Korfbal, een van oorsprong Nederlandse sport, is meer dan alleen een spel; het is een traditie, een gemeenschap en een uiting van sportiviteit. In het zuiden van Nederland, met name in Noord-Brabant, Limburg en een deel van Gelderland, heeft korfbal een speciale betekenis, vooral als het gaat om dameskorfbal. Dit artikel duikt diep in de korfbalregels, met een focus op de nuances en bijzonderheden die specifiek zijn voor Zuid-Nederland.
De Geschiedenis van Korfbal
Korfbal werd in 1902 bedacht door de Amsterdamse onderwijzer Nico Broekhuysen. Geïnspireerd door het Zweedse ringboll, een spel waarbij een bal door een ring aan een paal moest worden gegooid, paste Broekhuysen het spel aan voor zijn leerlingen. Hij verving de ring door een korf en introduceerde het gemengde team, waarmee korfbal een unieke positie innam als een van de weinige teamsporten waar jongens en meisjes samen spelen.
De oudste nog bestaande korfbalvereniging in Nederland is de Haagsche Korfbal Club ALO, opgericht op 1 februari 1906. De sport groeide snel in populariteit, wat leidde tot de oprichting van de Nederlandsche Korfbal Bond (NKB) in 1903, met Broekhuysen als voorzitter. Later ontstonden er andere bonden, waaronder de Christelijke Korfbal Bond (CKB) en de Nederlandse Dames Korfbal Bond (NDKB).
Basisprincipes van Korfbal
Korfbal is een balsport die wordt gespeeld met twee teams van elk acht spelers: vier vrouwen en vier mannen. Het veld is verdeeld in twee vakken: een aanvalsvak en een verdedigingsvak. Elk team heeft twee dames en twee heren in elk vak. Het doel van het spel is om de bal door de korf van de tegenpartij te gooien, waarbij elk doelpunt een punt oplevert.
Belangrijke principes:
- Gemengde teams: Teams bestaan uit zowel mannen als vrouwen.
- Twee vakken: Het speelveld is verdeeld in twee vakken, met aanvallers en verdedigers in elk vak.
- Samenwerking: Teamleden moeten samenwerken om te scoren en te verdedigen.
- Niet lopen met de bal: Spelers mogen niet lopen met de bal in de hand.
- Verdedigd schieten: Een speler mag niet schieten als hij verdedigd wordt.
Het Speelveld
Het korfbalveld voor senioren en junioren is 60 bij 30 meter groot (in de zaal 40 x 20 meter) en is verdeeld in twee vakken. Eén vak is het aanvalsvak, waar de aanvallers proberen te scoren, en het andere vak is het verdedigingsvak, waar de verdedigers proberen te voorkomen dat de tegenpartij scoort. Bij de F-jeugd (6 t/m 8 jaar) wordt éénvakskorfbal gespeeld, waarbij de spelers zowel aanvallen als verdedigen over het hele veld.
Lees ook: Korfbalstatistieken: Ruben Zwaan
In de jeugdcategorieën E (8 t/m 10 jaar), D (10 t/m 12 jaar), C (12 t/m 14 jaar), B (14 t/m 16 jaar) en A (16 t/m 19 jaar) wordt in twee vakken gespeeld. Afhankelijk van de leeftijdscategorie en speelsterkte wordt er gewisseld van vak en functie. In de E-categorie gebeurt dit elke 10 minuten, in de D-categorie elke 12,5 minuten, en in de C-categorie en hoger na elke twee doelpunten.
De Spelregels in Detail
Korfbal kent een aantal specifieke spelregels die het spel uniek maken. Hieronder volgt een gedetailleerde uitleg van de belangrijkste regels.
Algemene Regels
- Lopen met de bal: Een speler mag niet lopen met de bal. Dit gebeurt wanneer een speler na het vangen van de bal beide benen verplaatst. Voor de allerkleinsten wordt deze regel soepeler gehanteerd.
- Verdedigd schieten: Een speler mag niet schieten als hij wordt verdedigd. Een speler is verdedigd wanneer de verdediger dichtbij de aanvaller staat, tussen de paal en de aanvaller in, met de handen omhoog.
- Gemengd verdedigen: Bij gemengd korfbal mogen jongens enkel jongens verdedigen en meisjes enkel meisjes. Overtreding leidt tot een strafworp.
- Wisselen van vak en functie: Om de twee doelpunten wordt er gewisseld van vak en functie, waarbij de doelpunten van beide partijen worden meegeteld.
- Balbezit: Wanneer een speler de bal vast heeft, mag deze niet worden ontnomen door een andere speler door aan de bal te trekken of de bal uit de handen te tikken.
- Geen contactsport: Korfbal is geen contactsport.
- Voetbal: Wanneer de bal bewust of onbewust op de voeten of onderbenen van een speler komt, is het ‘voetbal’.
- Duiken op de bal: Wanneer de bal over het veld rolt, is het niet toegestaan om op de bal te duiken.
- Bal uit: Wanneer de bal de grond raakt buiten de lijnen, is de bal uit. Dit geldt ook als een speler zich op of buiten de lijnen bevindt wanneer hij in contact is met de bal.
- Overgeven van de bal: Het is niet toegestaan om de bal direct over te geven aan een andere speler van het team.
Aanvullende Regels en Uitzonderingen
- Schieten na afvangen: Een speler mag na zijn eigen schot niet direct na het afvangen weer schieten. De speler moet de bal eerst overspelen naar een medespeler. Als speler A schiet en mist, en speler B vangt af, mag diegene wel meteen schieten.
- 10-secondenregel: Een speler moet binnen 10 seconden de bal overspelen naar een medespeler.
- Wisselen: Wisselen is toegestaan tijdens een time-out en rust.
- SUPER-speler: De SUPER-speler is een wisselspeler van de ploeg die achter staat. De verhouding in het veld is dan 5-4.
Scoren
Punten worden behaald wanneer de bal door de korf van de tegenpartij gaat. De bal moet volledig door de korf vallen. Een doelpunt kan worden gemaakt door een afstandsschot, een doorloopbal, een korte kans, een strafworp of een vrije worp.
- Afstandsschot: De speler schiet van relatief grote afstand (6 tot ruim 10 meter) de bal in de korf.
- Doorloopbal: De speler loopt zijn/haar directe tegenstander voorbij en krijgt de bal aangespeeld door een medespeler en 'schiet' de bal onderhands in de loop.
- Korte kans: Er wordt van korte afstand geschoten, dit komt vooral veel voor bij vrije ballen.
- Strafworp: Als de verdediging van de ene partij de aanval van de andere partij op onreglementaire wijze hindert bij het schieten of een zeer ernstige overtreding begaat, wordt een strafworp toegekend. Één speler van de aanvallende partij mag vanaf 2,5 meter voor de korf ongehinderd een doelpoging doen.
- Vrije worp: Een vrije worp wordt gegeven als er een overtreding wordt gemaakt die niet erg genoeg wordt bevonden voor een strafworp. Bij deze spelonderbreking moet de nemer op de strafworpstip gaan staan en alle andere spelers 2,5 meter afstand nemen van de strafworpstip. Ook mogen de spelers van de aanvallende partij niet binnen een afstand van 2,5 meter van elkaar af staan.
De Rol van de Scheidsrechter
De scheidsrechter is de spelleider die ervoor zorgt dat de regels worden nageleefd en dat het spel eerlijk verloopt. De scheidsrechter kent straffen toe bij overtredingen en zorgt ervoor dat het spel op een sportieve manier wordt gespeeld.
Internationale Regels en Nationale Afwijkingen
De International Korfball Federation (IKF) is de overkoepelende organisatie voor korfbal wereldwijd. De IKF stelt de internationale spelregels vast, maar geeft nationale bonden de ruimte om maatwerk te leveren. Zo heeft het KNKV bijvoorbeeld afwijkende regels voor het aantal mannen en vrouwen in jeugd- en breedtekorfbal, en staat het acht wisselspelers op de bank toe, waar de internationale spelregels maximaal zes toestaan.
Lees ook: Homoseksualiteit en korfbal
Dameskorfbal in Zuid-Nederland
In het zuiden van Nederland heeft dameskorfbal een lange en rijke traditie. In 1947 werd de Nederlandse Dames Korfbalbond (NDKB) opgericht, omdat het vanuit het katholieke geloof destijds niet was toegestaan om gemengd te sporten. Vrouwen speelden dus in aparte teams, zonder de hesjes die bij gemengd korfbal werden gebruikt om de heren aan te duiden.
Dameskorfbal is vooral tactisch een ander spel dan gemengd korfbal. Omdat iedereen iedereen mag verdedigen, moet er over het algemeen langer gecombineerd worden voordat de vrije schotkans ontstaat. Het vrouwenkorfbal wordt in met name Zuid-Nederland beoefend door ruim 10.000 vrouwen en kent onder andere met ingang van het seizoen 2007-2008 twee topklassen op het veld en twee hoofdklasse-poules. In de zaal blijft er één Topklasse. Hoogtepunt van de zaalcompetitie is de finale in maart in het Indoor-Sportcentrum Eindhoven, goed voor zo'n 4.000 bezoekers. De NDKB voerde als eerste korfbalbond 2-vakskorfbal en midweekkorfbal in.
Er zijn ongeveer 80 verenigingen die dameskorfbal aanbieden, met name gevestigd in de kleine dorpen tussen Nijmegen, Tilburg en Maastricht.
Verschillen met gemengd korfbal
- Verdediging: Iedereen mag iedereen verdedigen, wat leidt tot een andere tactiek.
- Combinaties: Er moet meer gecombineerd worden om kansen vrij te spelen.
- Rebound: Het lengtevoordeel van mannen in gemengd korfbal speelt geen rol.
- Tempo: Het tempo ligt vaak lager dan bij gemengd korfbal.
Korfbalvarianten
Naast het traditionele korfbal zijn er verschillende varianten van het spel, zoals:
- Eénvakskorfbal: Gespeeld door de F-jeugd, waarbij de spelers zowel aanvallen als verdedigen over het hele veld.
- Beachkorfbal: Gespeeld op een veld van 20x20 meter met één korf in het midden.
- Studentenkorfbal: Qua spel gelijk aan het normale korfbal, maar met een andere dynamiek in de teamsamenstelling.
- Vrouwenkorfbal: Een variant waarbij alleen vrouwen in teams spelen.
- KombiFit: Een programma met een divers sport- en beweegaanbod voor sporters die niet (meer) aan de reguliere korfbalcompetitie willen of kunnen deelnemen.
- RecreStars: Een toernooivorm waarbij 4-4 wordt gespeeld, minder intensief dan de reguliere competitie, met plezier en ontwikkeling als belangrijkste redenen om te sporten.
- Korfbal voor mensen met een verstandelijke beperking: Waarbij winnen niet altijd even belangrijk is en er ook bij tegendoelpunten wordt gejuicht.
Korfbal: Meer dan een Sport
Korfbal is meer dan alleen een sport; het is een gemeenschap, een traditie en een manier om actief en gezond te blijven. Of je nu jong of oud bent, beginner of ervaren speler, er is altijd een plek voor je in de korfbalwereld. De sport biedt mogelijkheden voor zowel recreatief als competitief spel, en de vele varianten zorgen ervoor dat er voor ieder wat wils is.
Lees ook: Hoeveel calorieën verbrand je met korfbal?
In Zuid-Nederland, met name, heeft korfbal een speciale betekenis. De lange traditie van dameskorfbal en de sterke gemeenschapszin maken het tot een belangrijk onderdeel van de lokale cultuur. Of het nu gaat om de spannende wedstrijden in de Topklasse of om de gezellige toernooien op de lokale velden, korfbal brengt mensen samen en zorgt voor onvergetelijke momenten.