In het Nederlandse amateurvoetbal zijn er duidelijke regels verbonden aan de speelgerechtigdheid van een voetballer, vaak aangeduid als de "vastspeelregeling". Deze regels, opgesteld door de KNVB (Koninklijke Nederlandse Voetbalbond), bepalen wanneer een speler niet meer in een lager elftal of op een andere speeldag mag uitkomen, nadat hij in wedstrijden van een hoger team heeft gespeeld. Het doel van deze regeling is om te voorkomen dat sterkere spelers oneerlijk voordeel opleveren aan lager spelende teams, waardoor de wedstrijden eerlijker en gelijkwaardiger verlopen. Dit artikel beschrijft deze regels in detail, met inachtneming van de verschillende categorieën en leeftijdsklassen.
Wat is "Vastspelen"?
"Vastspelen" betekent dat een speler niet meer gerechtigd is om deel te nemen aan wedstrijden van een lager team of op een andere speeldag, omdat hij al in een bepaald aantal wedstrijden heeft gespeeld voor een team dat uitkomt in een hogere klasse of op een andere speeldag. Dit is van toepassing op teams in de A-categorie.
Waarom een Vastspeelregeling?
De vastspeelregeling is in het leven geroepen om te voorkomen dat "betere" spelers lagere elftallen gaan versterken, met als doel promotie of het vermijden van degradatie. De regels zorgen ervoor dat wedstrijden gelijkwaardiger zijn, waardoor alle spelers zich optimaal kunnen ontwikkelen en met plezier op hun eigen niveau kunnen voetballen. Het bevordert de sportiviteit en de eerlijkheid binnen de competitie.
Algemene Regels voor Speelgerechtigdheid
Er zijn specifieke regels voor de speelgerechtigdheid van een voetballer, afhankelijk van de leeftijdscategorie en het niveau waarop hij speelt.
Senioren Mannen
- Algemeen: Zodra een speler 15 (na)competitiewedstrijden in een bepaalde klasse heeft gespeeld, mag hij niet meer deelnemen aan officiële wedstrijden van een team in een lagere klasse. Bekerwedstrijden tellen niet mee voor deze telling.
- Tweede, Derde en Vierde Divisie: Voor deze divisies geldt dat een speler na 18 (na)competitiewedstrijden in een bepaalde divisie niet meer mag uitkomen in een lager team.
- Zaterdag en Zondag: Een speler die heeft deelgenomen aan een officiële wedstrijd van het eerste elftal op zaterdag, mag niet meer uitkomen in een officiële wedstrijd van het eerste elftal op zondag en omgekeerd. Dit geldt voor verenigingen met zowel een zaterdag- als een zondagteam.
- Gemengde Competities: Voor competities met gemengde speeldagen (Tweede t/m Vierde divisie en 1e klassen mannen) is de door de vereniging gekozen speeldag bepalend.
- Spelers geboren op of na 1 januari 2003: Voor senioren mannen geboren op of na 1 januari 2003 gelden dezelfde regels als hierboven beschreven. Ze behouden echter de mogelijkheid om zowel in categorie A op zaterdag als op zondag uit te komen, maar dit is beperkt. Na vijf (na)competitiewedstrijden in een 1e elftal (categorie A) op zaterdag, mag de speler niet meer uitkomen in een 1e elftal (categorie A) op zondag en vice versa.
Senioren Vrouwen
- Speelgerechtigdheidsladder: Vanaf seizoen 2025/’26 geldt er een "speelgerechtigdheidsladder" voor senioren vrouwen. Deze ladder is verdeeld in categorieën A en B, waarbij categorie A de Eredivisie t/m 2e Divisie, Topklasse, Hoofdklasse, Eerste klasse, Tweede klasse en Derde klasse omvat.
- Regels: Zodra een speelster 15 (na)competitiewedstrijden in een bepaalde klasse heeft gespeeld, mag zij niet meer deelnemen aan officiële wedstrijden van een team in een lagere klasse. Bekerwedstrijden tellen niet mee.
- Zaterdag en Zondag: Verenigingen met zowel een zaterdag- als een zondagteam voor vrouwen hebben te maken met dezelfde regels als bij de mannen.
- Spelers geboren op of na 1 januari 2006: Vrouwen en meiden geboren op of na 1 januari 2006 kunnen onbeperkt in seniorenklassen uitkomen zonder dat dit consequenties heeft voor deelname aan wedstrijden van hun eigen leeftijdsklasse. Echter, zodra een speelster uit deze leeftijdsklasse 15 (na)competitiewedstrijden heeft gespeeld in een elftal (categorie A) op zaterdag, mag zij niet meer uitkomen in een elftal (categorie A) op zondag en omgekeerd. Deze beperking geldt niet voor de MO20 competitie.
Jeugdvoetbal (JO13 t/m JO19)
- Regels: Zodra een speler 15 (na)competitiewedstrijden in een bepaalde klasse van zijn eigen leeftijdscategorie heeft gespeeld, mag hij niet meer deelnemen aan wedstrijden van een team in een lagere klasse (jongere leeftijdscategorie).
- Oudere Leeftijdsklassen: Jeugdspelers mogen in oudere leeftijdsklassen uitkomen zonder gevolgen voor hun eigen leeftijdsklasse, behalve voor elftallen in categorie B.
- Wedstrijdtelling: Wedstrijden uit de reguliere competitiefasen (hoofdklasse fase 1 t/m 3 en divisie najaar/ voorjaarsreeks) tellen mee.
- Dispensatiespelers: Dispensatiespelers in categorie A zijn alleen toegestaan na (her)indeling of expliciete toestemming. Na 15 (na)competitiewedstrijden in categorie A (eigen of oudere leeftijd), mag de speler niet meer als dispensatiespeler in een jongere leeftijdscategorie (categorie B) uitkomen.
- Senioren: De minimale leeftijd om bij de senioren uit te komen is 15 jaar.
Meidenvoetbal (MO13 t/m MO20)
- Regels: Zodra een speelster 15 (na)competitiewedstrijden in een bepaalde klasse van haar eigen leeftijdscategorie heeft gespeeld, mag zij niet meer deelnemen aan wedstrijden van een team in een lagere klasse (jongere leeftijdscategorie).
- Oudere Leeftijdsklassen: Meiden mogen in oudere leeftijdsklassen uitkomen zonder gevolgen voor hun eigen leeftijdsklasse.
- MO20 Competitie: Deelname aan de MO20 competitie is mogelijk voor speelsters geboren op of na 1 januari 2005. Na 15 (na)competitiewedstrijden in categorie A in een hoger team van de MO20-competitie, mag een speler niet meer deelnemen aan wedstrijden van een lager team van de MO20-competitie, ongeacht of dit lagere team in categorie A of B uitkomt.
- MO17 en MO20: Een speelster mag uitkomen voor de MO17 divisie 1 vanaf de dag dat zij 14 jaar is geworden en voor de MO20 vanaf de dag dat zij 15 jaar is geworden.
- Senioren: De minimale leeftijd om bij de senioren uit te komen is 15 jaar.
O23 Competities
- Regels: Deelname aan deze competities is mogelijk voor spelers geboren op of na 1 januari 2003. Een speler die 15 (na)competitiewedstrijden in categorie A in een hoger team van de O23-competitie heeft gespeeld, mag niet meer deelnemen aan wedstrijden van een lager team van de O23-competitie, ongeacht of dit lagere team in categorie A of B uitkomt.
- Dispensatiespelers: Bij de categorie A O23 zijn 2 dispensatiespelers toegestaan, ongeacht de leeftijd.
Beloftenteams
Sinds seizoen 2013/’14 zijn er beloftenteams in de voetbalpiramide.
Lees ook: Maatschappelijke betrokkenheid in het amateurvoetbal: een onderzoek.
Voorwaarden Beloftenteams in Eerste Divisie
- Beloftenteams bestaan uit spelers die in het betreffende seizoen 23 jaar of jonger zijn.
- Doelmannen mogen 25 jaar of jonger zijn (geen leeftijdsgrens bij wedstrijden tussen twee beloftenteams).
- Spelers mogen niet meedoen aan een wedstrijd van een beloftenelftal als ze in hetzelfde speelweekend in de basis zijn gestart bij het eerste elftal, of minimaal 45 minuten hebben meegedaan.
- Er wordt geen dispensatie verleend.
Voorwaarden Beloftenteams in Amateurcompetitie
- Beloftenteams bestaan uit spelers die in het betreffende seizoen 23 jaar of jonger zijn.
- Er wordt geen dispensatie verleend.
- Spelers van 18, 19, 20 jaar mogen in het eerste elftal uitkomen, maar na 18 bindende wedstrijden mogen ze niet meer in het beloftenteam spelen.
- Spelers van 21, 22 of 23 jaar mogen zeven keer in de basiself van het eerste elftal staan en/of 45 minuten meespelen. Daarna mogen ze niet meer in het beloftenteam spelen.
- Doelmannen van 21 of 22 jaar mogen achttien keer uitkomen in bindende wedstrijden van het eerste elftal, daarna niet meer in het beloftenteam.
De KNVB gelooft dat deze regels de prestaties en talentontwikkeling bevorderen.
Talentontwikkeling en Weerstand
Het toelaten van beloftenteams in de voetbalpiramide is bedoeld om weerstand te creëren, wat goed is voor de ontwikkeling van talentvolle spelers. De beloftenteams voegen ook weerstand toe voor de overige teams in de voetbalpiramide. Uit cijfers blijkt dat de deelname van Jong Ajax en Jong PSV aan de Eerste Divisie een positieve bijdrage levert aan de bezoekersaantallen en kijkcijfers.
Sportieve Invloed van Beloftenteams
De invloed van beloftenteams op de eindranglijst en de play-offs is minimaal. In veel gevallen wordt er geen of slechts één eerste elftal speler ingezet. De KNVB heeft de regels aangepast om dit te reguleren.
Wedstrijden Tellen in Sportlink Club
In Sportlink Club kan worden opgezocht hoeveel wedstrijden een speler in een team heeft gespeeld. Dit kan via Wedstrijdzaken - Teams. Selecteer het team en kies voor 'team-spelersstatistieken'. Kies bij speltype voor 'veldvoetbal competitie' en klik op het vergrootglas. Activeer de kolom 'wedstrijden met speeltijd'. Alleen spelers die in het bondsteam staan, worden geteld.
Lees ook: KNVB-overschrijvingen: Een complete gids