Basketbal is een dynamische en veelzijdige sport die wereldwijd populair is. Het spel vereist spelinzicht, balvaardigheid en doorzettingsvermogen. Om optimaal van basketbal te kunnen genieten, is het essentieel om de regels goed te begrijpen. Dit artikel biedt een uitgebreide uitleg van de NBB (Nederlandse Basketball Bond) basketbalregels, geschikt voor zowel beginners als gevorderden.
Wat is Basketbal? Een Korte Introductie
Basketbal is een balsport die gespeeld wordt door twee teams. Het doel is om meer punten te scoren dan de tegenstander door de bal door de basket van de tegenpartij te gooien. De tegenpartij probeert dit te voorkomen door de bal te veroveren, uiteraard binnen de geldende spelregels. Het voortbewegen van de bal gebeurt door te dribbelen (stuiteren). Spelers zonder bal mogen zich vrij over het veld bewegen.
Geschiedenis van Basketbal
Basketbal is in de winter van 1891 ontstaan in Massachusetts, Amerika. James Naismith, een sportleraar, wilde een binnensport creëren die minder fysiek was dan andere sporten. Hij bedacht een spel met perzikmanden die aan het plafond werden gehangen. De teams moesten proberen de bal in de mand te gooien. Later werden de manden vervangen door ringen met netjes.
Basketbal kwam naar Nederland dankzij Directeur Blijenberg van de Militaire Sportacademie, die het spel leerde in Springfield (Amerika). Hij gaf basketbal lessen in Nederland, maar er waren weinig geschikte gymzalen. Het Amsterdams Basketbal Comité werd opgericht en al snel waren er 35 teams die aan competities meededen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog lag de sport stil, maar na de oorlog werd de NBB opgericht om aan de groeiende populariteit van basketbal te voldoen. In 1963 begonnen bedrijven basketbalteams te sponsoren, waardoor er voor het eerst geld in de sport kwam.
Spelers en Teams
Een basketbalwedstrijd wordt gespeeld door twee teams. Voor de wedstrijd moeten alle namen van de spelers, coaches en assistent-coaches op het wedstrijdformulier staan. Een team bestaat uit maximaal 12 spelers, een coach en maximaal 8 ploegbegeleiders (waarvan maximaal 2 assistent-coaches). Alleen deze personen mogen zich in het spelerbankgebied bevinden.
Lees ook: Jouw basketbal spreekbeurt
De shirts en broeken van de spelers moeten dezelfde overheersende kleur hebben. Als twee teams normaal gesproken dezelfde kleur shirts dragen, speelt het thuisteam in hun eigen kleur en het uitspelende team in reserveshirts. Het thuisteam zit meestal aan de linkerkant van de jurytafel en verdedigt in de eerste helft de basket aan de linkerkant van het veld.
Een speler mag blijven spelen zolang hij niet vijf fouten heeft gemaakt of gediskwalificeerd is. Het is niet toegestaan om harde bescherming te dragen, tenzij het een bril zonder puntige hoeken is, bescherming voor een gebroken neus of kniebescherming met zacht materiaal.
Bij een blessure kunnen de scheidsrechters de wedstrijd stilleggen. Als een speler niet binnen 15 seconden hersteld is, moet hij gewisseld worden. Als de coach een time-out neemt en de speler herstelt binnen die time-out, mag hij verder spelen. Wanneer een speler hulp ontvangt van de coach, een medespeler of de teamverzorger, moet hij gewisseld worden. Het stilleggen van de wedstrijd mag de tegenpartij niet benadelen.
Posities in Basketbal
De posities van basketbalspelers in een team zijn divers en vereisen verschillende capaciteiten:
- Point Guard: De spelverdeler, vaak een kleinere en wendbare speler. Belangrijke vaardigheden zijn snel passen, balbehandeling, dribbelen en het overzien en verdelen van het spel. Bekende point guards zijn bijvoorbeeld Isiah Thomas en John Stockton.
- Shooting Guard: Deze speler is primair verantwoordelijk voor het scoren van punten. Hij is vaak atletisch, redelijk lang en wendbaar. Technische vaardigheden zoals schieten, dunken en andere scoringstechnieken zijn essentieel. Bekende shooting guards zijn Michael Jordan en Kobe Bryant.
- Center: De langste en meest statige speler in het team. Een belangrijk aanspeelpunt die van dichtbij de basket kan scoren. Ook belangrijk in de verdediging onder de basket en het blokken van schoten. De gemiddelde lengte van een center in de NBA is minimaal 2,08 meter. Rik Smits, een bekende Nederlandse center, speelde in de NBA bij de Indiana Pacers. Met een lengte van 2,24 meter was hij een belangrijke speler.
- Small Forward: Deze positie kan op verschillende manieren worden ingevuld, met als doel bij te dragen aan het scoren van het team. Een gemiddelde small forward in de NBA is minimaal 1,95 meter lang. Lebron James is een bekende Small Forward.
- Power Forward: Combineert lengte met kracht en agressiviteit. Taken omvatten het pakken van rebounds, blokken van schoten en scoren van dichtbij. De lengte is in de NBA gemiddeld groter dan 2,00 meter.
Speeltijd
De speeltijd varieert afhankelijk van de leeftijdscategorie:
Lees ook: Basketbal informatie voor groep 6
- Vanaf U14: Vier periodes van 10 minuten speeltijd.
- U10 en U12: Acht periodes van 4 minuten.
Tussen de eerste, tweede, derde en vierde periode is er 2 minuten rust. Tussen de tweede en derde periode is er:
- 10 minuten rust bij een afdelingscompetitie.
- 15 minuten rust in een landelijke competitie.
Als er na 40 minuten een gelijke stand is, wordt de wedstrijd verlengd met 5 minuten. Er wordt telkens met 5 minuten verlengd totdat er een winnaar is. Om een wedstrijd te beginnen, moeten er 5 spelers van elk team op het veld staan. Een nieuwe periode begint wanneer een speler de bal aanraakt en eindigt met het signaal van de jurytafel. In de tweede helft wisselen de teams van basket. Bij een verlenging spelen de teams op dezelfde basket als in de tweede helft.
Puntentelling
In basketbal kunnen verschillende soorten punten worden gescoord:
- Vrije worp: 1 punt.
- Worp binnen de cirkel: 2 punten.
- Worp buiten de cirkel (driepunter): 3 punten.
Een speler heeft een bepaalde tijd om de bal op de ring te schieten. Gooit een speler de bal, dan moet deze binnen 24 seconden de ring hebben geraakt, anders krijgt de tegenpartij de bal.
Belangrijke Spelregels
Loopregel
De loopregel voorkomt dat spelers met de bal lopen zonder te dribbelen. Een speler mag de bal pivoteren, wat betekent dat hij met één voet stapt terwijl de andere voet (de pivotvoet) op zijn plek blijft. De pivotvoet mag worden opgetild om te schieten of passen, maar niet worden teruggeplaatst voordat de bal uit de handen is.
Lees ook: Ontdek de wereld van basketbal
Dribbelen
Dribbelen is het voortbewegen van de bal door hem te laten stuiteren op de grond. Een dribbel begint wanneer de speler de bal loslaat en weer aanraakt voordat een andere speler de bal raakt. De dribbel eindigt wanneer de bal in de handen van de speler tot rust komt. Het is toegestaan om één keer te dribbelen. Nadat de speler de bal weer vast heeft, moet hij schieten of passen.
Voetbal
Een voetbal (het raken van de bal met de voet of het onderbeen) is een overtreding. Als de aanvallende partij voetcontact maakt met de bal, krijgt het andere team de bal en 24 seconden om aan te vallen. Als een verdediger voetcontact maakt, wordt de shot clock teruggezet naar 14 seconden als er op dat moment meer dan 10 seconden voorbij zijn.
Uitbal
De bal is uit in de volgende situaties:
- Wanneer de bal een speler raakt die uit het veld staat.
- Wanneer de bal de vloer, het plafond of een voorwerp buiten het speelveld raakt.
- Wanneer de bal de steunen, apparatuur of de achterkant van het bord raakt.
Overtredingen en Straffen
- Loopfout: Een speler stopt met dribbelen en begint opnieuw, of tilt de pivotvoet op terwijl hij de bal nog in bezit heeft.
- Tijdsovertredingen:
- 3-Secondenregel: Een verdediger mag niet langer dan 3 seconden in de bucket (het gebied onder de basket) van de tegenstander staan als zijn team in de aanval is.
- 5-Secondenregel: Een speler mag de bal niet langer dan 5 seconden vasthouden bij een inworp.
- 8-Secondenregel: Een team moet binnen 8 seconden de eigen speelhelft verlaten nadat het de bal in bezit heeft gekregen.
- 24-Secondenregel (Shot clock): Een team heeft 24 seconden om een doelpoging te doen.
- Double Dribble (Second Dribble): Een speler dribbelt, pakt de bal op en begint opnieuw te dribbelen.
- Goaltending: Een verdediger raakt een bal aan die op zijn neerwaartse weg naar de basket is en nog geen contact met de ring heeft gehad.
- Persoonlijke fouten: Opzettelijk lichamelijk contact met een tegenstander. Bij een fout op een schietende speler krijgt deze 2 vrije worpen. Bij 5 persoonlijke fouten moet een speler het veld verlaten.
- Technische fout: Ongehoorzaamheid richting de scheidsrechter.
- Onsportieve fout: Lomp en overbodig lichaamscontact zonder kans op balbezit.
- Diskwalificerende fout: Grofheid of erge onsportiviteit, zoals geweld en schelden.
Competities
Basketbal kent diverse competities, waaronder:
- FIBA Basketbal: De internationale basketbalfederatie.
- NBA: De Amerikaanse professionele basketbalcompetitie.
- Rolstoelbasketbal: Basketbal voor mensen met een lichamelijke beperking.
Leeftijdscategorieën en Specificaties
De leeftijdscategorieën in basketbal kennen verschillende specificaties met betrekking tot speeltijd, baskethoogte en balmaat:
| Leeftijdscategorie | Leeftijd | Speeltijd | Baskethoogte | Balmaat |
|---|---|---|---|---|
| Senioren | 22+ jaar | 4x10 | 3.05 meter | 7 |
| U22 | 20-21 jaar | 4x10 | 3.05 meter | 7 |
| U20 | 18-19 jaar | 4x10 | 3.05 meter | 7 |
| U18 | 16-17 jaar | 4x10 | 3.05 meter | 7 |
| U16 | 14-15 jaar | 4x10 | 3.05 meter | 7 |
| U14 | 12-13 jaar | 4x10 | 3.05 meter | 6 |
| U12 | 10-11 jaar | 8x4 | 2.60 meter | 5 |
| U10 | 8-9 jaar | 8x4 | 2.60 meter | 5 |
| U8 | 7 jaar en jonger | 8x4 | 2.60 meter | 4 |
*In de U12 Tweede Divisie Mannen wordt gespeeld met balmaat 6. *In de U12 wordt soms ook met balmaat 5 gespeeld.
Benodigdheden om te Basketballen
Om basketbal te spelen, heb je de volgende benodigdheden nodig:
- Geschikt speelveld
- Basketbal
- Basket met ring
- Goede sportschoenen
- De juiste sportkleding
- Een scheidsrechter
- Een bord om de tijd bij te houden
Tips voor Beginnende Basketbalspelers
- Vind een team en vereniging: Sluit je aan bij een team via een vereniging om met leeftijdsgenoten en op jouw niveau te spelen.
- Leer de regels: Begrijp de basisregels van basketbal voordat je begint met spelen.
- Oefen de basistechnieken: Verbeter je dribbel-, schiet- en passt technieken.
- Werk aan je conditie: Basketbal vereist een goede conditie, dus zorg ervoor dat je fit bent.
Schottechnieken
Er zijn verschillende schottechnieken in basketbal:
- Jumpshot
- Hookshot
- Layup
- Dunk
- Driepunter
- Alley Oop
Verschillen tussen NBA en FIBA
Er zijn verschillen tussen de regels van de NBA (Amerikaanse competitie) en FIBA (internationale federatie). Deze verschillen betreffen onder andere de afmetingen van het speelveld, de hoogte van de basket, de speeltijd en de puntentelling.