Dit artikel geeft een helder overzicht van de regels omtrent de vrije cirkel en spelhervattingen in korfbal, gebaseerd op het competitiehandboek seizoen 2025-2026 en de officiële spelregels. Korfbal is een dynamische sport waarbij deze regels essentieel zijn voor een eerlijk en vloeiend spelverloop.
Competitie Organisatie en Reglementen
De verantwoordelijkheid voor de organisatie van de competities ligt bij het bondsbestuur, dat ondersteund wordt door het team competitie op het bondsbureau. Verenigingen spelen een cruciale rol in het soepel laten verlopen van de competities, waarbij administratieve handelingen tijdig moeten worden uitgevoerd. Deadlines zijn hierbij van belang; overschrijding kan leiden tot boetes, waarvan de hoogte jaarlijks wordt vastgesteld door de Bondsraad.
De competities zijn onderverdeeld in topkorfbal, de A-categorie en de B-categorie. Verenigingen geven via Sportlink Club op hoeveel teams ze per categorie inschrijven. De indeling in topkorfbal en de hogere klassen van de A-categorie is afhankelijk van de promotie- en degradatieregeling van het voorgaande seizoen. Verenigingen kunnen ervoor kiezen om een standaardteam in de B-categorie in te delen. Combinatieteams, waarbij meerdere verenigingen samenwerken, dienen dit aan te geven bij de opgave.
Algemene Regels voor Combinatieteams
Voor combinatieteams gelden specifieke regels. De opgave van teams wordt gedaan door de oudste vereniging. In principe spelen combinatieteams in het tenue van de eerstgenoemde vereniging, maar een afwijkend tenue is toegestaan. Leden van beide verenigingen mogen in het combinatieteam spelen, rekening houdend met de speelgerechtigdheid. Indien de samenwerking stopt, bepalen de verenigingen onderling wie het recht heeft op de klassen waarin de teams uitkomen.
Wildcards en Poule Indelingen
In de promotie- en degradatieregeling zijn wildcards opgenomen. Een vereniging kan een wildcard aanvragen voor een hoger niveau, ook als de prestaties dit niet rechtvaardigen. Opengevallen plaatsen in de A-categorie worden na publicatie van de indelingen niet meer aangevuld met teams uit een lagere klasse, tenzij een poule minder dan zeven teams bevat. In het topkorfbal worden poules altijd gecomplementeerd. De indelingen in de B-categorie zijn gebaseerd op een mix van sterkte, reisafstanden en leeftijden.
Lees ook: Korfbalstatistieken: Ruben Zwaan
Planning en Verplaatsen van Wedstrijden
Het competitieschema, met competitieweekenden, inhaalweekenden en vrije weekenden, wordt in het voorjaar gepubliceerd. Het KNKV plant de wedstrijden in concept, waarna verenigingen hun thuiswedstrijden kunnen plannen, rekening houdend met richttijden, reistijd en voorbereidingstijd. Verenigingen kunnen verzoeken indienen om wedstrijden te verplaatsen, mits beide verenigingen de wijziging doorgeven via Sportlink Club.
Accommodatie en Veldvoorwaarden
Verenigingen zijn verplicht om veld- en zaalaccommodaties beschikbaar te stellen voor thuiswedstrijden, conform de eisen van NOCNSF. Korfbalaccommodaties moeten voldoen aan de voorschriften van NOCNSF/KNKV betreffende sportfunctionaliteit, bruikbaarheid en duurzaamheid. Elke accommodatie wordt bij ingebruikneming gekeurd en gecertificeerd. Verenigingen dienen mutaties in het aantal en type velden door te geven aan het bondsbureau.
Veldkorfbal wordt gespeeld op de standaardafmeting voor achttallenwedstrijden. Voor kunstgrasvelden aangelegd na 2014 geldt dat de wedstrijdvelden uitgevoerd moeten worden met ingesneden belijning. Voor 4korfbal zijn grondpotten voor de korfbalpaal niet verplicht. Tot 30 juni 2026 geldt een overgangsfase voor bestaande kunstgrasvelden aangelegd voor 2014.
Een veldaccommodatie dient te beschikken over een officieel keuringsrapport op basis waarvan het KNKV een certificaat afgeeft voor de duur van 10 jaar. Daarnaast dient een formele belijningstekening te worden aangeleverd om de gegevens in Sportlink te verwerken. Voor gerenoveerde en/of nieuwe kunstgrasvelden is het dringende advies om altijd in een zo vroeg mogelijk stadium contact op te nemen met het KNKV.
Speelnummers en Wensen
Het KNKV bepaalt de speelnummers die aan de teams worden toegekend. Verenigingen kunnen verzoeken indienen met betrekking tot de toekenning van speelnummers. Er wordt naar gestreefd om het eerste en tweede team hetzelfde speelnummer te geven en een evenwichtig thuis- en uitprogramma te maken. Wensen met betrekking tot de planning kunnen via het C2-formulier worden ingediend.
Lees ook: Homoseksualiteit en korfbal
De Vrije Worp: Regels en Uitvoering
De vrije worp is een belangrijke spelhervatting in korfbal, die wordt toegekend na een overtreding. Over het algemeen worden vrije worpen pas vanaf de D-leeftijd gegeven, waarbij de beslissing afhangt van het spel en de vaardigheid van de teams. Een vrije worp wordt toegekend aan de aanvallende partij wanneer een verdediger een duidelijke overtreding begaat, zoals duwen, onbesuisd inlopen, aan het shirt trekken of vasthouden. Een strafworp wordt toegekend wanneer een verdediger een duidelijke scoringskans ontneemt.
Bij een vrije worp steekt de scheidsrechter zijn rechter- of linkerarm omhoog met de handpalm omhoog. Dit gebaar wordt even aangehouden, waarna de scheidsrechter de reden voor de vrije worp aangeeft en vervolgens opnieuw zijn hand omhoog steekt.
Uitvoering van de Vrije Worp: in Detail
Er is geen vastomlijnde manier om een vrije worp te nemen. De manier waarop het uiteindelijk wordt gedaan, is aan de spelers en de trainer. Juist het variëren en verrassen van de tegenstander kan de kansen vergroten.
De speler die de vrije worp neemt (A1) staat met zijn voet achter de (strafworp)stip op 2,5 meter van de paal. De scheidsrechter fluit na maximaal 4 seconden, waarna de speler A1 4 seconden de tijd heeft om de bal in het spel te brengen. De bal is in het spel gebracht wanneer:
- De bal buiten de 2,5 meter vrije worp cirkel komt.
- Een verdediger de bal raakt.
- De bal 1 meter heeft afgelegd en een andere aanvaller (A2, A3 of A4) de bal aanraakt.
Zodra de bal in het spel is gebracht, mag er mee geschoten worden of gedaan worden wat men wil. Vaak wordt de bal van A2, A3 of A4 teruggespeeld naar A1, die vervolgens een schot doet, maar dit is geen vereiste. De scheidsrechter laat de 4 seconden ingaan zodra de speler A1 de bal heeft of had kunnen hebben. Het is dus belangrijk om als speler niet te treuzelen met het pakken van de bal of het positioneren achter de stip.
Lees ook: Hoeveel calorieën verbrand je met korfbal?
Zodra de speler A1 een beweging maakt nadat de scheidsrechter heeft gefloten, mogen de verdedigers de cirkel inlopen en A1 verdedigen. De speler A1 moet ervoor zorgen dat zijn/haar voet direct achter de strafworpstip staat en mag niet kruiselings tussen de benen van de verdediger staan. Bovendien moeten A2, A3 en A4 met hun voet niet op de lijn van de strafworpcirkel staan en ten opzichte van elkaar op 2,5 meter afstand staan. Het is niet verplicht om direct de bal te gooien nadat de scheidsrechter heeft gefloten. Er is 4 seconden de tijd om de bal in het spel te brengen.
De Rol van de Verdediger bij een Vrije Worp
Als verdediger is het iets eenvoudiger om te bepalen waar je moet staan, omdat dit grotendeels wordt bepaald door de positie van de aanvaller. Het is belangrijk om altijd tussen de aanvaller en de paal te staan en de hand verdedigend op te steken.
Zodra de speler A1 zich beweegt (de bal mag nog in zijn handen zijn), mag de verdediger de vrije worp cirkel inlopen. Vaak proberen de verdedigers V2 en V3 met hun armen voor de handen van A2 en A3 te "hangen" om te voorkomen dat zij de bal kunnen vangen van A1. Dit is toegestaan, zolang de armen van A2 en A3 niet worden geraakt en de armen van de verdedigers stil hangen. Het is niet toegestaan om de arm omhoog te slaan of de hand op de bal te plaatsen nadat de bal is gevangen door A2 of A3. Ook mogen verdedigers niet kruiselings tussen de benen van de aanvaller staan. Als een verdediger denkt dat een aanvaller een fout maakt, bijvoorbeeld door met de voet op de lijn te staan of niet de juiste afstand te bewaren, moet dit direct worden aangegeven zodra de scheidsrechter heeft gefloten.
Het kan voorkomen dat zowel de verdediger als de aanvaller verkeerd staan op het moment dat de scheidsrechter fluit. In dit geval krijgt de verdediging een spelhervatting.
Aanvullende Regels en Aanbevelingen voor de Jeugd
- 4 seconden regeling: Bij de D-pupillen mag worden afgefloten als na 4 seconden de spelhervatting niet is uitgevoerd.
- Afstand bij spelhervattingen: De verdediging moet een armlengte afstand houden bij spelhervattingen.
- Beperk verdedigen bij spelhervattingen: Niet te zwaar laten verdedigen, zeker geen handen op of bijna op de bal om het gooien moeilijk te maken.
- 4 seconden bij vrije worp: Als de nemer de bal heeft gaan de 4 seconden in. Binnen 4 seconden moeten speelsters op de juiste plek staan en na deze 4 seconden mag je influiten voor het nemen van de vrije worp. Bij de D-jeugd hoeft de 4 seconden niet te worden toegepast.
- Gelijktijdig balbezit: Als 2 speelsters denken gelijktijdig de bal te hebben nooit zeggen dat de bal voor partij A is en door laten spelen ook al is duidelijk dat partij A de bal eerder had. Altijd fluiten en een spelhervatting geven. Dit om te voorkomen dat het team dat anders door mag spelen meteen kan scoren zonder dat de verdedigende partij zich eerst weer goed op kan stellen.
- Voorkom opgooiballen: Voorkom teveel opgooiballen omdat dit het spel lang ophoudt.
- Coaching: Coaches mogen niet in het veld coachen. Coachen gebeurt zoveel mogelijk vanaf de bank.
- Wisselen: Wisselen is onbeperkt mogelijk als het spel stil ligt. Wel eerst aangeven aan de scheidsrechter.
Recente Wijzigingen en de Rol van de IKF
De IKF (International Korfball Federation) publiceerde in de zomer van 2020 een nieuw spelregelboek. De herziene spelregels benadrukken de basis van de sport: geen dribbelen of loopacties met de bal, maar verplicht samenspel rondom een doel (de korf) dat vanuit 360 graden benaderbaar is. Het balbezit is beschermd en alle spelers zijn zowel aanvaller als verdediger. De regels zijn opgesteld vanuit de visie dat de scheidsrechter een spelleider is.
De IKF vertegenwoordigt 70 landen, waarvan Nederland veruit het grootste korfballand is. Naast de spelregels bestaan de zogenaamde Competition Regulations, waarin landen maatwerk kunnen leveren.
Een belangrijke wijziging is dat de tijdstraf geen experiment meer is, maar in klassen met schotklok overal wordt toegepast. Krijgt iemand op de bank een gele kaart, dan mogen er door dat team geen time-outs en wissels aangevraagd worden gedurende die periode.