De Koninklijke Nederlandse Voetbalbond (KNVB) staat voor de voortdurende uitdaging om het voetbal in Nederland in goede banen te leiden. Dit omvat het balanceren van sportiviteit, veiligheid en commerciële belangen. De KNVB stelt competities met zorg samen en hanteert een professioneel licentiesysteem dat dynamisch is en inspeelt op marktontwikkelingen. Om het voetbal aantrekkelijk en toegankelijk te houden, past de KNVB de competitiestructuur regelmatig aan.
Competitiestructuur in het Nederlandse Voetbal
Om een goed beeld te krijgen van de verschillende niveaus, is het belangrijk om de huidige competitiestructuur te begrijpen.Het Nederlandse voetbal is opgedeeld in betaald voetbal en amateurvoetbal. De overgang hiertussen wordt gevormd door de Tweede Divisie, Derde Divisie en de Hoofdklasse.
Betaald Voetbal
Het betaald voetbal bestaat uit de volgende divisies:
- Eredivisie: Het hoogste niveau van het Nederlandse voetbal.
- Eerste Divisie (Keuken Kampioen Divisie): Het niveau onder de Eredivisie.
Overgang Betaald- en Amateurvoetbal
De volgende divisies vormen de overgang tussen betaald- en amateurvoetbal:
- Tweede Divisie: Een competitie die de overgang tussen betaald voetbal en amateurvoetbal moet vereenvoudigen.
- Derde Divisie: Een belangrijke opstap naar de Tweede Divisie.
- Hoofdklasse: Onder de Derde Divisie.
Amateurvoetbal
Onder de Hoofdklasse bevinden zich de overige niveaus van het amateurvoetbal, waar een groot aantal teams en spelers actief zijn.
Lees ook: Maatschappelijke betrokkenheid in het amateurvoetbal: een onderzoek.
De Niveaus in Detail
Laten we de verschillende niveaus eens nader bekijken:
Eredivisie
De Eredivisie is het hoogste Nederlandse voetbalniveau. In deze competitie strijden achttien teams om de landstitel en tickets voor Europees voetbal. De nummers één en twee plaatsen zich voor de voorrondes van de Champions League, de nummer drie voor de voorrondes van de Europa League. De vier hoogst geëindigde teams die zich niet rechtstreeks voor Europees voetbal hebben geplaatst, spelen play-offs om het laatste ticket voor de voorrondes van de Europa League. Vanaf het seizoen 2019/'20 degraderen er twee teams rechtstreeks naar de Eerste Divisie. De nummer zestien speelt met de periodekampioenen uit de Eerste Divisie en de twee hoogst geëindigde teams die niet rechtstreeks gepromoveerd zijn om de laatste plek in de Eredivisie.
Eerste Divisie (Keuken Kampioen Divisie)
De Keuken Kampioen Divisie bestaat uit twintig teams, waaronder vier beloftenteams. De kampioen en de nummer twee promoveren rechtstreeks naar de Eredivisie.
Tweede Divisie
Sinds 2016/’17 is er een nieuwe Tweede Divisie. Deze competitie moet de overgang tussen het betaald voetbal en amateurvoetbal vereenvoudigen. In de Tweede Divisie kan elke club voorafgaand aan het seizoen een voorkeur uitspreken voor het spelen van zijn thuiswedstrijden op zaterdag of zondag. Zaterdagclubs zullen tegen andere zaterdagclubs uitkomen op zaterdag en zondagclubs zullen tegen andere zondagclubs uitkomen op zondag. Zaterdagclubs spelen tegen zondagclubs op zaterdag om 18.00 uur. Hierbij geldt dat clubs onderling een ander aanvangstijdstip kunnen overeenkomen, alsmede dat overeen kan worden gekomen dat zondagclubs op zaterdag tegen elkaar spelen, mits een en ander tijdig is gecommuniceerd en van te voren door ons goedgekeurd.
Derde Divisie
De Derde Divisie vormt een belangrijke opstap naar de Tweede Divisie. De competities bestaan uit 17 teams, waaronder 1 beloftenteam. De competities blijven op zondag en zaterdag bestaan, waardoor clubs hun voorkeur voor een speeldag kunnen aangeven. De eerste elftallen die zijn geëindigd als de nummers vijftien en zestien van de zestien eerste elftallen in de Tweede divisie degraderen rechtstreeks naar de Derde divisie zaterdag of zondag. De kampioenen in de Derde divisie promoveren rechtstreeks naar de Tweede Divisie.
Lees ook: KNVB-overschrijvingen: Een complete gids
Hoofdklasse
Sinds het seizoen 2016/’17 zijn er in de Hoofdklasse twee poules van zestien teams op zaterdag en op zondag. In het seizoen 2018/'19 spelen er in de Hoofdklasse twee zondag in beide poules één beloftenteam. Na het seizoen 2018/'19 zijn er geen beloftenteams meer in de Hoofdklasse en zal er onder de Derde divisie een beloftencompetitie worden gespeeld. De eerste elftallen die zijn geëindigd als nummer vijftien en zestien van de zestien eerste elftallen in beide Derde divisies degraderen rechtstreeks naar de Hoofdklasse. De kampioenen van de Hoofdklassen A en B promoveren rechtstreeks naar de Derde divisie (zaterdag/zondag). De nummers dertien en veertien van de eerste elftallen na afloop van de reguliere competitie in beide Derde divisie (zaterdag/zondag) en de zes (vervangend) periodekampioenen van de Hoofdklasse A en B (zaterdag/zondag) spelen om één plaats in Derde divisies (zaterdag/zondag).
Beloftencompetities
Betaaldvoetbalclubs hadden voorafgaand aan het seizoen 2016/'17 de keuze om zich in te schrijven voor de voetbalpiramide of onderdeel uit te blijven maken van de beloftencompetities. Vanaf het seizoen 2019/'20 is er een promotie-/degradatieregeling voor beloftenteams tussen de Derde divisie en beloftencompetitie.
Overige Competities en Vormen van Voetbal
Naast de reguliere competities zijn er ook andere vormen van voetbal die door de KNVB worden georganiseerd:
Vrouwenvoetbal
Het meiden- en vrouwenvoetbal heeft zich in Nederland stormachtig ontwikkeld. Meer dan 2.000 verenigingen hebben één of meer meiden- en/of vrouwenteams die in competitieverband spelen.
G-voetbal
Bij steeds meer verenigingen is het de gewoonste zaak van de wereld dat spelers met een lichamelijke en/of verstandelijke beperking volwaardig lid zijn. Er is een speciale G-competitie voor kinderen met een beperking.
Lees ook: Scheidsrechter niet aanwezig? Dit zijn de stappen
Futsal
Veel veldvoetbalverenigingen hebben een zaalvoetbaltak, maar daarnaast zijn er natuurlijk ook specifieke zaalvoetbalverenigingen.
Pupillen en Junioren
Naast de seniorencompetities zijn er natuurlijk ook competities voor pupillen (tot en met O12) en junioren (O13 tot en met O19). De jongste spelers starten met de voetbalvorm 2 tegen 2 met aangepaste regels, waarna de pupillen via 4 tegen 4, 6 tegen 6 (onder 8, 9 en 10) en 8 tegen 8 (onder 11 en 12) doorgroeien naar 11 tegen 11 in de Onder 13-categorie.
KNVB 4-Fasenmodel Voetbal
Om het spelplezier te vergroten en de ontwikkeling van (jonge) voetballers te bevorderen, heeft de KNVB het fasenmodel ingevoerd in de jeugdcompetitie. Het 4-fasenmodel is gebaseerd op het voetballende kind en hoe hij/zij optimaal plezier beleeft aan het voetballen in een veilige omgeving en hoe hij/zij zich daarbinnen ontwikkelt. De belevingswereld van de pupillen en hun ambities en drijfveren om te voetballen zijn het uitgangspunt voor de inrichting van dit voetbalaanbod. Eén van de grote voordelen van dit model is de mogelijkheid om pupillenteams sneller te herindelen, mits noodzakelijk. Hierdoor komen er veel minder grote scores voor en worden er meer wedstrijden gespeeld waarbij de krachtsverhouding tussen teams in balans is. Dit laatste leidt tot meer plezier bij de kinderen, en zorgt er uiteindelijk voor dat kinderen langer blijven voetballen.
Gedurende het seizoen wordt er in 4 fasen gespeeld, zodat we vaker kunnen herindelen en teams dus eerder op het juiste niveau kunnen voetballen. In fase 1 en 2 kan het voorkomen dat niet tegen alle tegenstanders in de poule wordt gespeeld. In het voorjaar spelen de teams ook 2 fasen: een lange fase en een toernooidag, de Final League. De 3e fase start na de winterstop. In deze fase voetballen de teams 14 wedstrijden, dus een hele competitie. Fase 4 is dus een toernooi(dag) voor alle teams die hebben meegedaan aan fase 3.
Teamindex
Vanaf het seizoen 2025/’26 past de KNVB de teamindex breder en anders toe bij het samenstellen van de competitie-indelingen. De teamindex bepaalt de speelsterkte van teams op basis van prestaties. De teamindex wordt gebruikt om eerlijkere en meer gelijkwaardige competities samen te stellen. De KNVB verzamelt data aan de hand van de door de verenigingen ingevulde wedstrijdformulieren. Aan een speler die op het wedstrijdformulier is vermeld, wordt een cijfer toegekend op basis van resultaten van zijn/haar wedstrijden in relatie tot het niveau waarop hij/zij heeft gespeeld. De spelersindexen van alle spelers die in het bondsteam zijn opgenomen, worden omgerekend naar de teamindex. Met behulp van deze teamindex wordt vervolgens de speelsterkte van teams vastgesteld.
Licentievoorwaarden
De KNVB hanteert licentievoorwaarden voor de vier hoogste competities: Eredivisie, Eerste Divisie, Tweede Divisie en Derde Divisie. Deze licentievoorwaarden zijn onderdeel van het optimaliseren van de Nederlandse voetbalpiramide.
Periodekampioenschappen
In de competities worden periodekampioenschappen georganiseerd. De standen in iedere periode worden opgemaakt op basis van het aantal behaalde punten. Als teams gelijk eindigen, is het doelsaldo doorslaggevend, gevolgd door het aantal doelpunten vóór. Als de winnaar van periode 1 ook periode 2 wint, gaat de 2e periodetitel naar de nummer 2 van de 2e periode. Het team dat in de eindstand van de gehele competitie het hoogste is geëindigd en niet al periodekampioen is, wint de 3e periode.
Halve Competities in het Lagere Voetbal
Een van de mogelijke aanpassingen die de KNVB onderzoekt, is de invoering van halve competities in het lagere voetbal, ook wel de B-categorie genoemd. De aanleiding voor dit onderzoek is de oproep van de overheid om reisbewegingen te beperken en flexibel in te kunnen spelen op een mogelijke tweede coronagolf. Bij een nieuwe uitbraak is het mogelijk dat veiligheidsregio’s afzonderlijk gesloten worden, en de KNVB wil voorkomen dat dit directe consequenties heeft voor het competitievoetbal in heel Nederland. Het idee is om reisbewegingen binnen en buiten veiligheidsregio’s te minimaliseren door middel van kleinere poules.
Het mogelijke scenario waar de KNVB naar kijkt voor het seizoen 2020/'21, is het spelen van twee competities van een half seizoen met poules van zes teams. Dit zou betekenen dat teams in de B-categorie senioren in de eerste helft van het seizoen een competitie spelen tegen vijf andere teams, en in de tweede helft van het seizoen een nieuwe competitie met weer vijf andere teams. Dit zou de reisbewegingen beperken en de KNVB in staat stellen om flexibel in te spelen op een mogelijke tweede coronagolf in het najaar.
De KNVB benadrukt dat het hier slechts om een mogelijk scenario gaat en dat er nog geen definitieve beslissingen zijn genomen. De komende periode zal de KNVB input verzamelen van voetballers om een weloverwogen beslissing te nemen.
Belang van Voetbalplezier
Omdat voetbalplezier voorop staat, vindt de KNVB het belangrijk om te luisteren naar de voetballers. Om die reden heeft de KNVB een enquête gehouden onder een representatieve doelgroep van 30.000 spelende leden in de B-categorie senioren. De KNVB verzamelt data aan de hand van de door de verenigingen ingevulde wedstrijdformulieren. Aan een speler die op het wedstrijdformulier is vermeld, wordt een cijfer toegekend op basis van resultaten van zijn/haar wedstrijden in relatie tot het niveau waarop hij/zij heeft gespeeld.
Financiële Uitdagingen
Naast de sportieve aspecten van de competitie, spelen ook financiële aspecten een belangrijke rol. Voetbalclubs worden geconfronteerd met stijgende kosten, met name de enorme prijsstijgingen van gas en licht. Er zijn al voetbalclubs in het land die de energierekening niet meer kunnen betalen. Daarnaast worden ook de dagelijkse boodschappen alsmaar duurder, wat zorgen baart bij veel gezinnen. Om deze reden is het belangrijk dat alle voetballers en trainers/leiders op de kleintjes letten. De veldverlichting direct uitdoen na de laatste training, geen lichten laten branden in de kleedkamers en kort douchen zijn belangrijke maatregelen om de kosten te drukken.