Ondanks de vele maatregelen die de KNVB de afgelopen jaren heeft genomen, is het nog steeds een uitdaging om het aantal geweldsincidenten en de ernst ervan bij amateurvoetbalwedstrijden te verminderen. Geweld komt voor op verschillende niveaus: tussen spelers, tussen publiek en tegen scheids- en grensrechters. Dit artikel geeft een overzicht van de strafregels en maatregelen die de KNVB hanteert om geweld en wangedrag in het amateurvoetbal aan te pakken.
De Aanleiding: Het Overlijden van Richard Nieuwenhuizen
Het overlijden van grensrechter Richard Nieuwenhuizen in 2012, na een incident bij een wedstrijd tussen SC Buitenboys B3 en SV Nieuw Sloten B1, was voor de KNVB een belangrijke aanleiding om in te grijpen. Sindsdien heeft de bond diverse maatregelen genomen om geweldsincidenten op het voetbalveld te voorkomen en te bestraffen.
Maatregelen van de KNVB
Na de dood van Richard Nieuwenhuizen voerde de KNVB een ‘zerotolerancebeleid’ in, waarbij spelers die de fout ingingen direct zwaar werden gestraft, bijvoorbeeld met lange schorsingen. Sinds 2016 is er echter meer sprake van maatwerk, om mensen een tweede kans te geven. Enkele van de belangrijkste maatregelen zijn:
- Spelregelbewijs: Om ervoor te zorgen dat spelers op de hoogte zijn van de spelregels en de redenen achter scheidsrechterlijke beslissingen, is een spelregelbewijs verplicht.
- Samenwerking met Halt: Sinds 2016 werken de KNVB en Halt samen om geweldsincidenten tegen te gaan. Spelers die zich misdragen, kunnen een eendaagse training volgen. Training 1 is gericht op incidenten met handelingen zoals trappen, duwen, stoten of beledigen, terwijl Training 2 wordt ingezet bij zware overtredingen zoals geweld, bedreiging, spugen, discriminatie of racisme. Het doel is om ongewenst gedrag om te buigen naar positief, sportief gedrag.
- Registratie en Identificatie: De KNVB heeft maatregelen genomen om beter inzicht te krijgen in wie er op het veld staan, zodat betrokken spelers bij incidenten eenvoudiger te identificeren zijn.
Toename van Geweld Ondanks Maatregelen
Ondanks de genomen maatregelen is het geweld bij amateurvoetbalwedstrijden niet afgenomen. Cijfers van de KNVB tonen aan dat het aantal wedstrijdstakingen door wanordelijkheden, overtredingen en schorsingen van teams zelfs is toegenomen ten opzichte van de periode vóór de coronapandemie. Een mogelijke verklaring hiervoor is de hernieuwde vrijheid onder jongeren sinds het einde van de pandemie in 2022.
De Rol van Voetbalclubs en Preventie
Psycholoog Mark van Vugt benadrukt dat voetbalclubs een belangrijke rol spelen in het terugdringen van voetbalgeweld. Hij stelt dat de clubs vaak een geweldige show neerzetten met muziek en vuurwerk, wat mensen kan opfokken. Ook het feit dat amateurvoetbal door velen zeer serieus wordt genomen, kan frustraties aanwakkeren.
Lees ook: Maatschappelijke betrokkenheid in het amateurvoetbal: een onderzoek.
Pieter, een amateurvoetballer, vindt het noodzakelijk om het voetbalgeweld terug te dringen om het spel weer leuk te maken. Hij pleit ervoor dat clubs en organisaties al van jongs af aan workshops en trainingen aanbieden, gericht op sportiviteit en het omgaan met agressie. Dit zou niet alleen voor spelers, maar ook voor coaches en ouders moeten gelden.
Strafcodes en Straftoemeting
De KNVB hanteert verschillende strafcodes met bijbehorende straftoemetingen. Wanneer een scheidsrechter tijdens een wedstrijd een gele of rode kaart toont, moet de reden hiervoor worden aangegeven op het wedstrijdformulier in de vorm van een strafcode. Er zijn acht strafcodes in het amateurvoetbal:
- Strafcode 1: Gele kaart
- Strafcode 2: Onreglementair voorkomen van een doelpunt of ontnemen van een scoringskans
- Strafcode 3: Ernstig gemeen spel (tijdens een duel om de bal)
- Strafcode 4: Gewelddadige handeling (buiten een duel om de bal)
- Strafcode 5: Grove en/of beledigende taal
- Strafcode 6: Bedreigen
- Strafcode 7: Spuwen
- Strafcode 8: Overige overtredingen begaan door teamofficials
Een directe rode kaart kan leiden tot uitsluiting van één of meerdere wedstrijden. De exacte gevolgen van een rode kaart zijn te vinden in de Handleiding Tuchtzaken Amateurvoetbal.
Interne Straf
Naast de straffen die door de KNVB worden opgelegd, kan een speler ook door zijn eigen vereniging worden bestraft. Zo kan de vereniging besluiten om de speler gedurende een aantal wedstrijden niet op te stellen. Het is belangrijk dat deze interne straf kenbaar wordt gemaakt aan het tuchtrechtelijk orgaan dat de zaak in behandeling heeft, zodat hiermee rekening kan worden gehouden en dubbele bestraffing wordt voorkomen.
Richtlijnen Straftoemeting voor Gele Kaarten
Voor gele kaarten gelden de volgende richtlijnen in de reguliere competitie:
Lees ook: KNVB-overschrijvingen: Een complete gids
- 1e en 2e registratie: Geen uitsluiting
- 3e en 4e registratie: Geen uitsluiting
- 5e registratie: 1 wedstrijd uitsluiting
- 6e registratie: Geen uitsluiting
- 7e registratie: 1 wedstrijd uitsluiting
- 8e registratie: Geen uitsluiting
- 9e registratie: 1 wedstrijd uitsluiting
- En vervolgens steeds 1 wedstrijd uitsluiting
De staffels gelden zowel voor het veldvoetbal als voor de landelijke competities futsal (eredivisie mannen en vrouwen en eerste divisie mannen).
Uitsluitingen en Reikwijdte
Uitsluitingen die worden opgelegd naar aanleiding van een competitiewedstrijd, een daarmee samenhangende wedstrijd of een bekerwedstrijd gelden voor de in het schikkingsvoorstel of in de uitspraak genoemde categorie wedstrijden. Uitsluitingen die worden opgelegd als gevolg van overtredingen in het veldvoetbal zijn niet van toepassing op futsal en omgekeerd, tenzij het tuchtrechtelijk orgaan anders beslist.
Voetbalvandalisme en Geweld: Samenwerking en Preventie
Voetbalvandalisme en -geweld zijn geen juridisch gedefinieerde begrippen, maar worden wel aangepakt door samenwerking tussen onder andere de politie, KNVB, betaald voetbalorganisaties en het Openbaar Ministerie (OM). De organisatoren van de wedstrijden hebben in eerste instantie de eigen verantwoordelijkheid voor de orde en veiligheid in en rondom het stadion.
De KNVB kan een (landelijk) stadionverbod opleggen, wat een verbod is om op een bepaalde tijd in, en/of in de directe nabijheid van een voetbalstadion aanwezig te zijn. De duur van het stadionverbod wordt mede bepaald door de ernst van de overtreding. Bij overtredingen waarbij een stadionverbod van twaalf maanden of meer wordt opgelegd, legt de KNVB ook een geldboete op.
Richtlijn Termijn Stadionverboden
De Richtlijn termijn stadionverboden geeft aan welke gedragingen kunnen leiden tot een stadionverbod of boete. Ook artikel 10.2 in de algemene voorwaarden van de KNVB biedt een grondslag voor een stadionverbod en boete. De KNVB werkt nauw samen met het Openbaar Ministerie (OM) en de politie en wisselt gegevens uit van personen die zich schuldig hebben gemaakt aan voetbal gerelateerde delicten in het Ketenvoorziening Voetbal (KVV).
Lees ook: Scheidsrechter niet aanwezig? Dit zijn de stappen
Beroep tegen Stadionverbod
Als iemand het niet eens is met een stadionverbod of boete, kan hij in eerste instantie in beroep gaan bij de Commissie Stadionverboden van de KNVB. Als de Commissie het standpunt van de KNVB bevestigt, is het mogelijk om het geschil aan de civiele rechter voor te leggen.
Nazorg voor Scheidsrechters
De KNVB biedt nazorg aan scheidsrechters die te maken hebben gehad met een schokkende gebeurtenis, in samenwerking met 24/7, een partij die is gespecialiseerd in nazorg bij traumatische ervaringen. Deze nazorg wordt binnen vier uur geboden en is niet afhankelijk van doorverwijzing door de politie.
Hulplijn Noodgevallen
Voor leden die behoefte hebben aan spoedeisende hulp na een gewelddadige handeling op of rond het veld, is er een speciale hulplijn voor noodgevallen beschikbaar. Deze hulplijn is 24 uur per dag bereikbaar.
Registratiestaffels Amateurvoetbal
De registratiestaffels voor gele kaarten in het amateurvoetbal zijn als volgt:
Reguliere Competitie
- Iedere vijfde, zevende, negende en volgende registratie leidt tot uitsluiting voor de daaropvolgende competitiewedstrijd.
Promotie- of Degradatiewedstrijden/Play-offs
- Iedere tweede, vierde en daaropvolgende registratie leidt tot uitsluiting voor de daaropvolgende competitiewedstrijd.
Bekercompetitie
- Iedere tweede, vierde en volgende registratie leidt tot uitsluiting voor de eerstvolgende bekerwedstrijd.
Teamofficials
- Iedere vierde, achtste en volgende registratie leidt tot functieontzegging voor de eerstvolgende wedstrijd.
Tijdstrafregeling Categorie B
In de categorie B van het veldvoetbal wordt gewerkt met een tijdstrafregeling. Een tijdstraf duurt tien minuten (vijf minuten voor pupillen). Het opleggen van een tijdstraf heeft geen verdere gevolgen voor de betrokken speler.
Rode Kaarten en Schikkingsvoorstellen
Bij handelingen met buitensporige inzet en ernstig wangedrag trekt de scheidsrechter een (directe) rode kaart. De speler moet direct het veld of de zaal verlaten. Op basis van de vermelding van de overtreding op het wedstrijdformulier en de antwoorden van de scheidsrechter op de specificatievragen volgt in de meeste situaties een schikkingsvoorstel voor de speler.
Niet Speelgerechtigd
Een speler die een directe rode kaart heeft gekregen, is voor geen enkel team speelgerechtigd om uit te komen in bindende wedstrijden tot en met de dag waarop zijn team de eerstvolgende bindende wedstrijd heeft gespeeld.