Het Nederlandse dameswaterpolo heeft een rijke en boeiende geschiedenis, gekenmerkt door pioniersgeest, doorzettingsvermogen en internationale successen. Van de eerste stappen in de vroege 20e eeuw tot de Olympische gouden medaille in 2008 en recente Europese en wereldtitels, de Nederlandse waterpolovrouwen hebben een belangrijke stempel gedrukt op de sport. Dit artikel duikt in de geschiedenis van het Nederlandse dameswaterpolo, van de vroege pioniers tot de huidige successen.
Vroege Jaren: Pionierswerk en Demonstratiewedstrijden
De eerste aanzet tot vrouwenzwemmen in Nederland vond al in 1874 plaats, toen de Amsterdamse zwemclub AZ 1870 de mogelijkheden onderzocht. De introductie bleef echter uit vanwege de hoge kosten van de benodigde afscherming, die moest voorkomen dat mannen de vrouwelijke zwemmers konden zien.
Het waterpolo voor vrouwen kwam op in 1906 dankzij de inspanningen van Johanna Triebels-Koen, ook bekend als "De Zwemmoeder". HDZ won een speciale wedstrijd met 3-2 van het Haarlemse HVGB. De sport werd snel populair onder vrouwen, wat in 1911 leidde tot een internationale wedstrijd.
In 1920 kwam HDZ wederom met een idee voor de Olympische Spelen in Antwerpen: een demonstratiewedstrijd tussen een team uit Amsterdam en Rotterdam. Amsterdam speelde gelijk tegen Rotterdam. Rie Beisenherz was de meest opvallende naam bij die demonstratiewedstrijd, omdat zij in Antwerpen ook meedeed aan het zwemmen. Zij was daarmee de eerste Nederlandse vrouw ooit op de Olympische Spelen. Twee jaar na die historische wedstrijd vervulden Beisenherz, Bolten en Klapwijk opnieuw een pioniersrol in het internationale waterpolo tijdens de tweede "Olympiade voor vrouwen" in Monte Carlo in 1922. Met het Nederlandse team versloegen ze de tegenstanders uit Londen met 6-0 in ijskoud water. In 1948 stond Klapwijk opnieuw in de schijnwerpers, als coach van olympisch zwemkampioene Nel van Vliet.
In veel landen waren gelegenheidsteams actief, waarin lokale zwemsters het in geïmproviseerde teams tegen elkaar opnamen. Wel werden er experimentele toernooien georganiseerd. Zo streden twee vrouwenteams uit Amsterdam en Rotterdam in 1910 ter gelegenheid van het twintigjarige bestaan van de Rotterdamse Zwemclub om het Zilveren Ei. De Rotterdammers waren in vorm, wonnen met 3-0 en gingen er met de trofee vandoor. In 1911 speelde de Hollandsche Dames Zwemclub (HDZ) uit Amsterdam de eerste internationale wedstrijd tegen een team uit Engeland. Zwemconnaisseur Ben Planjer schreef hierover in 1941 in Veertig jaar waterpolo: ‘De Engelschen hebben gewonnen met 3-2, maar de Amsterdamse dames hebben zich dapper geweerd net een vinnig en vlug spel, dat ook haar een woord van hulde niet mag worden onthouden.’ Hierna werd waterpolo onder vrouwen snel populairder. Tussen 1912 en 1914 werden onder meer in Rotterdam, Amsterdam en Den Haag nieuwe clubs opgericht.
Lees ook: Composition Dutch Team World Championship
De Lange Weg naar Erkenning
Ondanks de vroege initiatieven duurde het nog decennia voordat vrouwenwaterpolo de erkenning kreeg die het verdiende. De demonstratiewedstrijd in Antwerpen in 1920 was een belangrijke stap, maar de hoop op toelating tot de Olympische Spelen bleek voorbarig. In 1914 werd door de Nederlandse Zwembond zelfs voor het eerst een landelijke vrouwencompetitie opgezet in het waterpolo. De eerste tien jaar werd alles gewonnen door HDZ uit Amsterdam, maar daarna werd de concurrentie serieus met ook andere kampioenen.
Zo schreven Nederlandse sporters geschiedenis met de eerste olympische wedstrijd in het vrouwenwaterpolo. De waterpolovrouwen hoopten met deze demonstratiewedstrijd het IOC dermate enthousiast te maken dat hun sport op de volgende Spelen zou worden toegelaten, maar daarmee liepen ze te ver vooruit op de maatschappelijke ontwikkelingen. Wel leverde de demonstratie in Antwerpen een uitnodiging op voor een internationale wedstrijd in 1922 in Monte Carlo. Voor de Nederlandse waterpolovrouwen was het succes daarmee wel voorlopig voorbij, want pas in de jaren tachtig werden ze drie keer Europees kampioen en begin jaren negentig zelfs wereldkampioen.
Pas in de jaren tachtig kwam de kentering, met drie Europese titels en uiteindelijk, in 1991, de eerste wereldtitel in Perth. Dit succes markeerde een nieuw tijdperk voor het Nederlandse vrouwenwaterpolo. Onze waterpolovrouwen waren er in 2000 al bij, toen waterpolo voor de vrouwen voor het eerst olympisch was.
Olympisch Goud in Beijing: Een Historisch Hoogtepunt
Het absolute hoogtepunt in de geschiedenis van het Nederlandse vrouwenwaterpolo is ongetwijfeld de gouden medaille op de Olympische Spelen van 2008 in Beijing. De ploeg van coach Robin van Galen schreef geschiedenis door in de finale de Verenigde Staten te verslaan.
De weg naar de Spelen was echter niet zonder obstakels. Op het WK in Melbourne, iets meer dan een jaar voor de Spelen, eindigde Oranje als negende. De vrouwen schreven elkaar briefjes waarin ze hun ongenoegen over alles uitten. Pas later spraken zij de problemen uit. Van Galen creëerde een enorme teamgeest binnen zijn ploeg. Hij stond voor zijn meiden, zij gingen voor hem door het vuur. Nederland kwam binnen vier minuten met 4-0 voor, maar verspeelde die marge weer in de tweede periode. Toch bleef de ploeg daarna steeds aan de goede kant van de score. De mentale weerbaarheid van de groep was groot. Uiteindelijk nam De Bruijn in de laatste periode, driekwart minuut voor het einde, de beslissende treffer voor haar rekening. Het sportieve hoogtepunt van het Nederlandse waterpolo was de gouden medaille voor het vrouwenteam op de Olympische Spelen van 2008. Het was ook meteen de laatste keer dat deze ploeg meedeed. Vanaf vandaag wordt gestreden om de twee laatste tickets voor Tokyo, waarmee Nederland na dertien jaar hoopt terug te keren op het hoogste niveau.
Lees ook: Nederlandse voetballers en hun vermogen
Recente Successen: Wereldtitels en Europese Dominantie
Na het Olympische goud kende het Nederlandse vrouwenwaterpolo een periode van wisselende successen. EDE (ANP) De Nederlandse waterpolosters hebben in Fukuoka voor de tweede keer in de geschiedenis de wereldtitel veroverd. In de finale versloeg de ploeg van de Edese bondscoach Evangelos Doudesis en Edese Lola Moolhuijzen Europees kampioen Spanje na strafworpen. In de reguliere speeltijd was de wedstrijd in 12-12 geëindigd. De Nederlandse vrouwen verspeelden in de laatste periode een 10-7 voorsprong, maar toonden in de slotminuten veerkracht en kwamen met 12-11 voor. In de laatste seconden maakte Spanje toch gelijk. Oranje pakte het eerste goud in Perth in 1991. De Nederlandse vrouwen speelden in het Japanse Fukuoka hun eerste finale sinds 2015. In Kazan verloor Nederland toen van de Verenigde Staten. De vrouwen behaalden ook het zilver in 1986, 1994 en 1998. Vorig jaar in Boedapest was de ploeg van Doudesis te sterk voor Italië in de strijd om het brons.
De wereldtitel voor Oranje is de eerste mondiale hoofdprijs sinds het olympisch goud in 2008 in Beijing. In de finale versloeg de ploeg van bondscoach Evangelos Doudesis Europees kampioen Spanje na strafworpen. In de reguliere speeltijd was de wedstrijd in 12-12 geëindigd. Het jaar 2024 begon met een knaller, toen de Nederlandse waterpolovrouwen in Eindhoven Europees kampioen werden. Het was de tweede grote finale op rij die de twee landen tegen elkaar speelden, nadat Nederland vorig jaar al de WK-finale van Spanje won. Tijdens het toernooi in Fukuoka verdedigde Nederland in de laatste periode van de finale een voorsprong van 10-7. In de slotminuut was de marge nog slechts één. Bij een stand van 12-11 greep Spanje vijftien seconden voor het laatste fluitsignaal zijn laatste kans, waardoor strafworpen de beslissing moesten brengen. Hierin bleek Nederland uiterst koelbloedig. Alle Nederlandse speelsters schoten raak. Bij de Spaanse ploeg ging het mis bij de derde strafworp. De ervaren keepster Laura Aarts tikte met haar vingertoppen de poging van Beatriz Ortiz tegen de paal. Door het bereiken van de eindstrijd was Oranje al verzekerd van een ticket voor de Olympische Spelen in Parijs.
Clubsuccessen als Aanvulling
Ook op clubniveau zijn er successen te vieren. De vrouwen van ZV de Zaan wonnen in 2024 de Euro Cup finale door Pallanuoto Trieste te verslaan. Het is voor het eerst in 30 jaar dat een Zaanse ploeg een Europese prijs heeft gewonnen. De kracht van De Zaan zit in het goed samenwerkende collectief. De ZVL Dames mogen zich voor het eerst in de geschiedenis van de club kampioen van Nederland noemen. De dames van ZVL waterpolo zijn zaterdag kampioen van Nederland geworden. In Gouda werd GZC Donk opnieuw verslagen: 10-11. Het is voor het eerst in het bestaan van de club dat het kampioenschap wordt binnengehaald. ZVL beleeft een ongekend seizoen. Opnieuw keek de ploeg van Koen Plasmeijer direct na de start tegen een achterstand aan. Net als donderdag werd het snel 4-0 voor Donk. Maar opnieuw liet de Leidse ploeg zich niet van de wijs brengen en knokte zij zich terug in de wedstrijd. Hoewel de zenuwen wel degelijk een rol speelde kwam ZVL in de tweede periode op voorsprong: 5-6. ZVL leek in de derde periode (7-9) de strijd te beslissen maar Donk kwam nog eenmaal terug tot 10-10. Megens vorig jaar nog uitkomend voor GZC Donk, had met vier doelpunten een hoofdrol zaterdag. Dat gold evenzeer voor keepster Anne Heinis die maar liefst twee strafworpen stopte.
Eredivisie Waterpolo: Strijd om het Landskampioenschap
Na spannende halve finales afgelopen weekend zijn de finalisten van de Eredivisie waterpolo bekend. Vandaag beginnen de vrouwen van GZC Donk en ZV De Zaan aan de eerste finale om het landskampioenschap. De climax van het seizoen nadert: ZV De Zaan en GZC Donk treffen elkaar in de finale om het landskampioenschap. De strijd om de landstitel bij de vrouwen wordt beslist in een finale tussen GZC Donk en ZV De Zaan. Aanstaande vrijdag beginnen de halve finales in de Eredivisie mannen en vrouwen.
Overige Ontwikkelingen in het Nederlandse Waterpolo
ZPC Het Ravijn heeft een belangrijke stap gezet richting de toekomst. Vandaag beginnen de play-off halve finales bij de jongens en meiden onder 16 in de 1e Divisie en de Eredivisie. ZV De Ham ZC is er niet in geslaagd om door te dringen tot de halve finales van de Nordic League. De mannen van ZV De Ham ZC spelen de komende dagen in de Final Eight van de Nordic League. Terug naar zaterdag 10 mei, terug naar de dag van de waterpolo regio-bekerfinale. De afgelopen weken sloten meerdere Nederlandse spelers met hun internationale clubs het seizoen af. Na een zestienjarig avontuur in binnen- en buitenland keert Jesse Koopman terug naar zijn eerste club: ZV De Ham ZC. ZPC Amersfoort is de nieuwe kampioen van Nederland. Voor het eerst sinds 1998 gaat de hoofdprijs weer naar de Keistad. De jongens onder 18 van PSV zijn gisteravond landskampioen geworden!
Lees ook: Koninklijke Korfbal Bond: 75-jarig Jubileum
Londen 2012: Een Terugblik op Olympisch Succes
De Olympische Spelen van Londen 2012, gehouden van 27 juli tot en met 12 augustus, waren een gedenkwaardig evenement voor Nederland. Het Nederlandse team behaalde twintig medailles - zes gouden, zes zilveren en acht bronzen - en bezette daarmee de dertiende plaats in het landenklassement. Binnen deze prestaties schitterde de gouden medaille van de Nederlandse waterpolovrouwen, een hoogtepunt in de Nederlandse sportgeschiedenis.
Chef de mission Maurits Hendriks uitte na afloop zijn tevredenheid over de prestaties van de Nederlandse equipe. "Ons team heeft goed gepresteerd, zowel in de breedte als in de diepte. In acht van de achttien sporten hebben we medailles gehaald. We hebben aan 103 'medaille-events' meegedaan en in 49 daarvan de top acht gehaald. Dat is 47,5 procent tegen 41 procent in Peking," aldus Hendriks.
De Verenigde Staten domineerden het medailleklassement met 46 gouden, 29 zilveren en 29 bronzen medailles, gevolgd door China (38-27-22) en gastland Groot-Brittannië (29-17-19). Individueel gezien was Michael Phelps de meest gelauwerde olympiër in Londen met zes medailles (vier goud, twee zilver). Ranomi Kromowidjojo nam met drie medailles (twee goud, één zilver) een prominente positie in binnen het Nederlandse team.
Het Nederlandse waterpoloteam voor vrouwen, bestaande uit Marilyn Agliotti, Naomi van As, Ellen Hoog, Sophie Polkamp, Maartje Paumen, Maartje Goderie, Lidewij Welten, Eva de Goede, Kitty van Male, Kim Lammers, Merel de Blaey, Margot van Geffen, Carlien Dirkse van den Heuvel, Kelly Jonker, Caia van Maasakker en Joyce Sombroek, schreef geschiedenis door de gouden medaille te veroveren. Het team liet gedurende het toernooi indrukwekkende prestaties zien. In de poulefase speelden de Nederlandse waterpolodames hun laatste wedstrijd tegen Canada, die met 20-11 werd gewonnen. Hoewel Canada zich in eerste instantie niet had gekwalificeerd, mochten ze toch deelnemen nadat het Afrikaanse continent geen team afvaardigde.
Waterpolo na Londen 2012
Na de Olympische Spelen bleven de Nederlandse waterpolovrouwen actief op internationaal niveau. Op het WK in Singapore eindigde het team op de vijfde plaats. In een kwartfinale met twee gezichten hield Spanje TeamNL van de strijd om de medailles af.
Toekomstperspectief
Het huidige vrouwenwaterpolo is onvergelijkbaar met de beginsituatie van zo’n honderd jaar geleden toen deze sport internationaal nog niet veel voorstelde. Lieke Rogge vertelt over het moment dat ze al het plezier verloor in de haar zo geliefde waterpolosport. Brigitte Sleeking heeft een punt gezet achter haar interlandloopbaan. Op het programma van de Olympische Spelen van Los Angeles staan 351 medaille-evenementen.
tags: #nederlandse #dames #waterpolo #landskampion #geschiedenis