Korfbal, een dynamische en veelzijdige teamsport die door iedereen beoefend kan worden, het hele jaar door en op verschillende niveaus, is een van oorsprong Nederlandse sport die zich wereldwijd heeft verspreid. Deze gemengde teamsport onderscheidt zich van andere sporten door zijn unieke kenmerken en rijke historie. Dit artikel duikt in de wereld van korfbal, onderzoekt de populariteit, de korfbal geschiedenis en de spelregels.
Wat is Korfbal?
Korfbal is een populaire balsport dat in 2 vakken wordt gespeeld waarbij het ene team aanvalt en het andere team verdedigd. Het is een teamspel dat oorspronkelijk in Nederland is ontstaan. Het korfbal team speelt het gehele jaar door. In de winter wordt er in zalen gespeeld en in het voorjaar en najaar op het veld. Het is een energieke sport met aanval en verdediging die iedereen kan beoefenen. Bij deze sport horen ook spelregels waar je jezelf tijdens het spel aan dient te houden. Kenmerkend aan korfbal is dat het een gemengde teamsport is. In een team heb je 2 teams van 8 spelers die tegen elkaar spelen in 2 vakken. Wanneer je aanvalt, is het de bedoeling om doelpunten te maken, door de bal in de korf te gooien. Je dient als team samen te werken en zowel te kunnen aanvallen en verdedigen. Jouw coördinatievermogen om met de bal om te gaan is belangrijk, daarnaast dien je ook uithoudingsvermogen te hebben en goed getraind te zijn. Het korfbal team bestaat uit zowel mannen als vrouwen en dat is een van de redenen waardoor gemengd korfbal in korte tijd zo populair is geworden.
De Oorsprong: Nico Broekhuysen en Ringboll
De korfbal geschiedenis is begonnen in het jaar 1902. Het is van oorsprong een Nederlandse sport die is ontwikkeld door de Amsterdammer Nico Broekhuysen. In die tijd wisten de scholen niet goed hoe ze gymnastiekles moesten geven. Onderwijzers en onderwijzeressen gingen vaak vanuit school naar Zweden toe om inspiratie op te doen voor handvaardigheid. In het jaar 1902 werd Nico gevraagd om naar Nääs in Zweden te gaan. Leerlingen speelde daar vaak vrijblijvend in de avonduren spelletjes. Nico kreeg inspiratie vanuit een spel genaamd Ringboll. Het doel bij dit spel was om de bal door een ring te gooien. Wat apart was voor deze tijd, is dat het een gemengd spel was.
Nico Broekhuysen raakte geïnspireerd in Zweden en besloot om het spel mee terug naar Amsterdam te nemen. Hij maakte wat kleine aanpassingen in het spel. Hij besloot om de ring te vervangen door rieten manden. Zo kon je beter zien of er gescoord werd en de spelregels werden aangepast zodat de leerlingen uit zijn klas het zouden begrijpen. Steeds meer leerlingen en onderwijzers gingen het spel spelen. Het werd in een korte tijd zeer populair. Vanuit deze onderwijzers zijn er vijf korfbalverenigingen ontstaan in een korte tijd.
De Nederlandse Korfbal Bond en Verdere Ontwikkelingen
Nico Broekhuysen zag de potentie van het spel en besloot een bond op te richten. Op 2 juni 1903 werd hij voorzitter van de Nederlandse Korfbal Bond. Al snel ontstonden hierna verschillende bonden, zoals de Christelijke Korfbalbond (CKB). Op zondag mocht er niet gekorfbald worden. De CKB werd in 1973 samengevoegd met de KNKB. Dit werd het Koninklijk Nederlands Korfbalverbond (KNKV). De spelers van de CKB hoefde hier niet op zondag te spelen. Zo ontstond er ook een bond voor dameskorfbal. De NDKB. Vanwege godsdienstige redenen was het niet mogelijk om er een gemengde sport van te maken. Hieruit ontstond de Rooms Katholieke Dames Korfbal Bond (RKDKB). De godsdienstige stempel verviel na verloop van tijd, waardoor de naam veranderd is naar NDKB. Uiteindelijk zijn de NDKB en de KNKV op 1 januari 1994 samengevoegd. Zo ontstond er één bond.
Lees ook: Korfbalstatistieken: Ruben Zwaan
Spelregels en Uitrusting
Er zijn bepaalde basis spelregels waar iedere speler en de wedstrijdorganisatoren zich aan moeten houden. Zo dient het veld bij gemengd korfbal een bepaalde afmeting te hebben en dient de korf op een bepaalde hoogte te hangen. De hoogte is afhankelijk van wie er speelt. Bij de jeugd hangt de korf wat lager. Een team bestaat uit 4 herenspelers en 4 damesspelers. Bij het scoren mag de bal niet van onder in de korf gegooid worden. Je kunt verschillende technieken gebruiken om te scoren en elk team ontvangt hiervoor 1 punt. De mand is in de loop van de jaren vervangen door een gele kunststof korf en dient een bepaalde diameter aan te houden. Het is een sport die met de handen wordt gespeeld. Je mag jouw voeten hier niet bij gebruiken. Jongens verdedigen jongens en meisjes de meisjes.
Van Recreatie tot Topsport
Door genoeg trainingen te doen kun je van recreatief niveau naar gevorderd gaan als je dit zou willen. Je kunt in competitie gaan spelen en zelfs internationaal korfbal gaan beoefenen. Dit is allemaal afhankelijk van jouw kwaliteiten in het spel en hoe goed je met jouw korfbal team kunt spelen. Er zijn verschillende competitie niveaus waar je in kunt spelen. Zo heb je de veldcompetitie en de zaalcompetitie. De hoogste klasse waar je in kunt spelen is de korfballeague.
Korfbal is enorm gegroeid. De KNKV telt op het moment maar liefst negentigduizend leden die verspreid zitten over ca. vijfhonderd verenigingen door heel Nederland. Vanuit een spelidee in Zweden wat naar Nederland is gebracht, is het uitgegroeid tot een internationale sport en heeft het zich ook als topsport ontwikkeld.
Belangrijke Momenten in de Korfbalgeschiedenis
Om de gebeurtenissen overzichtelijk te maken, volgt hier een overzicht van de belangrijkste momenten in de korfbalgeschiedenis:
- 1902: Nico Broekhuysen bedenkt korfbal na inspiratie te hebben opgedaan in Zweden.
- 1903: De Nederlandse Korfbal Bond (NKB) wordt opgericht.
- 1920: De Christelijke Korfbalbond (CKB) wordt opgericht.
- 1938: De NKB wordt koninklijk en verandert in de Koninklijke Nederlandse Korfbal Bond (KNKB).
- 1953: De introductie van zaalkorfbal maakt het mogelijk om de sport ook in de wintermaanden te spelen.
- 1965: Verdedigd schieten wordt verboden, wat het spel strategischer maakt.
- 1973: De KNKB en de CKB fuseren tot het Koninklijk Nederlands Korfbalverbond (KNKV).
- 1991: Het middenvak wordt afgeschaft, waardoor het spel sneller en toegankelijker wordt.
- 1994: De NDKB en de KNKV worden samengevoegd.
- 2004: De rieten mand wordt vervangen door een gele kunststof korf, wat bijdraagt aan de professionalisering van de sport.
Korfbal Vandaag de Dag
Korfbal blijft zich vernieuwen en er wordt jaarlijks geëxperimenteerd met nieuwe spelregels en technieken op de bekende ‘Korfbal Challenge’. Het Koninklijk Nederlands Korfbalverbond (KNKV) behartigt de belangen van bijna 100.000 korfballeden en 580 korfbalverenigingen en is een serviceverlener voor de korfbalsport en de verenigingen. Het KNKV is verantwoordelijk voor de organisatie en voortgang van de competitie en een brede ondersteuning van de verenigingen.
Lees ook: Homoseksualiteit en korfbal
Populariteit van Korfbal
Een van de redenen dat korfbal zo populair is geworden, is dat het een van de weinige teamsporten ter wereld is waar jongens en meisjes in één team samenspelen. De teams bestaan meestal uit vier jongens en vier meisjes, al zijn er ook damesteams. Vroeger werd korfbal alleen buiten gespeeld, maar in 1966 kwam daar verandering in met de start van een zaalcompetitie. Nu wordt de eerste helft van de veldcompetitie voor het zaalseizoen gespeeld en de tweede helft erna. In de zomer kan er ook beachkorfbal gespeeld worden.
Spelprincipes
Korfbal wordt gespeeld in twee vakken, waarbij beide clubs vier spelers per vak leveren. In het ene vak valt de ene ploeg aan en verdedigt de andere ploeg, in het andere vak is het net andersom. Na twee doelpunten (of na een bepaalde tijd) wordt er van vak en functie gewisseld. Korfbal is een sport die je samen moet spelen. Lopen of dribbelen met de bal is niet toegestaan. Overspelen en goed vrijlopen zijn daarom belangrijke onderdelen in het spel. Goed vrijlopen is belangrijk omdat je niet verdedigd mag schieten. Het is verdedigd als de verdediger tussen de paal en de aanvaller staat en zijn arm omhoog heeft. Iedereen heeft een persoonlijke tegenstander. Een jongen mag geen meisje verdedigen en een meisje mag geen jongen verdedigen. Korfbal hoort met de handen gespeeld te worden en lichamelijk contact is niet toegestaan.
Korfbal Internationaal
Een studiereis naar Zweden door een Amsterdamse onderwijzer heeft ertoe geleid dat korfbal momenteel wordt gespeeld op vijf continenten en in bijna zeventig landen. Nico Broekhuysen ging in 1902 naar Zweden voor een cursus handenarbeid en zag er het spel ringboll. Eenmaal terug in Amsterdam vereenvoudigde hij de regels, verving de ring door een korf en introduceerde het spel op zijn school. De samenwerking tussen Nederland en België leidde in 1933 tot de oprichting van de Federation Internationale de Korfball, later omgezet naar de International Korfball Federation (IKF). In de periode na de Tweede Wereldoorlog is het aantal landen waar gekorfbald wordt flink gestegen. Op dit moment zijn er bijna zeventig landen aangesloten bij de IKF en dat aantal stijgt nog ieder jaar. In 1993 werd de IKF erkend door het Internationaal Olympisch Comité. Een team bestaat uit acht spelers: vier vrouwen en vier mannen. en de andere twee vrouwen en twee mannen in het andere. Korfbal 8-tegen-8 wordt in twee vakken gespeeld: een aanvalsvak en een verdedigingsvak. Bij 4Korfbal bestaat een team uit vier spelers. De jongste jeugd (6-10jaar) speelt altijd met zijn vieren. Zij spelen 4Korfbal in een vak met twee korven. Het veld is kleiner dan wanneer je 8-tegen-8 speelt en de korf is lager en de bal kleiner. Ook bij de jeugd in de leeftijdscategorieen voor 11-15 jarigen is het mogelijk om met viertallen te korfballen.
De Korfbalpaal en Korf
Bovenaan de paal hangt een korf. Dit is een ronde mand zonder bodem. Van oudsher werd deze mand van riet of rotan gemaakt. Dit natuurlijke materiaal leverde echter nogal wat verschillen in korven op. Met name bij regelmatig gebruikte, vaak oudere manden hing de voorkant nog wel eens duidelijk naar beneden. Sinds 1 januari 2005 worden alle internationale wedstrijden onder auspiciën van de Internationale Korfbal Federatie (IKF) gespeeld met goedgekeurde kunststofkorven en aluminium palen. In Nederland en België zijn deze kunststofkorven en aluminium palen verplicht materiaal. Het doel is om met één bal, die door een korf gegooid moet worden, te scoren. Elk team heeft een korf die op een hoogte van 3,5 meter is opgehangen aan een paal. Bij de jongere jeugd gelden aangepaste hoogtes van de korf: 2,0 / 2,5 / 3,0 meter.
Scoren
Punten worden behaald wanneer de bal door de korf van de tegenpartij gaat. Deze moet volledig door de korf vallen. Wanneer de bal van onder door de korf gaat en daarna weer door de korf valt, telt dit niet als doelpunt. Mocht de bal van bovenaf in de korf vallen, maar door het effect dat erin zit de korf ook weer aan de bovenkant verlaten, dan telt dit eveneens niet als doelpunt. Een doelpunt kan worden gemaakt door een afstandsschot; in deze variant schiet de speler van relatief grote afstand (6 tot ruim 10 meter) de bal in de korf. Een variant is de doorloopbal; hierbij loopt de speler zijn/haar directe tegenstander voorbij en krijgt de bal aangespeeld door een medespeler die zich meestal in de buurt van de korf heeft opgesteld en ‘schiet’ de bal onderhands in de loop. Een bijzondere vorm van scoren is de strafworp. Als de verdediging van de ene partij de aanval van de andere partij een doelkans ontneemt d.m.v. een spel regelovertreding, wordt een strafworp toegekend. Één speler van de aanvallende partij mag vanaf 2,5 meter voor de korf ongehinderd een doelpoging doen. Een andere manier om te scoren is de vrije worp. Een vrije worp wordt gegeven als er een overtreding wordt gemaakt waarbij geen doelkans verloren gaat. Bij deze spelonderbreking moet de nemer achter de strafworpstip gaan staan en alle andere spelers 2,5 meter afstand nemen van de strafworpstip. Ook mogen de spelers van de aanvallende partij niet binnen een afstand van 2,5 meter van elkaar af staan. Bij een lichte overtreding wordt er een spelhervatting toegekend door de scheidsrechter. Bij een spelhervatting wordt de bal toegekend aan de benadeelde partij op de plek waar de overtreding plaats vond.
Lees ook: Hoeveel calorieën verbrand je met korfbal?
Verdedigen
Een aanval kan door de tegenpartij worden verdedigd. Indien de verdediger zich tussen aanvaller en korf opstelt, op een afstand waarbij hij/zij de schouder van de tegenspeler kan aanraken, wanneer hij/zij de aanvaller aankijkt en daadwerkelijk tracht het schot tegen te houden (de arm uitsteken), is de aanvaller verdedigd, en mag deze niet op de korf schieten. Bij het verdedigen geldt dat dames alleen dames mogen verdedigen en de heren ook alleen elkaar. Als een dame een doelpoging waagt, die verdedigd wordt door een heer, wordt er een strafworp gegeven. Omgekeerd is dat uiteraard ook het geval.
Speelveld en Vakken
Het korfbal speelveld - afmeting bij de senioren en junioren 40 x 20 meter - is verdeeld in twee vakken (helften van het speelveld). Eén van de vakken is het aanvalsvak, het andere is het verdedigingsvak. Een team plaatst twee dames en twee heren in het aanvalsvak, de andere twee dames en twee heren in het verdedigingsvak. Bij de F-jeugd (van 6 t/m 8 jaar) wordt éénvakskorfbal gespeeld. Hierbij moet je zowel aanvallen als verdedigen over het hele veld. Bij de jeugd E (van 8 t/m 10 jaar), D (van 10 t/m 12 jaar), C (van 12 t/m 14 jaar), B (14 t/m 16 jaar) kun je ook voor éénvakskorfbal kiezen, maar wordt standaard, net als bij de A (16 t/m 19 jaar) in twee vakken gespeeld. Er wordt afhankelijk van de leeftijdscategorie en speelsterkte gewisseld van vak en functie. In leeftijdscategorie E 10 minuten, in leeftijdscategorie D 12,5 minuut, en in leeftijdscategorie C en verder nadat er 2 doelpunten zijn gescoord.
Overige Spelregels
Een speler die in balbezit is, mag niet lopen met de bal. Het is voor de speler die in balbezit is wél toegestaan van voet te wisselen, mits deze op dezelfde plaats blijft staan. Deze regel heeft tot gevolg dat veel van de acties (bijna per definitie) wel van de andere drie spelers in het (aanvals)vak moeten komen. Een speler, die zojuist de bal heeft afgespeeld, zal direct weer in actie komen om zich vrij te lopen en aanspeelbaar te zijn.
Internationale Ontwikkeling
Nadat korfbal in Nederland een officiële sport was geworden met een eigen bond werd korfbal al snel naar België gebracht. Al in 1920 werd korfbal gedemonstreerd in Antwerpen. Toch duurde het tot 1921 voordat de Koninklijke Belgische Korfbal Bond werd opgericht. De samenwerking tussen Nederland en België leidde in 1933 tot de oprichting van de Federation Internationale de Korfball. Later werd de Franse naam omgezet naar het Engels, de International Korfball Federation.
In de periode na de Tweede Wereldoorlog is het aantal landen waar gekorfbald wordt flink gestegen. Op dit moment zijn er bijna zeventig landen aangesloten bij de IKF en dat aantal stijgt nog ieder jaar. Hoewel Nederland en België toonaangevend waren bij de internationalisering van het korfbal en veelal zitting hadden in commissies en het bestuur is dit de afgelopen jaren structureel veranderd. Momenteel kent de IKF continentale confederaties die onder verantwoordelijkheid van het bestuur hun werkzaamheden uitvoeren. In 1993 werd de IKF erkend door het Internationaal Olympisch Comité. Dit betekent dat korfbal tot de ‘olympische familie’ behoort. Daarmee is korfbal echter nog geen olympische programmasport. Het doel is om met korfbal in 2028 voor het eerst een programmasport op de Olympische Spelen te zijn. Daarvoor is echter nog veel werk te verrichten. Veel media-aandacht, massaal bezochte evenementen, jeugd aanspreken en een onvoorspelbaar podium zijn noodzakelijke voorwaarden. Extra kansen zijn er voor korfbal vanwege het emancipatoire karakter van korfbal. Nederland en België nemen als sterkste landen het voortouw bij het uitbouwen van korfbal in de wereld. Het is van groot belang dat er een bredere wereldtop komt. Zonder gelijkwaardige tegenstanders is er geen sprake van een echte internationale competitie. Samen met de IKF werken beide landen sinds 2012 samen bij de promotie en de verdere ontwikkeling van internationaal korfbal. Er wordt gewerkt aan een wereldtop van zes tot acht landen en geleidelijke groei van het aantal korfbalnaties.
Demonstratiesport op de Olympische Spelen
Tijdens de Olympische Spelen van 1920 in Antwerpen was korfbal wel een demonstratiesport.
Europese en Wereldkampioenschappen
Sinds 1998 worden er om de vier jaar Europese kampioenschappen korfbal gehouden. Nederland won tot nu toe alle edities. Tweede wordt meestal België. In 2002 pakte Tsjechië het zilver en moesten de Belgen genoegen nemen met brons. Bij de wereldkampioenschappen die sinds 1978 worden gehouden is Nederland ook zeer dominant. Slechts één keer pakten de Nederlanders de wereldtitel niet, dat was in 1991.
Alternatieve Korfbalvormen
KombiFit is een programma met een divers sport- en beweegaanbod dat je als vereniging kunt aanbieden aan (potentiële) sporters, die niet (meer) aan de reguliere korfbalcompetitie willen of kunnen deelnemen. Eén keer in de vier weken een vrijdagavond een toernooivorm 4-4 spelen, dat is wat RecreStars is! Het is een vorm van korfbal die minder intensief is dan het huidige competitie aanbod.
Trainers en Scheidsrechters
Plezier en ontwikkeling zijn de belangrijkste redenen om te gaan en te blijven sporten. Trainers en coaches spelen daarin een belangrijke rol en daarom is trainersbegeleiding erg belangrijk. Om ervoor te zorgen dat elke wedstrijd een begeleide en opgeleide scheidsrechter heeft in een sociaal veilige sportomgeving zijn er arbitrale opleidingen.
tags: #korfbal #geschiedenis #oorsprong