
Een van de belangrijkste redenen voor de populariteit van hockey in Nederland is de sterke clubcultuur. Hockeyclubs vormen niet alleen sportieve maar ook sociale ontmoetingsplekken. Ze bieden niet alleen trainingen en wedstrijden, maar ook een hechte gemeenschap waarin spelers, ouders en vrijwilligers een grote rol spelen. Veel spelers blijven jarenlang lid van hun club, niet alleen vanwege het spel, maar ook vanwege de vriendschappen die ze er opbouwen. Buiten schooltijd afspreken met vrienden is er ook al nauwelijks bij. Het is voor ons een uitdaging om bij deze leeftijdsgroep de sociale cohesie terug te vinden. En dan liefst op het sportveld.
Imago en Waarden
Hockey wordt vaak geassocieerd met een bepaalde levensstijl en cultuur. Hoewel het allang geen elitesport meer is, heeft het nog steeds een imago van sportiviteit, respect en teamgeest. Hockeyclubs staan bekend om hun sterke normen en waarden, zoals respect voor scheidsrechters en tegenstanders. Dit zorgt voor een omgeving waarin fair play centraal staat.
Nationale Successen en Rolmodellen
Nederland behoort al decennialang tot de wereldtop in het hockey. Zowel het mannen- als het vrouwenteam heeft meerdere Olympische titels, wereldkampioenschappen en Europese titels gewonnen. Clubs als Bloemendaal, Kampong en Oranje-Rood trekken grote menigten en zorgen voor spectaculaire wedstrijden. Deze successen dragen bij aan de populariteit van de sport, omdat ze jonge spelers inspireren om zelf ook te gaan hockeyen. Namen zoals Teun de Nooijer, Eva de Goede en Maartje Paumen zijn iconen geworden en hebben bijgedragen aan de aantrekkingskracht van de sport.
Lees ook: Composition Dutch Team World Championship
Toegankelijkheid voor Meisjes
In vergelijking met andere sporten zoals voetbal wordt hockey als toegankelijker gezien voor meisjes. Dit heeft geleid tot een bijna gelijke verdeling tussen mannelijke en vrouwelijke spelers, wat de sport uniek maakt.
Jeugdopleiding en Talentontwikkeling
Nederland staat bekend om zijn uitstekende jeugdopleiding. De Koninklijke Nederlandse Hockey Bond en de clubs investeren veel in talentontwikkeling. Kinderen beginnen vaak al op jonge leeftijd met hockey via de “F-jes” en “E-tjes”, en talenten krijgen volop kansen om zich te ontwikkelen via selectieteams en hockeyacademies.
Media-aandacht
De media-aandacht voor hockey is de afgelopen jaren flink toegenomen. Grote toernooien zoals het WK en de Olympische Spelen worden breed uitgemeten in de pers en uitgezonden op televisie, waardoor de sport een steeds groter publiek bereikt. De prestaties van nationale teams, zoals de Nederlandse heren- en damesploegen, zorgen voor nationale trots en trekken veel kijkers. Daarnaast zorgen nationale evenementen zoals de play-offs van de Hoofdklasse en de jaarlijkse Hockey World League voor extra zichtbaarheid. Deze competities trekken niet alleen veel toeschouwers op het veld, maar worden ook steeds vaker live uitgezonden op televisie en via online streamingdiensten. Hierdoor kunnen fans de wedstrijden overal volgen, wat de betrokkenheid bij de sport vergroot.
Sportdeelname in Nederland: Algemene Trends
Elke maand onderzoekt onderzoeksbureau Verian in opdracht van NOC*NSF de sportdeelname in Nederland. De Sportdeelname Index laat de ontwikkeling zien van het sporten door de inwoners van Nederland.
- In 2024 deed 57% van de Nederlanders van 4 jaar en ouder één keer per week of vaker aan sport.
- Volgens de Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen 2024 sport gemiddeld 57,5% van de volwassenen van 18 jaar minstens een keer per week.
- In 2024 was het percentage wekelijkse sporters het hoogst onder 12 t/m 17 jarige Nederlandse jongens (80%) en het laagst onder Nederlandse mannen en vrouwen van 65 jaar en ouder (respectievelijk 39% en 42%).
- In 2024 was fitness/conditietraining de meest beoefende sport door Nederlanders van 4 jaar en ouder.
- In september 2024 sportte gemiddeld 62% van de Nederlanders minstens vier keer per maand.
- De wekelijkse sportdeelname van jongeren (13 t/m 18 jaar) is in september flink toegenomen.
Uitdagingen voor Hockey: Jongensschaarste
Ondanks de algemene populariteit van hockey, kampt de sport met een specifiek probleem: jongensschaarste. De verhouding tussen het aantal meisjes en jongens die de sport beoefenen is scheef en wordt steeds schever. De meest recente cijfers van de KNHB laten het tekort ook duidelijk zien. De hockeyjeugd in Nederland bestaat slechts voor 30% uit jongens. Kleine en middelgrote clubs hebben het meeste last van de scheve verhoudingen in aantallen vrouwelijke en mannelijke leden. In andere woorden: hockey veranderd steeds meer in een sport die voornamelijk door meisjes bespeeld wordt.
Lees ook: Nederlandse voetballers en hun vermogen
Oorzaken van de Jongensschaarste
Tijdens een webinar van de KNHB werden een aantal oorzaken van het tekort behandeld:
- Meisjes-imago: Hockey heeft op dit moment een meisjes-imago, wat ervoor kan zorgen dat jongens de sport niet stoer vinden.
- Concurrentie met Voetbal: Ook zit de populariteit van voetbal in de weg. Jongens kunnen vaak op eerdere leeftijd bij een voetbalclub beginnen. Voetbal is ook veel meer aanwezig op sociale media dan hockey.
- Familiesport: Daarnaast is hockey een echte familiesport.
Gevolgen van de Jongensschaarste
Het tekort aan jongens heeft meerdere gevolgen voor de hockeyclubs:
- Moeilijkheid om Complete Teams te Creëren: Het wordt steeds moeilijker om complete teams te creëren. Naast kleine teams ontstaan er ook steeds vaker teams die bestaan uit jongens van allerlei leeftijden en niveaus.
- Niveauverschillen en Spanningen: Het resulterende niveauverschil zorgt soms voor spanningen binnen teams, wat het spelplezier niet ten goede komt.
- Samenvoeging van Teams: Bij sommige clubs werd de schaarste zelfs zo groot dat de verenigingen besloten om hun teams samen te voegen.
Oplossingen voor de Jongensschaarste
Toch zijn er ook genoeg antwoorden op de problemen. De KNHB is hard bezig met verschillende oplossingen. Bij de bond is er een groot onderzoek gestart naar het boeien en binden van jongens binnen de sport. Veel hockeyclubs ondernemen zelf ook actie:
- Positieve Berichtgeving: Bij MHC Uitgeest groeide bijvoorbeeld het aantal jongens op de club door positieve berichtgeving rondom hun jongensteams. In regionale media worden verhalen en prestaties van deze teams gedeeld.
- Laagdrempelige Kennismaking: HV Dorsteti uit Wijk bij Duurstede weet meer jongensleden te werven door middel van een jaarlijks knotshockeytoernooi voor basisscholen. Op deze manier kunnen kinderen laagdrempelig kennismaken met de sport.
- Stimulering door de KNHB: De KNHB moedigt clubs aan om op dit soort manieren meer jongens aan te trekken.
Terugloop in de Jongste Jeugd
Het aantal hockeyers in de Jongste Jeugd holt achteruit. In seizoen 2022-2023 waren er ruim 11.000 minder spelers in deze leeftijdscategorie dan vijf jaar daarvoor. De KNHB slaat alarm. Boukje Smeets, sportinnovator en verantwoordelijk voor jeugd tot achttien jaar bij de KNHB, schrikt als ze het percentage voorleest. ‘En dat is heel slecht nieuws’, stelt Smeets, die een teruggang van 64.976 naar 53.385 hockeyers constateert in deze doelgroep.
Oorzaken van de Terugloop
- Corona: We weten inmiddels wel dat corona geen positieve rol heeft gespeeld. Maar dat is niet het enige. De dalende trend zette al in voor de start van de pandemie. Er is dus meer aan de hand.
- Verplichtingen: Veel ouders willen de verplichting niet meer aangaan om meerdere keren doordeweeks en 22 weekenden lang aan een sport vast te zitten. Op sommige clubs trainen kinderen van basisschoolleeftijd twee of zelfs drie keer per week.
- Focus op Prestaties: Er wordt te vaak gedacht in prestaties of selecties. Maar op die leeftijd is dat helemaal niet belangrijk. Dan gaat het om lekker spelen. Vrienden maken. Motorisch ontwikkelen. Het hockeyveld zou moeten aanvoelen als een speeltuin. Dat is veel belangrijker dan heel vaak hockeyen.
- Weinig Vernieuwing: Daarbij komt dat de hockeyclubs in de jaren vóór die scherpe daling weinig vernieuwend zijn geweest. Nieuwe hockeyers kwamen aanwaaien. Er waren wachtlijsten, ledenstops. Het was simpelweg niet nodig om beleid te maken om aanwas te genereren.
Oplossingen voor de Terugloop
- Campagne 'Kom je buiten spelen? Op de hockeyclub!': De KNHB is onlangs gestart met de campagne ‘Kom je buiten spelen? Op de hockeyclub!’, waarin vooral wordt ingezet op ‘kinderen en ouders voor wie hockey misschien niet meteen de eerste logische keuze is’.
- Negen-tegen-negen Pilot: Zo’n oplossing is vanaf dit weekend te zien in Noord- en Oost-Nederland, waar voor teams in de Onder 12 jaar een negen-tegen-negen-pilot is gestart.
- Innovatieve Trainingsmethoden: Je kunt ook denken aan een minder traditionele manier van trainen. Niet teams een heel seizoen op een vaste tijd neerzetten, maar je leden de vrijheid geven om zich in te schrijven.
- Verlaging van de Toegangsdrempel: Ondertussen moedigen Smeets en Van den Wall Bake clubs aan om de toegangsdrempel richting onze sport te verlagen. Het zou te gek zijn als we ervoor kunnen zorgen dat hockey onder de tien jaar gratis kunnen aanbieden.
Competitiestructuur en Niveaus
Hockey is een populaire sport in Nederland, met een uitgebreide competitiestructuur voor zowel jeugd als senioren.
Lees ook: Koninklijke Korfbal Bond: 75-jarig Jubileum
Jeugdcompetitie
Binnen de jeugdhockeycompetitie zijn er verschillende niveaus, variërend van landelijk niveau tot de lagere klassen. De indeling bij de junioren (van hoog naar laag) is als volgt:
- Landelijk
- Super A / Super B / IDCTopklasse
- Sub-topklasse
- 1e klasse
- 2e klasse
- 3e klasse
- 4e klasse
- 5e klasse
- 6e klasse
De KNHB (Koninklijke Nederlandse Hockey Bond) is verantwoordelijk voor de competitie-indeling van de wedstrijden. Dit gebeurt op basis van de resultaten in de herfst- en voorjaarscompetitie, en de input van de mini- en jeugdcommissie van de vereniging.
Seniorencompetitie
Naast de jeugdcompetities is er ook een uitgebreide seniorencompetitie. De indeling bij de senioren, eerste teams (van hoog naar laag) is als volgt:
- Hoofdklasse
- Promotieklasse (vanaf seizoen 2018-2019)
- Overgangsklasse
- 1e klasse
- 2e klasse
- 3e klasse
- 4e klasse
Bij senioren reserveteams (van hoog naar laag):
- Res. Hoofdklasse
- Res. Overgangsklasse
- Res. 1e klasse
- Res. 2e klasse
- Res. 3e klasse
- Res. 4e klasse
- Res. 5e klasse
Andere Vormen van Hockey
Naast de reguliere competitievormen zijn er ook andere manieren om van hockey te genieten:
- Trimhockey: Trimhockey is een leuke vorm van hockey voor mensen die geen of weinig hockeyervaring hebben en die toch op een ontspannen manier willen hockeyen.
- Hockey7: Hockey7 wordt gespeeld in teams van zeven op een half veld, zonder keeper en scheidsrechters.
tags: #nederlandse #jeugd #hockey #populariteit